چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

عملیات اکتشافی ژئوشیمیایی ناحیه ای یکی از عملیات زیر بنایی اکتشافی است که به منظور شناخت پتانسیلهای معدنی و الگوهای توزیع ناحیه ای عناصر برای تشخیص ایالتهای متالوژنی بکار می رود. این مطالعه، براساس جمع آوری 240 تنمونه رسوبات آبراهه ای از سطح برگه 50000:1 سرتکه انجام شده است . بان نمونه ها 50 گرم وزن داشته و از رسوبات آبراهه ای با اندازه -80مش بدست آمده اند. تمامی نمونه ها بعد از اینکه به اندازه-200مش خرد شده اند. برای 20 عنصر شامل zn, w, ti, sn, sb, pb, ni, mo, mn, hg, cu, cr, co, bi, be, ba, b, au, as, ag آنالیز شده اند. روی داده های بدست آمده از آنالیز شیمیایی به منظور تعیین آنومالیها، تحلیلهای آماری شامل pn، انفصال آماری و آنالیز رگرسیون چند متغیره صورت گرفت . مناطق آنومال با استفاده از روش تخمین شبکه یا به صورت نقشه درآمد. در نهایت با مقایسه مناطق آنومال حاصل از هر کدام از روشهای آماری بالا، هفت نقشه (pb+zn+cu), hg, sb, as, ag, au و w رسم گریده و مناطق پر پتانسیل برای مطالعاتت اکتشافی بعدی معرفی گردید.

اکتشافات ژئوشیمیایی ناحیه ای جزو عملیات زیربنایی اکتشافی در هر کشور به شمار می رود و هر کشوری به منظور آگاهی از پتانسیل های معدنی بالقوه خود ناگزیر است این عملیات را در چهارچوب برنامه های خود قرار دهد. پروژه حاضر نیز در چهارچوب طرح اکتشافات سراسری کشوری به انجام رسید. در مرحله اول کار پس از جمع آوری اطلاعات و طراحی محلهای نمونه برداری اقدام به انجام عملیات صحرایی نمونه برداری از رسوبات آبراهه ای گردید که در این مرحله از عملیات 203 نمونه از رسوبات آبراهه ای برداشت گردید. در مرحله دوم نمونه ها برای 20 عنصر آنالیز و نتایج حاصل از آنالیز برای پردازش آماده سازی شدند که شامل جایگزینی مقادیر سنسورد و حذف اثر سنگ بستر رخنمون دار در حوضه آبریز بالادست می باشد. در مرحله سوم داده های آماده شده پردازش شدند، که شامل محاسبه شاخص غنی شدگی، تخمین زمینه، تخمین حد آستانه ای و تعیین آنومالی های احتمالی به روش مختلف می باشد. در مرحله چهارم اقدام به رسم نقشه متغیرهای این برگه گردید، که در این مرحله برای متراکم سازی داده ها و کاهش تعداد متغیرهای روی داده های شاخص غنی شدگی آنالیز مولفه های اصلی صورت گرفت ، که در نهایت پس از معرفی 7 فاکتور و درون یابی سطح برگه به روش تخمین شبکه ای، امتیازات فاکتوری مربوط به این 7 فاکتور به صورت نقشه های طیف رنگی تهیه گردیدند، در نهایت از روی این نقشه ها و نتایجی که در مرحله پردازش داده ها حاصل شده بود مناطق امیدبخش نهایی معرفی گردید.

