بررسی وثبت گویش های زبان فارسی باعث زنده نگه داشتن فرهنگ ومیراث ارزشمند گذشتگان ماست .هدف این پژوهش بررسی وتوصیف یکی از گویشهای اصیل فارسی به نام گویش کرملی است،که عمق وتنوع زبان فارسی را به شکلی لطیف وشگفت آور برای خواننده مصور می کند . گویشوران کرملی که در غرب شهرستان خواف در دامنه ی کوه هَرِس به زندگی مشغولند با تکلم به آن تاکنون یکی از مصادیق غنی زبان فارسی را زنده نگه داشتند .در این پژوهش سعی شده است این گویش از لحاظ آواشناسی وواج شناسی ،صرف ونحو، پاره ای از آداب و رسوم و فرهنگ محلی مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین محقق در بخش اول به کلیاتی در مورد این پژوهش از جمله جغرافیای منطقه، بیان مسئله، فرضیه، اهداف تحقیق، تعریف وتوصیف برخی از واژه های کلیدی وروش تحقیق پرداخته است .در بخش دوم به توصیف واج ها وآواهاوتفاوت های آوایی این گویش وفارسی معیار پرداخته شده است .در فصل سوم صرف (ساخت واژه ) اسمها ،ضمایر، صفات ،قیود و افعال در این گویش بررسی شده است .در فصل چهارم جمله وانواع آن وجوه وزمان جملات مورد بررسی ومقایسه با فارسی معیار قرار گرفته است . در قسمت پیوست ها نیز تعدادی جمله ،ابیات،ضرب المثل ،افعال ساده و مرکب ،واژگان واصطلاحات در این گویش به این پژوهش ضمیمه شده است. در بررسی و توصیف این گویش در مقایسه با فارسی معیار،در زمینه واژگانی تفاوتهای بارزی مشهود است.این در حالی است که ترتیب قرارگرفتن هجاها همان ترتیب فارسی معیار است با نظر به اینکه تکیه و هجای تکیه بر باتوجه به لحن گوینده و موضع کاربرد جمله متفاوت است. این گویش از واج ها و واجگونه های زبان فارسی بهره می برد و تنها واج "ژ"کار برد کمتری داشته و به جای آن از واج "ج"بیشتر استفاده می شود.در صرف روشهای متنوع ساخت واژگان استفاده می شود در حالی که در نحو، ساختار فارسی معیار استفاده می شود. این گویش مملو از مثل ها ، ضرب المثل ها ، کنایات ، اصطلاحات ، باور داشت ها ، دعاها ، نفرین ها ،ابیات و ... می باشد که نشان دهنده گنجینه ای از ذخایر ادبی این گویش می باشد. گویش کرملی یکی از نادر ترین و کم تکلم ترین گویش های فارسی است که نمادی از فرهنگ وادب کهن ایران زمین می باشد که امید است این تحقیق با تمام کاستی های خود باعث زنده نگه داشتن میراث ماندگار این سرزمین محبوب گردد.