شخصیت ها و تیپ های اجتماعی در داستان های «صادق هدایت»، در عبور از پیچ و خم افکار و باورهای جامعه و به جا نهادن رد پایی بر رهگذر زمان، حامل تصاویر واقعی از رویدادهای و حوادثی هستند که ضمیر خودآگاه خالق اثر، در چهره عصر خود دیده و یا در انتظار ظهور آن، شخصیت ها و صحنه و سایر عناصر داستانی را در قالب داستان چیده است. تاثیر و تأثر محیط و شخصیت، زاویه دید خاصی به هر داستان می بخشد و هر بار که داستان از نگاه دانای کل سنجیده می شود، دیدگاه فلسفی، روان شناختی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی او را نیز بازگو می کند. اصول روان شناسی که به بررسی ویژگی های رفتاری بین فردی، فردی و اجتماعی می پردازد، بهترین روش برای سنجش شخصیت ها و محیط و نگاه آفریننده ی اثر است که در بطن خود علاوه بر این که تصویرگر تأثیر و تأثر یکدیگرند و به ضعف ها و کمبودها و مشکلاتی که در جریان این تقابل روی می دهد، اشاره دارند، گویای ضعف و کاستی های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و ... در دنیای واقعی نویسنده نیز هستند. روابط پنهانی عناصر داستان که با حضور خود، برانگیزنده ی کنش ها و واکنش های متناسب و برجسته شده از سوی خالق خود می باشند، توسط مکتب های روان شناختی که به علل و ریشه یابی رفتاری در شخصیت و محیط پرداخته اند، آشکار شده و به دنبال آن تیپ ها و شخصیت هایی که تحت تاثیر محیط و جو اجتماعی آن خلق شده اند، معرفی می شوند که چهره و شخصیت نوعی مطلوب در برخورد با جامعه ی مطلوب خود هستند. این شخصیت ها و تیپ ها در آثار داستانی هدایت، با تاثیر پذیری فراوان از محیط اجتماعی و دنیای درون خود، تنها با واقعیت گریزی و مسخ آن، در سایه های ساختگی تردید و عمل خود اندکی می آسایند و حوادث را تنها از این دریچه دنبال می کنند. واژه های کلیدی: شخصیت، محیط، زاویه دید، واقعیت، صادق هدایت