از بازگشت به سوی خداوند دو مفهوم و دو تعبیر می توانیم داشته باشیم. یکی اینکه در رجعت بی تفاوت و بی توجه باشیم و بازگشتی قائل نباشیم، مفهوم و تعبیر دوم از اعتقاد به قیامت و رجعت به سوی خداوند این است که انسان ضمن اینکه بُرده می شود یعنی تدریجاً برحسب طبیعت به پایان عمر نزدیک می شود، اراده بازگشت دارد، و چون اراده بازگشت دارد تدارکات تهیه می کند، خود را آماده می کند، مسیر حرکت و منتهای حرکت را برای خود تصویر می کند مطابق قاعده و قانون الهی عمل می کند، در صراط مستقیم گام برمی دارد انسان شدن، صیرورت، پویش و حرکتی است خودآگاه، محیط آگاه، خودساز، محیط ساز و انتخاب گر که بر اساس انتخاب آگاهانه و آزادانه اش، هم خود را می سازد و هم در تغییر ساخت محیط طبیعی خود دخالت گسترده ای دارد و محیط اجتماعی خود را می سازد این رساله نشان می دهد اسلامی که پانزده قرن قبل پایه گذاری شده است در شدن انسان چه نظراتی دارد که قابل بحث است. باز در اهمیت آن این بس است که انسان را از حالت جمود و حیوان بودن بیرون کشیده و به انسان شدن تبدیل می کند.لذا این رساله به دنبال پرده برداری از اندیشه اسلام و بزرگان اسلامی در خصوص مفهوم صیرورت و همچنین در خصوص طرق وصول به صیرورت یعنی انسان شدن، به کمال رسیدن، می باشد.: در رساله حاضر در بخش مباحث نظری کل مباحث تربیت را در نه بخش شامل: بحث دیدگاه ها و نقطه نظرات (که خود شامل چهار بحث معرفت شناسی، جهان شناسی، انسان شناسی و خداشناسی) اهداف تربیت چیست؟ محتوای تربیت چیست؟ مراحل تربیت کدامند؟ روشهای تربیتی کدامند؟ مربی تربیتی کیست؟ امتحان چیست؟ مدیریت و اجرای تربیتی یعنی چه؟ ثمره و محصول تربیت چیست؟ طبقه بندی نموده ایم. و در نهایت تعریف کامل و جامع از تربیت که مورد قبول اینجانب در این رساله بوده است عبارت است از: هدایت و اداره جریان ارتقایی و رشد یا تکامل بشر به منظور جهت دادن به سوی کمال بشر از مکتب اسلام. و سوالاتی که درصدد پاسخگویی به آن ها برآمده ایم عبارتند از: 1. مفهوم صیرورت انسان از دیدگاه قرآن چیست؟ 2. مفهوم صیرورت انسان از دیدگاه سنت چیست؟ 3. آیا صیرورت انسان از دیدگاه قرآن امکان پذیر است؟ 4. آیا صیرورت انسان از دیدگاه سنت امکان پذیر است؟ 5. طرق وصول به صیرورت از دیدگاه قرآن چیست؟ 6. طرق وصول به صیرورت از دیدگاه سنت چیست؟ نوع تحقیق مورد استفاده در این پژوهش کاربردی، و روش آن نیز توصیفی- تحلیلی است از آنجا که این تحقیق فاقد جنبه های آماری بوده و متکی به اسناد و مدارک و شهود و ادراک و تحلیل عقلانی است لذا از روش های مناسب کیفی استفاده کرده، یعنی پژوهش حاضر به صورت کتابخانه ای بوده به این صورت که با استفاده از عقل و منطق و غور و اندیشه اسناد و مدارک را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده، حقیقت و واقعیت را کشف و درباره ی سوالات اظهار نظر (البته با استناد به آیات و روایات) نموده ام. لذا در این پژوهش پس از مشخص شدن سوالات پژوهشی، به منابع دست اول دربردارنده ی آیات قرآن و سنن در موضوعات صیرورت مراجعه نموده و از تفاسیر قرآن و کتاب های لغت و کتب بزرگان برای فهم بهتر این آیات استفاده شده است، سپس با استفاده از روش های نوین فیش برداری متنی از روی سند، مطالب استخراج شده و پس از طبقه بندی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.یافته های تحقیق: در این پژوهش انواع صیرورت در ده بخش تحت عنوان صیرورت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی،ذهنی، در جنبه عالی رشد، روان، سیاسی، معنوی و... به طور مفصل و همین طور روش های وصول به صیرورت و موانع وصول به آن شرح می شود. خداوند متعال از سیر انسان به صیرورت یاد کرده است و صیروت یعنی تحول و شدن از نوعی به نوع دیگر و از منزلی به منزل دیگر و از مرحله ای به مرحله ی دیگر تکامل یافتن است. صیرورت انسان رسیدن به سعادت است نه شقاوت چون که شقاوت مسیر کمال نیست بلکه سعادت مسیر کمال است و از آن جایی که صیرورت انسان از دیدگاه قرآن همان کمال است. پس شقاوت نمی تواند صیرورت انسان باشد. انسان برای این شدن (صیرورت) باید بعد خاکی را رها کند و اما چگونه؟ درجه ی وجودی فطرت انسانی بر طبیعت او مقدم است و انسان باید فطرت خویش را امام و طبیعت خود را مأموم او قرار دهد.