نام پژوهشگر: مایده سادات ناظری
مایده سادات ناظری محمد رضا شمس
کتاب های درسی در کلاس های زبان همه ی موسسات آموزشی اعم ازمدارس دولتی،دانشگاهها،و مدارس زبان –در سراسر دنیا نقشی محوری ایفا می کنند.در برخی موارد، معلمان از این حق برخوردارند که کتاب درسی را خودشان انتخاب کنند.با این وجود،بخش عمده ی معلمین در کلاس از کتاب های پیشنهادی،تجویز یا تعیین شده استفاده می کنند.در واقع، چه کتاب های درسی توسط خود معلمین انتخاب و چه برای انها تعیین شده باشد،انچه که موجب نگرانی است،ارزش های اجتماعی و فرهنگی ناگفته و نامکشوف موجود درآنهاست که با صراحت یا با تلویح، دیدگاه های مربوط به طبقه بندی های اجتماعی و نظام ارزش گذاری را انتقال می دهند .جنسیت از جمله موضوعاتی است که در مورد آن اختلافات زیادی وجود دارد ونحوه ی ارائه آن چه در کتاب های درسی بومی و چه کتاب های درسی بین المللی بر نوع تفکرفراگیران زبان راجع به موضوع جنسیت اثر گذار است.غالبا ،نوع ارائه ی جنسیت در این کتاب ها بیانگر هنجارهای ایدئولوژیک ،اجتماعی و فرهنگی جامعه ای است که این کتاب ها در انجا منتشر می شوند.بنابراین، هدف از این تحقیق بررسی نوع ارائه ی جنسیت درکتاب های نیواینترچنج وکتاب های دبیرستان به عنوان نمونه کتاب هایی است که در دبیرستان ها و موسسات خصوصی ایران تدریس می شوند، علاوه بر ان، شباهت ها و تفاوت های این دو سری کتاب در مورد ارائه ی جنسیت نیز با هم مورد مقایسه قرار می گیرند.برای رسیدن به این هدف ، تئوری و متد تحلیل انتقادی گفتمان که توسط فرکلاف پیشنهاد شده است ،در مورد گفتگوهای کتاب های درسی دبیرستان و نیواینترچنج بکارگرفته شده و سه بعد معنا –ارتباطات اجتماعی،هویت اجتماعی شخصیت های کتاب های درسی و محتوا- در این کتاب ها مورد طبقه بندی وتحلیل اماری قرار گرفت.نتایج تحقیق مشخص نمود که کتاب های اموزشی اینترچنج که در سطح دنیا توزیع می شود و عمدتا نیز در موسسات خصوصی ایران تدریس می شود،جنسیت را در اقتصاد سرمایه داری و دنیای مدرن امریکای شمالی تعریف می کند.این در حالی است که نویسنده ی این سری کتاب ها تلاش زیادی در جهت خنثی سازی نگاه جنسیتی داشته است و آگاهانه به ارائه ی جنسیت پرداخته و از هنجارهای کلیشه ای در مورد زن و مرد اجتناب کرده است .در کتاب های بومی که در دبیرستان های ایران تدریس می شوند،موضوع جنسیت ازگفتگو ها که از جایگاه مهمی در مطالعات اجتماعی برخوردار است ، حذف شده است ودر این کتاب ها مبهم باقی می ماند .دلیل این ابهام را می توان تمرکزاین کتاب ها بر ساختار زبان بدون پرداختن به کارکردهای ارتباطی ویا فرهنگی این کتاب ها دانست.علاوه بر این،هیچ کدام از این کتاب ها نسبت به موضوع جنسیت آگاهی انتقادی به خواننده نمی دهد و انفعال و دنباله روی را برای معلمین و دانش اموزان به همرا ه دارد.