رویداد یخبندان که بر اثر افت درجه حرارت هوا تا نقطه ی انجماد و کمتر از آن به وقوع می پیوندد، یکی از پدیده های مخرب اقلیمی است که هر ساله به طور مستقیم یا غیر مستقیم خسارات زیادی به بخش های مختلف اقتصادی از جمله: حمل و نقل، صنعت، توریسم، عمران و به ویژه کشاورزی وارد می سازد. همچنین این پدیده بخش انرژی به خصوص توزیع آن را تحت تأثیر قرار می دهد؛ به طوری که در زمان وقوع یخبندان های شدید و فراگیر در کشورمان با کاهش فشار گاز، گرمایش منازل و مراکز اداری و آموزشی با مشکل مواجه می گردد. این پدیده علاوه بر خسارات مادی، خسارات جانی را نیز به دنبال دارد؛ به عنوان مثال طی روزهای 16 تا 21 دیماه 1386 که سرما و یخبندان شدیدی کل کشور را دربرگرفت؛ 126 نفر از هموطنانمان بر اثر تصادفات درون و برون شهری جان خود را از دست دادند. یخبندان بیشترین تأثیر را بر بخش کشاورزی می گذارد. با وقوع این پدیده محصولات حساس به سرما آسیب دیده و تولیدات کشاورزی با محدودیت و خسارت همراه می شوند. بنابراین اوّلین اقدام برای ارائه ی راهکارهای مناسب جهت کاهش خسارات ناشی از این پدیده، مطالعه و بررسی جنبه های مختلف آن از جمله: زمان شروع و خاتمه، شدّت، تداوم و طول دوره بدون یخبندان می باشد. حوضه زاینده رود به عنوان یکی از مناطق عمده ی تولید محصولات کشاورزی هر ساله شاهد وقوع یخبندان می باشد که خسارات زیادی را به بخش کشاورزی منطقه وارد می سازد. در این پژوهش، شدّت یخبندان های حوضه زاینده رود مورد بررسی قرار گرفته و نقشه ی پهنه بندی شدّت های تعیین شده نیز ترسیم شده است. همچنین روند آغاز و خاتمه ی یخبندان 4 ایستگاه هواشناسی حوضه زاینده رود به عنوان ایستگاه های شاخص مناطق اقلیمی مختلف نیز بررسی شده است. برای آگاهی از آخرین تاریخ وقوع دماهای حداقل موثر بر محصولات کشاورزی، 8 آستانه دمایی مشخص و آخرین تاریخ وقوع آن ها در سطوح احتمالی و دوره های بازگشت مختلف محاسبه و نقشه پهنه بندی احتمال 76 درصد ترسیم شده است. با مطالعه ی سینوپتیکی، عامل وقوع دو مورد از شدیدترین یخبندان حوضه زاینده رود نیز مورد بررسی قرار گرفته است. این پایان نامه در 6 فصل تنظیم شده است: فصل اوّل: طرح تحقیق شامل بیان مسأله، فرضیات، اهداف، کاربرد و پیشینه ی تحقیق است. فصل دوّم: چارچوب مطالعاتی تحقیق که شامل تعریف انواع یخبندان و عوامل موثر در ایجاد آن است. همچنین در این فصل تعریفی برای اصطلاحات و واژگان موجود در بخش های مختلف به کار برده شده است. فصل سوّم: شامل معرفی منطقه ی مورد مطالعه از جمله موقعیت جغرافیایی، وضعیت توپوگرافی، خاک شناسی، اقلیم، منابع آب، ویژگی های جمعیتی و وضعیت کشاورزی می باشد. فصل چهارم: تحلیل آماری شدّت یخبندان های حوضه زاینده رود که شامل تفسیر آمار و روش های مورد استفاده در تحقیق می باشد. همچنین نتایج بدست آمده از تحلیل داده ها در این فصل آورده شده است. فصل پنجم: تحلیل سینوپتیکی دو مورد از شدیدترین یخبندان حوضه زاینده رود طی دوره ی مورد مطالعه به منظور شناسایی عامل اصلی ایجاد آن ها می باشد. فصل ششم: آزمون فرضیات، نتیجه گیری و پیشنهادها

با بررسی و ارزیابی متغیرهای مدل در تک تک واحدهای کاری و با تنظیم جداول مربوطه، نتایج بررسی به صورت امتیاز نهائی هر متغیر و نیز نمره تعیین کننده شدت میزان فرسایش در واحدهای کاری برآورد و سپس کلاس و وضعیت فرسایش در هر یک از واحدها مشخص گردید. بدین ترتیب بر اساس جدول طبقه بندی کلاس های فرسایشی مدل f.a.o و با توجه به دامنه حداقل و حداکثر نمره ارزیابی شده متغیرها در واحدهای کاری، در مجموع 4 کلاس فرسایشی با وضعیت های، نسبتاً متوسط، متوسط، زیاد، و خیلی زیاد در کل حوضه مورد مطالعه تفکیک و تعیین گردید. از نظر اولویت بندی وسعت کلاسهای فرسایشی، 64/3 درصد حوضه دارای فرسایش نسبتاً متوسط، 06/49 درصد دارای فرسایش متوسط، 98/45 درصد دارای فرسایش زیاد و 30/1 درصد دارای فرسایش خیلی زیاد می باشند. بنابراین می توان گفت این طبقه بندی جهت هر گونه برنامه ریزی به منظور حفاظت خاک و کنترل فرساش در سطح حوضه می تواند مفید و مناسب باشد. واژگان کلیدی: مدل فائو، سازند گچساران، گالی، حفاظت خاک.