با توجه به بالا بودن ریسک سرمایه گذاری در کارهای معدنی، انجام اکتشافات ناحیه ای می تواند با پایین آوردن ریسک ، امنیت سرمایه گذاری را بیشتر و میزان جلب سرمایه را بالا ببرد. اکتشافات ژئوشیمی جزئی از این روند است که توسط بخش دولتی اجرا می شود. برای انجام این کار در برگه 1/50000 شوی(بخشی از برگه 1/100000 آلوت ) اقدام به طراحی و برداشت 189 نمونه گردید. این نمونه ها که از رسوبات آبراهه ای برداشت شده اند، برای بیست عنصر کانساری مورد آنالیز قرار گرفتند. این داده ها بر حسب سنگ بالادست حوضه آبریز هر نمونه، تفکیک و شاخص های غنی شدگی نمونه ها برای عناصر مختلف محاسبه شد. برای تعیین مناطق آنومال، این شاخص های غنی شدگی به دو روش مورد تحلیل قرار گرفت . روش اول، روش تک متغیره و فیلتر p.n و روش دوم استفاده از ویژگیهای مستقل از مقیاس (روش فراکتالی) بوده است . از اواسط دهه نود میلادی وجود ماهیت فراکتالی در عوارض ژئوشیمیایی مورد بررسی قرار گرفته و پیشرفتهای بسیاری در این زمینه حاصل شده است . روش غلظت - مساحت برای تفکیک جوامع آنومالی از زمینه، حاصل بخشی از این مطالعات است . با استفاده از این روش در برگه شوی اقدام به تعیین حد آستانه ای و مناطق آنومالی گردید.

استفاده از داده های لرزه نگاری برای تفسیر ساختمانی به عنوان یک کار متداول در پروژه های نفتی محسوب می شود.

در این پروژه که اکتشافات ژئوشیمیایی ناحیه ای در برگه 50000/1 دستوران در منطقه سبزوار می باشد و با استفاده از اطلاعات موجود منطقه شامل نقشه های توپوگرافی دستوران و زمین شناسی فرومد و نقشه های ژئوفیزیک هوایی، شبکه نمونه برداری بهینه بروش مرکز ثقل طراحی شده و بر اساس آن نمونه برداری از آبراهه های منطقه انجام شده است. نمونه های ژئوشیمیایی برداشت شده ، برای بیست عنصر شامل نقره، آرسنیک، طلا، بر، باریم، بریلیم، بیسموت ، مس، کبالت، کرم، سرب، قلع، آنتیموان، منیزیم، نیکل، تیتانیوم ، جیوه، مولیبدن، روی و تنگستن مورد تجزیه قرار گرفته است. پس از تجزیه و تحلیل داده های ژئوشیمیایی ، مناطق دارای پتانسیل بالاتر که در آن آنومالی های ژئوشیمیایی بیشترین شواهد را مبنی بر مرتبط بودن با کانی سازی از خود نشان می دهند، تعیین شده است.پس از اینکه آنومالی های ژئوشیمایی مشخص و نقشه مناطق آنومالی های ژئوشیمیایی پرداخته شد، با استفاده از نرم افزار ‏‎odm‎‏ به مدلسازی آنومالیهای ژئوشیمیایی پرداخته شده و با استفاده از این نرم افزار و با توجه به کلیه اطلاعات موجود از منطقه لیستی از محتمل ترین تیپ کانسارهایی که در منطقه ممکن است وجود داشته باشد ارائه گردیده است.

تخمین توزیع فضایی پارامترهای پتروفیزیکی، یکی از کارهای اساسی در جهت شناخت هر مخزن هیدروکربوری می باشد و در جهت دهی برنامه های آتی اکتشافی و طرحهای توسعه مخازن نقشی اساسی ایفا می کند. در پروژه حاضر دو پارامتر پتروفیزیکی تخلخل و درجه اشباع مربوط به بخش ‏‎b‎‏ میدان سلمان، که خود از سه لایه مهم مخزنی تشکیل شده است مورد تخمین قرار گرفت. جهت انجام این کار ابتدا نرمال بودن توابع توزیع مورد بررسی قرار گرفت و در مواردی نیز که این توابع نرمال نبودند به کمک تبدیلات خاص به نرمال تبدیل شدند. آنگاه وجود یا عدم ساختار فضایی برای هر تابع توزیع مطالعه شد و مشخص گردید که کلیه توابع توزیع دارای ساختار فضایی می باشند. با رسم واریوگرامهای جهتی و تحلیلهای ساختاری پارامترهای بیضی ناهمسانگردی مشخص شد و در پایان پس از اطمینان از مناسب بودن مدلهای برازش داده شده به کمک آزمون اعتبار متقابل، یا بلوک بندی مخزن، تخمین نهایی به روش گریجینگ معمولی انجام و واریانس خطای مربوط به هر بلوک نیز محاسبه شد و نقشه های مربوطه رسم گردید و بخش شمال شرقی مخزن به دلیل درجه اشباع پایین تر و تخلخل بالاتر به عنوان مناسب ترین بخش مخزنی تشخیص داده شد.

