در مطالعه حاضر، اثر عصاره آبی- الکلی برگ و ساقه گیاه کاهوی ایرانی بر درد و التهاب در مدل tail-flick ، فرمالین تست و مدل گزیلن تست مورد بررسی قرار گرفته است. روش بررسی: در این مطالعه اثر ضد دردی عصاره آبی- الکلی برگ و ساقه کاهو با آزمون tail-flick و فرمالین تست در موش سوری نر مورد بررسی قرار گرفت. اثر ضد التهابی از طریق ایجاد التهاب در گوش توسط گزیلن مورد آزمایش قرار گرفت. به این منظور عصاره کاهو با دوز های 85 ،330،165، 660 و1300 میلی گرم بر کیلوگرم به روش داخل صفاقی تزریق شد و با اثرات مورفین به عنوان کنترل مثبت (1 mg/ kg , i.p.) در تست درد و با دگزامتازون دوز(1 mg/ kg, i.p.) در تست التهاب مقایسه شد. یافته ها : نتایج این پژوهش نشان می دهد که عصاره آبی- الکلی برگ گیاه کاهو در دوزهای 165، 330 ،660 و1300 میلی گرم بر هر کیلوگرم به طور معنی دار و وابسته به دوز و زمان پاسخ به محرکهای دردزا را در مدل tailflick کاهش می دهد (p<0.001). در فاز اول تست فرمالین نیز دوز85 ، 165 و 330 mg/kg قادر به کاهش معنی دار درد نبوده اند . سایر دوزها اثرات ضد دردی مناسبی در فاز اول درد داشتند ( p<0.01). در فاز دوم هم دوزهای 85 و165 mg/kg اثرمعنی داری روی کاهش درد نداشتند ولی سایر دوزها باعث کاهش معنی دار زمان licking time شدند(p<0.001). در مدل گزیلن تست(xylene- induced ear edema) نیز نتایج نشان می دهد که عصاره آبی- الکلی برگ گیاه کاهو در دوزهای330،165، 660 و 1300 میلی گرم بر هر کیلوگرم به طور معنی داری التهاب را در مدل گزیلن تست کاهش می دهد(004/0p<). عصاره ساقه اثرات ضد دردی و ضد التهابی را در هیچ دوزی نشان نداد. پیش درمانی با نالوکسان سبب مهار اثرات ضد دردی عصاره هیدروالکلی برگ در تست فرمالین و تست tail-flick شد. نتیجه گیری : یافته های فوق نشان می دهد که عصاره آبی – الکلی برگ گیاه کاهو سبب کاهش درد حاد ومزمن (بی دردی) در فرمالین تست و همچنین کاهش درد در مدل tailflick می شود و همچنین عصاره برگ گیاه باعث مهار التهاب به دنبال تجویز گزیلن در مدل گزیلن تست می شود . بنظر می رسد که یکی از مسیرهای احتمالی در اثر ضد دردی عصاره هیدروالکلی برگ گیاه کاهو مسیرهای اپیوئیدی باشد. احتمالا"، ترکیبات پلی فنلی نظیر فلاوونوئیدها مسئول اثرات فوق هستند. برای پی بردن به مکانیسم های ضد دردی و ضد التهابی گیاه فوق لازم است مطالعات بیشتری انجام شود.