هدف از تحقیق حاضر بررسی امکان پهنه بندی واحد های ژئومورفیک در دشت سگزی اصفهان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis ) می باشد. دشت سگزی در فاصله کوتاهی در شرق شهر اصفهان قرار گرفته و با پدیده بیابان زایی و فرسایش خاک به طور گسترده ای روبرو می باشد. منظور از پهنه بندی، تقسیم زمین به چند منطقه و طبقه بندی این مناطق بر حسب درجه خطر واقعی یا بالقوه ناشی از یک پدیده می باشد. روش تحقیق در این مطالعه مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی (جمع آوری اطلاعات، ورود داده ها، پردازش و تجزیه و تحلیل داده ها، نمایش اطلاعات به صورت جدول و نقشه، ارائه نتایج جهت تصمیم گیری) می باشد. با مراجعه به سازمان ها و مراکز تحقیقاتی ذیربط و پایان نامه های دانشجویی جمعا تعداد 102 نمونه برداشته شده از رسوبات منطقه با عمق میانگین 22 سانتیمتر و پراکندگی مناسب شناسایی و داده های آزمایشگاهی آن ها جمع آوری شد. سپس جهت تحلیل داده ها، آنها را از طریق نرم افزار excel وارد رایانه کرده و پس از دسته بندی، ابتدا پارامتر هایی را که از نظر تعداد نمونه با کمبود مواجه بودند، حذف کرده و برای بقیه داده ها یک بانک اطلاعاتی اولیه تشکیل داده شد. سپس شاخص هایی چون حداقل و حداکثر داده ها، میانگین و دامنه تغییرات برای هر یک از پارامتر ها محاسبه شد. جهت بررسی میزان خطای داده ها از روش های آماری تعیین انحراف از قرینگی (skewness) و تعیین انحراف از کشیدگی (kurtosis)به وسیله نرم افزار spss استفاده شد. پس از شناسایی و حذف داده های غلط تعداد یازده پارامتر جهت تهیه نقشه های پهنه بندی انتخاب و برای هر کدام یک پایگاه داده های زمینی (geo data base) تهیه شد. در مرحله بعد از طریق نرم افزار arc gis و تخمین گر کریجینگ اقدام به تهیه نقشه های پهنه بندی برای هر یک از پارامتر ها در افق سطحی گردید. و به این ترتیب تعداد یازده نقشه پهنه بندی با موضوعات متفاوت برای منطقه تهیه شد. در پایان نتیجه گرفته شد که جهت تبدیل اطلاعات نقطه ای به داده های سطحی و تعمیم خصوصیات هر پارامتر در مقیاس های مناسب می توان از روش های آماری در gis استفاده کرد. کلید واژه ها: رسوبات، پهنه بندی، دشت سگزی، کواترنر، ژئومورفولوژی، کریجینگ، gis.