هدف از بررسی های اکتشافی کوچک مقیاس (ناحیه ای)، تعیین نواحی است که باید به منظور کشف توده های کانساری، تحت پوشش عملیات اکتشافی تفصیلی قرار گیرند. بررسی رسوبات آبراهه ای در چنین مقیاسی بدلیل پوشش وسیع و هزینه پایین به همراه اعتبار قابل قبول آن، جایگاه ویژه ای دارد.در راستای عملیات اکتشاف ژئوشیمیایی ناحیه ای، در این پروژه تعداد 213 نمونه در محدوده برگه توپوگرافی 50000 :1 هزار کانیان که یکی از چهار برگه 100000 :1 باینچوب بوده و در سمت باختری شهر دیواندره واقع در استان کردستان می باشد، برداشت گردید. سپس نمونه های مذکور به همراه جفت نمونه های تکراری (جهت کنترل عملیات آزمایشگاهی) مورد آنالیز ژئوشیمیایی قرار گرفته و غلظت 20 عنصر ‏‎ag, as,au, b, ba, be, bi, co, cr, cu, hg, mn, mo, ni, pb, sb, sn, sr, w, zn‎‏ اندازه گیری شد. در مرحله بعد جهت پردازش داده ها، نتایج حاصل از آنالیز شیمیایی مربوط به هر یک از متغیرهای اندازه گیری شده به همراه داده های حاصل از تشکیل جوامع سنگی همگن مربوط به سنگ های بالادست هر نمونه، در یک بانک اطلاعاتی وارد و مورد بررسی آماری اولیه قرار گرفت. آنگاه از آنجایی که عموما نتایج اندازه گیری های شیمیایی بصورت سنسورد یا بعبارت دیگر کراندار هستند لازم است قبل از هرگونه عملیات آماری، این نوع داده ها مورد پردازش قرار گرفته و مقداری برای جایگزینی آنها تعیین شود، لذا در این پروژه از روش بیشترین درستنمایی کوهن جهت جایگزینی داده های سنسورد استفاده گردید. پس از مرحله فوق برای هر کدام از جوامع سنگی تعیین شده و نیز جوامعی که از طریق آنالیز کلاستر تفکیک شده اند، ضرایب غنی شدگی محاسبه و بدینوسله اثر زمینه حذف گردید و در نهایت، جامعه کلی شاخص غنی شدگی از اختلاط جوامع مذکور تشکیل شد که این جامعه کلی برای انجام عملیات آماری و رسم نقشه های آنومالی مورد استفاده قرار می گیرد. داده های حاصل از جامعه شاخص غنی شدگی ابتدا از روش ‏‎p.n‎‏ (پس از اینکه داده ها نرمال و سپس استاندارد گردید) و آنگاه از روش های فیلتر کردن فضایی با استفاده از آمار پایا مورد تحلیل قرار گرفته و در نهایت با رسم نقشه های مربوطه، مناطق آنومالی مشخص و بعنوان مناطق امیدبخش این برگه انتخاب و معرفی گردیدند.

عملیات اکتشافی ژئوشیمیایی ناحیه ای یکی از عملیات زیربنایی اکتشافی است به منظور شناخت پتانسیل های معدنی و الگوهای توزیع ناحیه ای عناصر برای تشخیص ایالتهای متالوژنی بکار می رود. این مطالعه، براساس جمع آوری 192 نمونه از رسوبات آبراهه ای با اندازه 80- مش در محدوده برگه توپوگرافی 000. 50: 1 بست، واقع در شمال غربی استان کردستان انجام شده است. تمامی نمونه های بعد از این که به اندازه 200- مش خرد شده اند، برای 20 عنصر شامل ‏‎sr, sn, sb, pb, ni, mo, mn, hg, cu, cr, co, bi, be, ba,b, au, as, ag, zn, w‎‏ آنالیز شده اند. به منظور تعیین آنومالی ها، تحلیل های آماری شامل ‏‎p.n‎‏، فراکتال و آماره ‏‎u‎‏ بر روی داده های بدست آمده از آنالیزشیمیایی اعمال گردید. جهت تخمین غلظت عناصر به سطح منطقه از روش کریجینگ استفاده گردید و نتایج حاصل از دو روش فراکتال و آماره ‏‎u‎‏ برای عناصر ‏‎sb, au, as, ag‎‏ بصورت نقشه ترسیم شد. نتایج بدست آمده از روش ‏‎p.n‎‏ نیز براساس عناصری که ‏‎1/p.n>1‎‏ داشتند در نقشه ای جداگانه رسم گردید و با مقایسه هر سه روش مناطق امیدبخش جهت اکتشافات بعدی معرفی گردید.

