دقت در چگونگی قدرت گیری و فروپاشی امپراطوری بزرگ سلجوقی یک نکته و مهم را آشکار می کند و آن اینکه، سیر حرکت سیاسی این امپراطوری از ابتدا تا فروپاشی یک حرکت دورانی است. توضیح سخن اینکه، سلجوقیان صحراگرد از ساختار قبیله ای و صحراگردی که مانع ایجاد یک امپراطوری قدرتمند می شد، با ایجاد سپاه ثابت و ساختار دیوانی منظم به یک حکومت قدرتمند تغییر رویّه دادند، اما با گسترده شدن وسعت امپراطوری و ناتوانی حکومت مرکزی و دیوان سالاری در مدیریت اداری کشور به ناگزیر سنت دیرین? اقطاع داری دوباره زنده کردند. با دادن حکومت ایالت های دور و مرزی به غلام- سپهسالاران سرعت حرکت نیروهای گزیر از مرکز بیشتر شد و با تبدیل شدن ایشان از امیران مطیع و فرمانبر به حاکمانی سرکش، و نیمه مستقل زمین? فروپاشی امپراطوری بزرگ سلجوقی فراهم شد.