اقلیم، مهمترین عامل در رشد گیاهان و تشکیل اجتماعات گیاهی و توزیع آن بشمار می رود. یکی از گونه های اصلی مراتع ایران درختچه گون گزی (haussn boiss &)(astragalus adscendens ، از خانواده بقولات (leguminosae) می-باشد. هدف از این پژوهش، تعیین مهمترین عناصر اقلیمی بر گسترش این گونه در سطح استان اصفهان با مساحت 1061790 هکتار است. به این منظور پایگاهی از 57 متغیر اقلیمی که اهمیت بیشتری از نظر شرایط بوم شناختی این گونه دارند، ایجاد گردید. متناسب با تراکم ایستگاه ها و تغییرپذیری متغیرهای انتخابی، شبکه ای به ابعاد 5/13×5/13 کیلومتر بر سطح استان گسترده شد و 570 نقطه مشخص گردید. سپس با روش میانیابی کریجینگ مقادیر این 57 متغیر انتخابی در این 570 نقطه مشخص شد. از روش تجزیه عاملی با دوران «‏ مهپراش» برای کاهش ابعاد ماتریس داده ها، و از روش تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی به روش «وارد» برای پهنه بندی اقلیم های رویشی گون گزی در نرم افزارspss ver 16 در استان اصفهان استفاده شد. در نهایت نمونه گیری تصادفی-سیستماتیک در رویشگاه غرب استان اصفهان (فریدون شهر) که بیشترین پراکنش این گونه را دارا می باشد، برای برآورد رابطه پارامترهای گون گزی شامل تراکم بوته ها و ویژگی های قطر سایه انداز و ارتفاع آن ها در چهار دامنه کوه و ارتفاعات، انجام شد. این بررسی نشان داد سه عامل دما، بارش، تابش و باد به ترتیب 4/47 ، 0/30 ، 8/12 درصد و در کل 2/90 درصد پراش متغیرهای اولیه اقلیم رویشی استان اصفهان را بیان می کند. با استفاده از امتیازات عاملی 7 پهنه اقلیم رویشی در استان به شرح 1- بسیار گرم و خشک، 2- گرم و خشک، 3- گرم و خشک و آفتابی، 4- گرم و نیمه خشک، 5- سرد و نیمه خشک، 6- سرد و نیمه مرطوب، 7- سرد و مرطوب مشخص و میانگین هریک از عامل ها و متغیرهای اولیه در آن ها به دست آمد. یافته ها همچنین نشان دادند رویشگاه های گون گزی در استان اصفهان عمدتا شامل مناطقی با زمستان سرد، مرطوب و برفی و تابستان ملایم می باشد. تجزیه داده های میدانی نیز نمایشگر آن است که دامنه ارتفاعی 3000-2600 متر مناسب ترین رویشگاه های این گونه می باشند، به طوری که در تراکم ثابت، بیشترین قطر سایه انداز و ارتفاع بوته در این مناطق دیده می شود. همچنین معنی دار شدن شیب های شمالی، غربی با شیب های شرقی و جنوبی نشان می دهد که شیب دامنه نیز کاملا بر تراکم و شادابی این گونه موثر می باشد. ارتفاعات دامنه های شمالی و غربی مستعدترین شیب ها برای پراکنش این گونه می باشند. به نظر می رسد رویش این گونه در این ارتفاعات و دامنه ها متاثر از عوامل محیطی، سازوکارهای درونی و بیرونی astragalus adscendens، باشد که شرایط را برای استقرار هر چه بهتر آن در این اقلیم و ارتفاع فراهم می کند. تاثیر شرایط محیطی به این صورت است که در ارتفاعات، چون در سرمازدگی تابشی هوای سرد، سنگین تر است به نقاط گودتر ریزش می کند، رویش در جایگاه های مرتفع و شیب دار بهتر از جاهای گود و ژرف است. همچنین برف در ارتفاعات همانند پوششی است که بوته های گون گزی را در برابر سرمای شدید زمستان حفظ می کند. گون-گزی با سازوکارهای خود، همچون کاهش سطح برگ، تشکیل خار، افزایش و ایجاد کرک و پرز، می تواند دماهای یخزدگی را تحمل و در این ارتفاعات برفگیر استقرار یابد.

