نام پژوهشگر: فاطمه حقیقت
فاطمه حقیقت حمید شاهبندرزاده
امروزه، با افزایش حجم تجارت بین المللی، پایانه های کانتینری نقش مهمی را در شبکه حمل و نقل جهانی ایفا می کنند. در این میان، فشار رقابت، مدیران پایانه ها و بنادر را مجبور کرده است تا مسائل و موضوعات مرتبط با کارآیی عملیاتی پایانه ها را دقیق تر و عمیق تر مورد بررسی قرار دهند. حمل و نقل و ذخیره سازی (نگهداری) بهینه کانتینرها در پایانه های کانتینری ارتباط مستقیمی با افزایش کارآیی این پایانه ها و کاهش هزینه های آنها با توجه به کاهش ترافیک انتقال دارد. در همین راستا، در این پژوهش، مسائل تخصیص بهینه فضای ذخیره سازی (نگهداری) کانتینرها و نیز حمل و نقل آنها با استفاده از رویکرد مدل سازی ریاضی مد نظر قرار گرفته اند. مدل های ریاضی در هر افق برنامه ریزی در دو سطح مطرح می شوند. هدف در سطح اول، تخصیص کل کانتینرها به کل نواحی ذخیره سازی در تمامی دوره های برنامه ریزی است به گونه ای که کمترین عدم توازن درحجم های کاری مرتبط با نقل و انتقالات کانتینرها به وجود آید و از بروز گلوگاه های احتمالی جلوگیری شود. این مسئله، خود به دو شکل مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح قطعی و فازی مطرح شده است که انتخاب هر یک از این مدل ها، بستگی به عواملی نظیر ترافیک کانتینری در افق برنامه ریزی و ظرفیت پذیرش کانتینرها دارد و با توجه به انعطاف پذیری این مدل ها، امکان به کارگیری هر یک از آنها در شرایط ویژه شان وجود دارد. در سطح دوم، بعد از مشخص شدن کانتینرهای اختصاص یافته به نواحی ذخیره سازی، از مدل ریاضی حمل و نقل جهت تعیین کانتینرهای اختصاصی از هر کشتی استفاده می شود. در این سطح، هدف حداقل کردن کل هزینه حمل کانتینرها بر مبنای مسافت حمل آنها از مکان های پهلوگیری کشتی ها تا ناحیه ذخیره سازی است. لازم به ذکر است که در تعریف متغیرهای این مدل ها، به اندازه و نوع کانتینرها توجه شده است و همچنین جهت تطابق پذیری این مدل ها با شرایط پایانه کانتینری بندر بوشهر، علاوه بر بلوک های محوطه، نواحی غیر استاندارد دپو نیز به عنوان بخشی از نواحی ذخیره سازی لحاظ شده اند. در خصوص تمامی مدل های معرفی شده، مثال های عددی واقعی در پایانه کانتینری بندر بوشهر در یک افق برنامه ریزی دو روزه به کار گرفته شد که نتایج نشان دادند این مدل ها می نوانند عدم توازن بین حجم های کاری در پایانه را کاهش داده و عملیات پایانه کانتینری را بهبود ببخشند.