نام پژوهشگر: حیدر استوی

نقش خاندان تیموری در احیای فرهنگی ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید چمران اهواز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1388
  حیدر استوی   عبدالحسین میلانی

سلسلــه تیموری یکی از حکومتهای معروفی بود که در قرن هشتم هجری قمری در شمال شرقی ایران که در آن زمان جزء پیکره ی این مملکت به حساب می آمد ، تأسیس شد . بنیانگذار این سلسله ؛ «تیمور گورکانی » بود . تیمور بخاطر طبع خشنی که داشت ، هر منطقه ای را که فتح می کرد ، علما ، صنعتگران و ارباب حِرَف را به سمرقند می فرستــــاد و بقیه را از دم تیـــغ می گذراند . یعنی ؛ علیرغم طبع خشنی که داشت ، با دانشمندان ، صنعتگران و ... با احترام رفتار می کرد که دلیل این اقدام ، علاقه ی وی به علم و دانش بود و دیگر اینکه می خواست بر زیبایی و رونق شهر سمرقند بیفزاید . جانشینان تیمور کمتر به کشتــار و خونریزی پرداختند و با فراهم آوردن محیطــــی امن بر تشویــق ارباب حِرَف دست زدند و تحولی را ایجاد نمودند کــه مــورخـــان آن را « رنسانس هنری » نام نهادند . با مرگ تیمور و روی کار آمدن شاهرخ ، پایتخت تیموریان به هرات منتقل شد . وی به تشویق علما، شعرا ، صنعتگران و ... پرداخت و شهر هرات را به صورت یکی از مراکز مهم علمی ، ادبی و هنری جهان در آورد . پس از شاهرخ ، فرزندان وی مانند : الغ بیگ ، بایسنقر و ... نیز به حمایت از شعرا ، عرفا و هنرمندان پرداختند . با این حال اوج این حرکت فرهنگــی در عصر « سلطان حسیـــن بایقرا » بـــود که بدلیل علاقه ای که به فرهنگ و تمدّن ایرانی داشته و خصوصاً بواسطه ی تشویق وزیر دانشمند ، هنرمند و هنر پرورش امیر علیشیر نوایی ، توانست گامهای موثری در جهت احیای فرهنگی ایران بردارد ، بطوریکه باعث حیرت و شگفتی همگان شد . تلاش خاندان تیموری در احیای فرهنگی ایران باعث شد که کشتارها و قتل عامهای تیمور اگر نگوییم به فراموشی سپرده شود حداقل کم رنگتر شود و نقش این خاندان در پیشبرد و توسعه ی مسائل فرهنگی همواره بسان چراغی ، تاریخ ایران در این دوره را روشن نماید .