قیچ، یکی از گونه های مهم مراتع کشور ایران بوده و با میزان پراکنش، درصد پوشش، تراکم و بیوماس گیاهی بالا، علاوه بر حفظ خاک در مقابل فرسایش های آبی و بادی، در تامین بخشی از علوفه مورد نیاز دام ها در فصول بهار و زمستان، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. منطقه مورد بررسی استان اصفهان با مساحت 106179 کیلومتر مربع با مختصات جغرافیایی 30 درجه و 42 دقیقه تا 34 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و 49 درجه و 36 دقیقه تا 55 درجه و 54 دقیقه طول شرقی می باشد. تغییرات شدید ارتفاع از کمتر از 700 تا بیش از 4000متر می باشد که موجب حاکمیت اقالیم مختلف از فراخشک تا مرطوب در سطح استان شده و رویشگاه های مختلف جهت حضور گونه قیچ را فراهم آورده است. هدف از این پژوهش بررسی مهمترین عوامل اقلیمی تأثیر گذار بر گسترش گونه قیچ با استفاده از روش های پیشرفته آماری (آماری چند متغیره)و سامانه اطلاعات جغرافیایی در سطح استان اصفهان می باشد. بدین منظور تعداد 69 متغیر اقلیمی که از نظر شرایط اکولوژیک این گونه از اهمیت بیشتری برخوردار هستند، انتخاب و به روش تحلیل عاملی، عوامل موثر بر پراکنش گونه مورد بررسی قرار گرفت. به روش تحلیل عاملی، 4 عامل دمای سرمایشی، بارش، ابرناکی و باد تعیین شدند که به ترتیب 45/34، 43/ 29، 79/11 و 07/9 درصد واریانس متغیر ها را به خود اختصاص داده اند که در مجموع 74/84 درصد تغییرات را بازگو می کند. متوسط امتیازات عاملی و متغیر های اقلیمی در سه تیپ گونه قیچ صحرایی به عنوان گونه غالب، گونه قیچ صحرایی به عنوان گونه همراه و مناطق عاری از گونه قیچ صحرایی مشخص شدند، همچنین ماتریس امتیاز عاملی به عنوان داده ورودی تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی (تکنیک وارد)، بکار گرفته شد و تعداد 6 پهنه اقلیمی در سطح استان شناسایی گردید. با تلفیق نقشه پوشش گیاهی و نقشه عامل ها و پهنه های اقلیمی در محیط gis، مهمترین عوامل اقلیمی تأثیر گذار بر پراکنش گونه تعیین شد. در کنار عوامل اقلیمی، تأثیر ارتفاع از سطح دریا نیز در پراکنش گونه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که عامل دما مهمترین عامل اقلیمی تأثیر گذار بر پراکنش گونه در سطح استان اصفهان بوده و پس از آن عامل بارش گسترش گونه را تحت تأثیر قرار می دهد، همچنین نمی توان اثر ارتفاع از سطح دریا و شوری خاک را بر تحلیل تیپ های قیچ صحرایی نادیده گرفت.

تغییر اقلیم عبارت است از هر گونه تغییرات بلند مدت و غیر قابل برگشت وضعیت جوی به شرایط اولیه که در طول ده¬ها یا هزاران سال در آب و هوای یک منطقه اتفاق می¬افتد. عوامل مختلفی باعث تغییر اقلیم می¬شود. امروزه افزایش گازهای گلخانه¬ای به عنوان عامل اصلی تغییر اقلیم شناخته شده است. تغییر اقلیم باعث تغییر در پارامترهای جوی شده که این امر باعث تغییر سایر پارامترهای هیدرولوژیکی (چرخه آب) از جمله رواناب و آب¬های زیرزمینی خواهد شد. این تحقیق به منظور بررسی اثرات تغییر اقلیم بر ذخایر آب زیرزمینی در حوزه آبخیز بار نیشابور تدوین یافته است. به این منظور ابتدا با استفاده از مدل¬های ارائه شده توسط هیأت بین دول تغییر اقلیم (ipcc) و به¬کارگیری روش¬های ریزمقیاس سازی، وضعیت اقلیمی منطقه طی سال¬های آتی پیش-بینی گردید. نتایج نشان‏دهنده افزایش میانگین سالانه دمای حداکثر و حداقل تقریباً به صورت یکسان و به میزان 1/1، 3/2 و 4/6 درجه سانتی¬گراد و کاهش بارش به میزان 16/4، 17/6 و 9/31درصد (تحت سناریوa2 مدلhadcm3) به ترتیب در دوره¬های 2011-02030، 2046-2065 و 2080-2099 نسبت به دوره پایه 2010-1971 می¬باشد. پس از ریز مقیاس سازی داده¬های اقلیمی اثر تغییر اقلیم بر روی دبی رودخانه بار بررسی شد نتایج بیانگر کاهش دبی به میزان 9، 44 و 66 درصد به ترتیب در 2030-‏2011، 2065-2046 و 2099-2080 نسبت به دوره پایه می¬باشد. سپس با استفاده از تجزیه و تحلیل شاخه خشکیدگی هیدروگراف مربوط به هر سال، اثرات تغییر اقلیم بر ذخایر آب زیرزمینی منطقه بررسی گردید. نتایج حاکی از کاهش حجم ذخایر آب زیرزمینی به میزان 36/7، 0/52 و 0/61 درصد به ترتیب در سه دوره 2011-2030، 2046-2065 و 2080-2099 نسبت به دوره پایه می‏باشد.

