تیواری اّی غذاساد هطکلات هزت طَ ت فساد ه اَد غذایی ت اٍسط ی عولکزد هیکز اٍرگا یًسن اّی تیواری سای غذاساد القاء ک ذٌ فساد در ه اَد غذایی ت جٍ دَ هی آی ذٌ. ت اٌتزایی خسارات اقتصادی اًضی اس ایی تیواری اّ هطکلات اًضی اس ایی هیکز اٍرگا یًسن اّ ت ع اٌَی یک گًزا یً عوذ در سزاسز ج اْی ت ضوار هی ر دٍ. وّچ یٌی پذیذار ضذی ظ رَْ هیکز اٍرگا یًسن اّی هقا مٍ در تزاتز ه اَد ضذ هیکز تٍی ضیویایی یا غیز طثیعی ت ع اٌَی اًهطل بَ تزیی ج ثٌ هزت طَ ت ایی هطکلات تلقی هی ض دَ. استفاد اس ه اَد آ تًی اکسیذای س تٌتیک اس قثیل ت تَیلیتذ یّذر کٍسی آ یًش لٍ، ت تَیلیتذ یّذر کٍسی ت لَ ئَی تتزات تَیل یّذر کٍسی ک ئَی لٌَ یَ در ه اَد غذایی ت دلیل پتا سًیل سزطای سایی ضای ت صَی وًی ض دَ. ت اٌتزایی ر غٍی اّی فزار ت ع اٌَی هتات لَیت اّی ثا یًَ ی ت دست آهذ اس گیا اّی خ رَاکی، دار یٍی یا خ رَاکی دار یٍی، ت دلیل خ اَظ آ تًی اکسیذا یً ضذ هیکز تٍی وّ اَر ه رَد هطالع قزار گزفت ا ذً. ذّف – اس ایی هطالع تزرسی تزکیه ضیویایی، ظزفیت آ تًی اکسیذا یً فعالیت ضذ هیکز تٍی ر غٍی فزار گیا خ رَاکی چا کَّ ت دَ. ر غٍی فزار گیا تا ر شٍ تقطیز ت سَط آب ت دست آهذ. آ اًلیش ر غٍی ت سَط کز هٍات گَزافی گاسی کز هٍات گَزافی 97 ? در ر غٍی فزار ض اٌسایی ضذ. فزا اٍی تزیی / گاسی هتصل ت طیف س جٌ جزهی ص رَت گزفت. 35 تزکیه هعادل تا 44 )?1/ 43 ?( ت دَ ذً. پاییی تزیی غلظت ت یّذر کٍزتی اّی سسک یَی تزپ یٌ ) 31 / تزکیثات یّذر کٍزتی اّی ه تًََزپ یٌ ) 15 تعلق داضت. خاصیت ضذ هیکز تٍی تا استفاد اس ر شٍ رقت ساسی تزاث در حذ هیکز ا جًام ضذ. تًایج طًای داد ک ر دٍ تٍز لٍا ر تٍزا، ر دٍ تٍز لٍا ه سَیلا صی سٌَا لیستزیا ه سًََایت صَ شًت ا حذاقل غلظت هوا عًت ک ذٌ 960 هیکز گٍزم ت اسای هیلی لیتز حساط تزیی هیکز اٍرگا یًسن اّ سّت ذٌ. در هقاتل تاکتزی اّی گزم ه فٌی تا حذاقل غلظت هوا عًت ک ذٌ 2560 تا 5120 هیکز گٍزم ت اسای هیلی لیتز هقا مٍ تزیی هیکز اٍرگا یًسن اّ ت دَ ذً. اس ایی ر ر غٍی فزار چا کَّ فعالیت ضذ هیکز تٍی هت سَط تا ضعیف را تز سٍ داد. فعالیت آ تًی اکسیذا یً ر غٍی فزار چا کَّ تا استفاد اس تست اّی dpph ، abts frap ارسیاتی ضذ. خاصیت ر تٍطگزی رادیکال اّی dpph abts ت سَط ر غٍی فزار ضعیف یا پاییی ت دَ. غلظت هوا عًت ک ذٌ رادیکال اّی dpph abts 4 هیلی /982 ± 1/586 7/512 ± 5/ ت تزتیه هعادل 648 گزم ت اسای هیلی لیتز ت دَ. ظزفیت آ تًی اکسیذا یً هعادل اسیذ اسک رَتیک هزت طَ ت ر غٍی فزار چا کَّ تز اساط تست frap 0 هیلی گزم ت اسای هیلی لیتز ت دَ. ت ظًز هی رسذ فعالیت آ تًی اکسیذا یً تز اساط /719 ± 0/ تزاتز تا 147 تست frap در هقایس تا آ تًی اکسیذای اّی استا ذًرد قاتل قث لَ تاضذ. ت ط رَ کلی ر غٍی فزار گیا چا کَّ را هی ت اَی ت ع اٌَی یک هاد هعو لَی اس ظًز یٍضگی اّی ضذ هیکز بٍ آ تًی اکسیذا یً ت ضوار آ رٍد. زّ چ ذٌ، تز نّ ک صٌ ر غٍی فزار تا اجشای در یٍ اثز تز یٍ اثز ه جَ دَ در ه اَد غذایی یًش تایذ ه رَد تزرسی قزار گیزد. وّچ یٌی تاثیز تز نّ ک طٌی تزکیثی )تک لٌَ صَی اّردل( تیی ر غٍی فزار چا کَّ سایز ع اَهل آ تًی اکسیذا یً ضذ هیکز تٍی در سیستن اّی هذل غذایی یًش هی ت اَ ذً ت ع اٌَی یک ر یّافت یًَذ تخص در آی ذٌ ت حساب آیذ.

