رازک (humulus lupulus)، گیاه دارویی- زینتی با ارزشی است که به صورت وحشی در مناطق جنگلی ایران (شمال کشور) رویش می نماید. در دهه های اخیر با گسترش حریم روستاها و شهر ها به سمت جنگل، رویشگاههای این گیاه در معرض تخریب شدید قرار گرفته است. این پژوهش با هدف بررسی امکان ارائه پروتوکلی جهت ریزازدیادی گیاه رازک با استفاده از ریزنمونه نوک شاخساره و گره انجام شد. ریزنمونه های گره از پایه مادری تهیه و پس از گندزدایی، در محیط کشت موراشیگی اسکوگ (ms) استقرار یافتند. پس از 6 هفته، گره و نوک شاخساره گیاهان رشد یافته در شرایط درون شیشه ای جدا و سپس در محیط ms همراه با سطوح مختلفی از تنطیم کننده های رشد شامل تیدیازورون (tdz: 0، 0/1، 0/5، 1 و 2 میلی گرم در لیتر ) ، کینیتین ( :kin 0، 0/1، 0/5، 1 و2 میلی گرم در لیتر ) وبنزیل آدنین (:ba0، 0/1، 0/5، 1 و2 میلی گرم در لیتر) به تنهایی و در ترکیب با ایندول استیک اسید (iaa: 0، 0/1 و 0/5 میلی گرم در لیتر) کشت گردیدند. نتایج نشان داد ترکیب 1 میلی گرم برلیتر baبه همراه 0/1 iaaبهترین تیمار به کار گرفته رفته در همه صفات ارزیابی شده می باشد. و پس از آن غلظتهای 0/5 میلی گرم در لیتر tdz و kin به همراه 0/1 میلی گرم در لیتر iaa مناسب تشخیص داده شدند. بهترین تیمارها برای پرآوری ریزنمونه های نوک شاخساره یهترین تیمارها برای پرآوری ریزنمونه گره شناخته شدند، به جز در مورد kin که بهترین نتایج برای پرآوری ریزنمونه گره در غلظت 1 میلی گرم در لیتر kin در ترکیب با 0/1 میلی گرم در لیتر iaaمشاهده گردید. جهت ریشه زایی شاخساره های رشد یافته در شرایط درون شیشه ای، گیاهچه ها به محیط کشت ریشه زایی حاوی محیط 2/1 ms همراه با غلظت های مختلف iaa (0، 0/5 و 1 میلی گرم در لیتر ) و ایندول بوتریک اسید (:iba 0، 0/5 و 1 میلی گرم در لیتر) انتقال داده شدند. بیشترین ریشه زایی در محیط ms 1/2 همراه با ترکیب 1 میلی گرم برلیتر iba و iaaمشاهده شد. بر اساس یافته های پژوهش حاضر، محیط کشت ms حاوی 1 میلی گرم ba همراه با 0/1 میلی گرم در لیتر iaa برای اهداف تجاری ریزازدیادی این گیاه پیشنهاد می شود.

چکیده ندارد.