با توجه به قرارگیری کشورایران دریکی از مناطق خشک و نیمه خشک کره زمین ، خشکسالی درابعاد مختلف برنامه های عمرانی کشور را دچار رکود نموده و بحرانهای گسترده اجتماعی – اقتصادی را در نواحی مختلف ایجاد می نماید . درسالهای اخیر آثار زیان بار خشکسالی بر منابع آب ، بخش کشاورزی ، مراتع ، تولیدات دامی ، مهاجرت و بهداشت و درمان بسیار زیاد بوده و در صورت تداوم خشکسالی این آثار زیان بار روز به روز بیشتر می شود . دراین مطالعه جهت شناخت اثرات خشکسالی بر عملکرد محصولات کشاورزی شهرستان میناب از روش اسنادی استفاده شده است . درروش اسنادی ابتدا ابعاد نظری موضوع مورد مطالعه تدوین شده و سپس با استفاده از اطلاعات دریافتی از اداره هواشناسی استان هرمزگان ، به جمع آوری داده ها پرداخته ایم . همچنین جهت تحلیل داده ها و اطلاعات از نرم افزار excel استفاده کرده ایم .در ادامه جهت بررسی دوره های ترسالی و خشکسالی شهرستان در طول دوره مورد مطالعه از شاخص های spi,siap استفاده شده است .نتایج حاصل ازاین تحقیق به شرح زیر است : نتایج حاصل از بررسی ها براساس شاخص spi نشان می دهد که ترسالی مرطوب دوبار در سالهای 1383 و 1388 دراین شهرستان رخ داده و خشکسالی متوسط نیز دو سال آن هم در سالهای 1381 و 1387 دراین شهرستان رخ داده است . ضمن اینکه تعداد 9 سال نیز بارندگی دراین شهرستان به صورت نرمال بوده است . همچنین براساس شاخص siap در طی دوره مطالعه خشکسالی شدید سه بار در سالهای 1379، 1381 و 1387 در این شهرستان رخ داده، ضمن اینکه خشکسالی متوسط یک بار در سال 1390 در این شهرستان اتفاق افتاده است. این شهرستان در سالهای 1380 و 1386 نیز دارای خشکسالی ضعیف بوده است. در مورد رخداد تر سالی متوسط نیز چهار بار در سالهای 1382، 1384، 1385 و 1389 در این شهرستان اتفاق افتاده است و تر سالی مرطوب نیز در سالهای 1383 و 1388 در این شهرستان رخ داده است. ضمن اینکه بارندگی در سال 1391 در این شهرستان به صورت نرمال بوده است. در ادامه با استفاده از اطلاعات دریافتی از سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان به بررسی تاثیر کاهش بارندگی و خشکسالی بر محصول گندم که از مهمترین محصول زراعی در محدوده مورد مطالعه است، پرداخته ایم. سپس با استفاده از مدل رگرسیونی مشخص شد که رابطه مستقیمی بین کاهش بارندگی و کاهش عملکرد محصول خرما در واحد هکتار وجود دارد به طوری که از لحاظ کمی این رابطه در ایستگاه میناب به ازای یک واحد افزایش بارش046/0 کیلو گرم خرما در واحد هکتار افزایش می یابد، یعنی با وقوع خشکسالی و کاهش بارندگی مقدار خرمای برداشتی از اراضی کاهش می یابد. بررسی ها در مورد تاثیر خشکسالی بر محصول لیموترش نشان می دهد که رابطه اندکی بین کاهش میزان بارندگی و بالطبع آن کاهش عملکرد محصول لیموترشدر واحد هکتار وجود دارد .یعنی به ازای هر واحد افزایش بارندگی 0008/0 کیلوگرم بر تولید محصول لیموترش افزوده می شود. در رابطه با تاثیر خشکسالی بر محصول انبه نیز بررسی ها نشان می دهد رابطه مستقیمی بسیار ضعیف بین کاهش میزان بارندگی و عملکرد محصول انبه در واحد هکتار وجود دارد. این رابطه حاکی از آن است که به ازای هر واحد افزایش بارندگی مقدار 001/0 کیلوگرم عملکرد محصول انبه در واحد هکتار افزایش می یابد.

چکیده ندارد.