میکروارگانیسم های بیماری زا یا فساد زای مواد غذایی سالانه سبب بروز خسارت های اقتصادی فراوان در سراسر جهان می گردند. همچنین استفاده بی رویه از نگه دارنده های ضد میکروبی غذایی و دارو ها یا ترکیبات شیمیایی ضد باکتریایی و ضد انگلی در دهه های اخیر سبب پدید آمدن انواع گوناگون مقاومت های میکروبی شده است. سمیت دارویی نیز یکی دیگر از عوارض نا مطلوب ترکیبات شیمیایی است. بنابراین این پژوهش با هدف بررسی ترکیب شیمیایی، فعالیت ضد میکروبی منفرد و ترکیبی و فعالیت ضد لیشمانیایی روغن فرار گیاه کرفس کوهی به دست آمده از اکوتیپ کهگیلویه و بویراحمد انجام شد. روغن فرار با سیستم اسانس گیر مجهز به کلونجر به دست آمد. سپس روغن فرار به کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی مزدوج با طیف سنج جرمی تزریق شده خاصیت ضد میکروبی منفرد و ترکیبی به ترتیب با روش های رقت سازی میکرو براث و تیتراسیون چکربورد ارزیابی گردید. خاصیت ضد لیشمانیایی روغن فرار کرفس کوهی با تهیه غلظت های مختلف روغن فرار در محیط های کشت اختصاصی و شمارش انگل در زمان های گوناگون بررسی شد. نتایج آنالیز شیمیایی نشان داد که بالاترین و کمترین میزان ترکیبات به ترتیب سسکوئی ترپن های هیدروکربنی (77/51 درصد) و مونوترپن های اکسیژنه (7/2 درصد) تعلق دارد. روغن فرار کرفس کوهی دارای خاصیت ضد میکروبی ضعیف تا متوسط علیه میکروارگانیسم ها بود. حساس ترین و مقاوم ترین میکروارگانیسم ها به ترتیب لیستریا مونوسایتوژنز (750 میکروگرم در هر میلی لیترmic=) و سودوموناس آئروژینوزا (500 میکروگرم در هر میلی لیترmic=) بودند. خاصیت ضدمیکروبی ترکیبی (روغن فرار کرفس کوهی + روغن فرار دارچین) سبب بروز پدیده هم افزایی (1-625/0fici=) یا افزایشی (5/0-375/0fici=) شد، که بسیار نوید بخش و امیدوار کننده می باشد. خاصیت ضد لیشمانیایی روغن فرار کرفس کوهی با افزایش غلظت از 5/1 به 10 درصد و افزایش زمان از 24 ساعت به 72 ساعت به خصوص در دوزهای بالا تشدید شد. هرچند خاصیت ضد لیشمانیایی روغن فرار کرفس کوهی در بالاترین و موثرترین غلظت و زمان (10 درصد و 72 ساعت) از داروی استاندارد گلوکانتیم ضعیف تر و اختلاف نتایج بین این دو معنی دار (05/0p<) بود. در پایان می توان نتیجه گرفت که از روغن فرار کرفس کوهی می توان به صورت ترکیبی یا یک روغن فرار دیگر مانند دارچین نتایج ضد میکروبی قدرتمندتری را به دست آورد. لازم به ذکر است خاصیت ضد لیشمانیایی روغن فرار کرفس کوهی به تنهایی نمی تواند به اندازه داروی شیمیایی انتخابی موثر واقع شود و شاید استفاده ترکیبی از روغن فرار کرفس کوهی با گلوکانتیم در تحقیقات آینده نتایج بهتری را در بر داشته باشد.