چکیده استفاده از گیاهان داروئی از زمان های قدیم تا به امروز توسط عامه مردم به طور گسترده رایج بوده است؛ بنابراین مطالعه اثرات سیتوتوکسیک و ژنوتوکسیک (ایجاد ناهنجاری های کروموزومی( آنها امری ضروری می-باشد. گیاه سنجد دارای خواص دارویی و صنعتی متفاوتی در ریشه، چوب، پوست و میوه است این گیاه در طب سنتی، بعنوان مسکن برای دردهای مفصلی و نیز به عنوان داروی ضد تشنج استفاده می شود.دیگر گیاه مورد مطالعه مفراح می باشد که دم کرده و شربت بخش هوایی مفراح بعنوان مسکن،آرامش بخش ،ضد نفخ،مقوی برای ناراحتیهای عصبی و تنفسی مورد استفاده قرار می گیرد.در این تحقیق جهت ارزیابی میزان سمیت غلظت های مختلف عصاره جوشانده سنجد و مفراح استان همدان از مدل گیاهی پیاز استفاده گردید. نتایج این تست نشان داد، عصاره جوشانده این دوگیاه در غلظت ها ی مورد استفاده، بر روی سلول های ریشه پیاز اثرات سایتوتوکسیک داشته و باعث کاهش شاخص میتوزی گردیدند. در بررسی سمیت بر روی سلولهای لنفوسیت عصاره مفراح اثر توکسیک کمی نشان داد و عصاره سنجد در غلظتهای بالا سبب مرگ سلولهای لنفوسیت گردید. در بررسی خواص ضدسرطانی این دو گیاه، پس از تاثیر عصاره هیدروالکلی این گیاهان بر سلولهای سرطانی و مشاهده اثر آنها بر تکثیر و بقاء سلولها ،اثر فرکسیونهای عصاره این گیاهان نیز بر روی رشد و تکثیر سلولهای سرطان خون) k562) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از این بود که بیشترین اثربر تکثیر و بقاء سلول های سرطان خون لاین k562در سنجد مربوط به فراکسیون اتیل استاتی و در مفراح مربوط به فراکسیون اتیل استاتی و کلروفرمی بود.در ارزیابی اثر عصاره ها بر رگ زایی سلولهای اندوتلیال بند ناف انسان، عصاره هیدروالکلی سنجد و مفراح به ترتیب در غلظت 200 و400 میکروگرم بر لیتر سبب مهار رگ زایی شدند.فراکسیونهای اتیل استاتی و کلروفرمی در حاصل از دو گیاه بطور مشابه در غلظت 10 میکروگرم اثرممانعت کنندگی از رگزایی را نشان دادند . درارزیابی خواص آنتی اکسیدانی این دو گیاه، میزان فنول کل برای عصاره های متانولی و هیدروالکلی سنجد به ترتیب 95/3 و 66/2 و برای عصاره های متانولی و هیدروالکلی سنجد به ترتیب 69/5 میلی گرم اسید گالیک در گرم ماده خشک اندازه گیری شد و میزان کل فلاونوئید نیز برای عصاره متانولی و هیدروالکلی سنجد 45/3 و 24/1 و برای عصاره متانولی و هیدروالکلی مفراح 80/3 و 77/3 میلی گرم کوئرستین در گرم ماده خشک تعیین گردید. درتست dpph(2و2دی فنیل 2پیکریل هیدرازیل) نیز ic50 ارزیابی شده برای عصاره متانولی و هیدروالکلی سنجد و مفراح به ترتیب به ترتیب و 142/0و 149/0 و137/0 و 140/0 میلی گرم در میلی لیتر بود. برای کشت سوسپانسیون سلولی به منظور افزایش میزان آلفا توکوفرول در برگ سنجد پس از تولید کالوس در محیط حاوی tdz و انتقال آنها به محیط مایع و از محرکهای جازمونیک اسید و اسید سالسیلیک استفاده شد هر دو محرک سبب افزایش توکوفرول در مقاسیه با شاهد شدند اما بیشترین تاثیر مربوط به غلظت 1 میلی مولار اسید سالسیلیک بود.