هدف از این پژوهش ارزیابی اثر غلظت های مختلف آلبومین سرم گاوی (0، 5، 10و15 درصد) با و بدون حضور غلظت های مختلف زرده تخم مرغ (0، 5، 10و 15 درصد) و اثر جایگزینی آنها با یکدیگر بر قابلیت انجماد پذیری اسپرم بز مرخز، در رقیق کننده پایه تریس- اسیدسیتریک - گلوکز (همراه با 5 درصد گلیسرول) پس از فرآیند انجماد و یخ گشایی می باشد. جنبایی، جنبایی پیش رونده و ویژگی های حرکتی اسپرم با کمک سیستم آنالیز رایانه ای اسپرم اندازه گیری شد. همچنین نرخ بازیابی جنبایی اسپرم با فرمول [100× (جنبایی پیش از انجماد/ جنبایی پس از انجماد)] محاسبه شد. ویژگی های زنده مانی و واکنش آکروزومی و ویژگی های توام (اسپرم زنده/بدون آکروزوم، زنده/آکروزوم سالم، مرده/بدون آکروزوم و مرده/آکروزوم سالم) نیز به روش رنگ آمیزی سه مرحله ای اندازه گیری شد. بخشی از نمونه هر تیمار، پس از سرد شدن تا دمای 5 درجه سانتیگراد (پیش از انجماد در بخار نیتروژن) و بخشی دیگر پس از انجماد، در حمام آب گرم با دمای 37 درجه سانتیگراد به مدت 30 ثانیه بازیابی شده، سپس برای متغیرهای مورد نظر ارزیابی شدند. اثر سطوح مختلف آلبومین سرم گاوی بر متغیرهای جنبایی، جنبایی پیشرونده، نرخ بازیابی جنبایی، زنده مانی اسپرم و از نظر ویژگی های توأم زنده مانی و وضعیت آکروزومی بر درصد اسپرم های زنده/ آکروزوم سالم و اسپرم مرده/ بدون آکروزوم معنی دار بوده (05/0p <)، در حالیکه بر واکنش آکروزومی، ویژگی های حرکتی اسپرم و از نظر ویژگی های توأم زنده مانی و وضعیت آکروزومی بر درصد های اسپرم زنده/ بدون آکروزوم و مرده/ آکروزوم سالم معنی دار نبود (05/0p >). سطوح مختلف زرده تخم مرغ بر تمام ویژگی های فوق الذکر به جز فاکتور اسپرم زنده/ آکروزوم سالم تفاوت معنی دار نداشت (05/0p >). نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد، در عدم حضور زرده تخم مرغ و حضور سطوح آلبومین سرم گاوی، کمترین سطح آلبومین (5 درصد) و بطور عکس و مشابه، در عدم حضور آلبومین سرم گاوی و حضور زرده تخم مرغ، کمترین سطح زرده (5 درصد) نسبت به سطوح دیگر، اثرات مطلوب و رقیق کننده های حاوی بیش از 5 درصد زرده تخم مرغ و آلبومین سرم گاوی اثر نامطلوب روی ویژگی های زنده مانی، جنبایی و مقاومت انجمادی اسپرم بز داشته و در ترکیب توام آن دو با یکدیگر، سطح 5 درصد آلبومین سرم گاوی همراه با سطح 10 درصد زرده تخم مرغ نسبت به سطوح دیگر، ویژگی های جنبایی و زنده مانی اسپرم منجمد و یخ گشایی شده بز را بیشتر حفظ کردند. در ارزیابی اثرات اصلی و ترکیبی هر دو ماده آزمایشی روی واکنش آکروزومی اسپرم، بالاترین سطوح هر دو (15 درصد)، منجر به بروز بیشترین واکنش آکروزومی اسپرم بز شدند. همچنین در حضور آلبومین سرم گاوی و عدم حضور زرده تخم مرغ، ویژگی های عملکردی اسپرم کاهش و بالعکس، در حضور زرده تخم مرغ و عدم حضور آلبومین سرم گاوی ویژگی های عملکردی اسپرم افزایش داشته و در ترکیب آلبومین سرم گاوی با زرده تخم مرغ در حین مشاهده اثر کاهشی روی ویژگی های جنبایی و زنده مانی، اثر افزایشی در بروز واکنش آکروزومی اسپرم بز مرخز مشاهده شد. پس می توان بیان نمود که آلبومین سرم گاوی نمی تواند جایگزین مناسبی برای زرده تخم مرغ در رقیق کننده های انجمادی اسپرم بز مرخز باشد.