روشهای آماری مختلفی برای تحلیل داده های اکتشافی معدنی وجود دارد. اعتبار هر یک از این روشها در این است که بتوان تا حدودی شناخت از جز (نمونه ها) را به کل (جامعه مورد بررسی ) تعمیم داد. این روشها از انواع ساده (براساس پارامترهای آماری توزیع) تا پیچیده (براساس ساختار فضایی) تغییر می کند. روشهایی که بر آمار کلاسیک استوار است عمدتا توزیع کمیت مورد نظر را در یک یا چند جامعه بدون در نظر گرفتن موقعیت فضایی آنها نسبت به یکدیگر مورد بررسی قرار می دهد. به کارگیری تکنیک فیلتر فرکتال در تجزیه و تحلیل داده ها می تواند بسیار موثر واقع شود. در این روش ابتدا داده ها با استفاده از تبدیلات فوریه به حوزه های فرکانسی انتقال داده می شود و سپس براساس خصوصیات هم تشابهی جوامع تفکیک و از میان آن میدان های پرپتانسیل جهت اکتشافات ژئوشیمیایی تفضیلی تر معرفی می شود. برای این منظور داده های 108 نمونه برداشت شده از رسوبات آبراهه ای (که هر نمونه برای 20عنصر آنالیز شده ) با استفاده از این تکنیک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نهایت مناطق امیدبخش(آنومالی) از زمینه تفکیک شده و مناطقی که برای پیدایش کانی سازی اقتصادی حائز اهمیتند معرفی گردیده است.

اکتشافات ژئوشیمیایی ناحیه ای روشی است که برای نواحی مورد مطالعه اطلاعات سیستماتیکی را بطور کامل دراختیار قرار می دهد، لذا این بررسیها بخشی از عملیات اکتشافی زیربنایی در هر کشور بشمار می رود. در بعضی از روشهای تحلیل رسوبات آبراهه ای به این واقعیت که هر نمونه فقط معرفی از ترکیب شیمیایی سنگهای موجود در حوضه آبریز بالا دست خود است توجهی نمی شود و تنها مقدار عیار نمونه ها ملاک قرار می گیرد . در برگه 1:50000 قروه 133 نمونه آبراهه ای برداشت و اثر فرآیندهای غیرمرتبط با کانی سازی توسط دو روش رگرسیون خطی چندمتغیره و میانگین وزن دار از داده ها حذف شد. در این پایان نامه علاوه بر عیار از مساحت های نسبی واحدهای سنگی (به عنوان متغیرهای مستقل در معادلات رگرسیون و میانگین وزن دار ) به منظور تخمین میزان عناصر موجود در این واحدها استفاده شد. با استفاده از این مقادیر، مقدار زمینه در هر حوضه محاسبه و سپس تغییرپذیری ژئوشیمیایی ناشی از اختلاف ترکیب شیمیایی بین واحدهای سنگی حتی المقدور از داده ها محو گردید. در نتیجه اثر آنومالی های ناشی از کانی سازی و فرآیندهای ثانوی فعال در محیطهای سطحی نمایان تر شد. در نهایت اثر رقیق شدگی و قدرت تولید سطحی در حوضه های آبراهه ای محاسبه ، نقشه های مرتبط با آن ترسیم و مناطق امیدبخش از سایر مناطق تفکیک شدند.