نام پژوهشگر: عبدالله عابدینی

سازمان جهانی تجارت به عنوان رژیم خودبسنده در حقوق بین الملل
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1389
  عبدالله عابدینی   سید قاسم زمانی

وجود یک سلسله عوامل و شرایط موجب گردیده تا برخی شاخه های حقوق بین الملل با عنوان «رژیم های خودبسنده یا خودسامان» تعریف شوند که مهم ترین تأثیر این رژیم ها بر حقوق بین الملل، ظهور پدیده «چندپارگی حقوق بین الملل» است. این رژیم ها با هدف خود مختاری و استقلال کامل از حقوق بین الملل عام به وجود می آیند. در این خصوص، یکی از مصادیق برجسته درباره رژیم های خودبسنده ادعایی حقوق بین الملل، رژیم حقوقی سازمان جهانی تجارت می باشد. سازمان جهانی تجارت مهم ترین سازمان بین المللی است که پس از تأسیس سازمان ملل متحد تا کنون، پا به عرصه حقوق بین الملل گذارده است. به جرأت می توان گفت مهم ترین مقرره در تفاهم نامه حل و فصل اختلاف سازمان جهانی تجارت، ماده 23 آن تحت عنوان «تقویت سیستم چند جانبه» می باشد که ایده خودبسندگی سازمان جهانی تجارت از این ماده نشأت می گیرد. ماده 23 تفاهم نامه حل و فصل اختلافات اشعار می دارد: «هنگامی که اعضا در صدد جبران نقض تعهدات یا سایر موارد از میان رفتن منافع یا لطمه به منافع پیش بینی شده در موافقتنامه های تحت پوشش یا رفع مانعی بر سر راه دستیابی به هر یک از هدف های موافقتنامه های تحت پوشش بر می آیند، باید به قواعد و رویه های این تفاهم نامه متوسل شوند و از آنها تبعیت نمایند.» بنابراین، مطابق نص صریح تفاهم نامه، توسل به قواعد و رویه های خارج از سازمان پذیرفتنی نیست و همان گونه که گفته شد، این موضوع شائبه خودبسندگی رژیم حقوقی سازمان جهانی تجارت را به ذهن متبادر می سازد.