در این جنس با استفاده از آنالیز فاکتور مشخص شد که صفات بساک، شکل برگ همراه گل آذین، شکل گل آذین، عرض برگ همراه گل آذین، برگ های پایه گل آذین، طول کاسه، طول برگ همراه گل آذین، طول جام، نوع کرک کاسه، طول کرک کاسه و لوله جام صفات افتراقی محسوب می شوند. در بررسی ساختمان تشریحی صفات وجود کلانشیم یک لایه در سطح پشتی یا شکمی و یا هر دو سطح؛ وجود پارانشیم در هر دوسطح و یا فقط یکی از سطوح؛ وجود فیبر در هر دو سطح، سطح پشتی و یا سطح شکمی و یافقدان آن؛ وجود اسکلرانشیم بین چوب و آبکش و یا فقدان آن؛ وجود پارانشیم نردبانی در رگبرگ مرکزی و تعداد سلول های روزنه در واحد سطح از صفات دارای ارزش افتراقی بین گونه ها هستند. بررسی های ریزریخت شناسی نشان داد که دو گونه z. tenuior و z. persica نه تنها از لحاظ ریختی بسیار به هم شبیه هستند بلکه از نظر خصوصیات ریزریخت شناسی نیز بسیار به هم شباهت دارند. تفکیک گونه های این جنس با تجزیه خوشه ای به روش ward نشان داده شد و نمودار رسته بندی pca نیز این جدایی را تایید نمود. مسائل مربوط به تعین ارزش صفات، قرابت بین تاکسون ها و کلید شناسایی گونه های ziziphora در ایران بررسی شد. جنس ziziphora l. شامل گیاهانی یک ساله و چندساله از خانواده نعناع متعلق به زیرخانواده nepetoideae می باشد. این جنس که شامل تقریبا 40 گونه در مدیترانه، منطقه ایران و توران و به ویژه در مزکز آسیاست در ایران شامل 40 گونه می باشد: 1) z.capitat l. 2) z. clinopodioides lam. 3) z. persica bunge 4) z. tenuior l. اعضای این جنس تقریبا در تمام نواحی ایران گسترده اند. در این پژوهش 37 واحد جمعیتی از اعضای گونه های ziziphora از نظر ساختار تشریحی (برش عرضی و ساختمان بشره پشتی)، ریخت شناسی، میکرومورفولوژی و شمارش کروموزومی مورد بررسی قرار گرفته اند. در بخش ریخت شناسی صفات کمی و کیفی بخش های رویشی و زایشی هر جمعیت مطالعه شد. تحلیل آماری به صورت آنالیز چند متغیره با استفاده از نرم افزار spss ver15. 1. صورت گرفت.