یکی از ابعاد اصلی هویت در کشورهایی مانند جمهوری اسلامی ایران، هویت دینی است که نقش بسیار تعیین کننده ای در هویت یابی افراد یک جامعه بازی می کند و هویت دینی و سیاستگذاری صحیح نهادهای درگیر با آن، یکی از حوزه های اصلی و مهم تلاش دولت در حوزه فرهنگ را به خود اختصاص داده است. در واقع و از آن جا که هویت فرایندی پویا و سیال است، عدم همگرایی نهادهای دخیل در امر هویت یابی افراد، آن ها را با بحران های هویتی روبه رو خواهد کرد. برای بررسی همگرایی یا واگرایی میان ورودی های هویتی این نهادها انجام کارهای مقایسه ای رویکرد مناسبی به نظر می رسد؛ پژوهش هایی که بازنمایی های هویتی این نهادهای مختلف را برای دستیابی به استنباط هایی سیاستگذارانه بررسی کنند. این پایان نامه برای پیگیری چنین رویکردی، مضامین مرتبط با بازنمایی هویت دینی در دو نهاد رسانه های جمعی و نهاد رسمی آموزش و پرورش را، از گذر تحلیل محتوا و مقایسه یک برنامه تلویزیونی مخصوص نوجوانان (برنامه تلویزیونی معرکه) با راهنمای برنامه درسی دینی دوره راهنمایی، تطبیق داده است. برای این منظور هویت دینی با استفاده از تقسیم بندی شجاعی زند و طالبان از معارف اسلامی و ابعاد 3 گانه ای که هِنری تاجفل در نظریه هویت اجتماعی خویش برای هویت در نظر می گیرد، تعریف عملیاتی شده است. حاصل کار جدولی است مشتمل بر گزاره های شناختی، ارزشی و احساسی راجع به اعتقادیات، ایمانیات، عبادیات، اخلاقیات، شرعیات و نشانه ها و پیامدهای دینداری. با تحلیل محتوای کیفی برنامه تلویزیونی و برنامه درسی، مضامین مرتبط با بازنمایی هویت دینی از این دو برنامه استخراج شده و با جدول مفهوم سازی هویت دینی مقایسه شده است. نتایج نشان می دهد در بعد ایمانی، اعتقادی و اخلاقی هویت دینی، می توان مدعی نوعی همگرایی میان این دو برنامه شد. در خصوص ابعاد شرعی هویت دینی و بعد ناظر به نشانه ها و پیامدهای دینداری چنین همگرایی وجود ندارد. به طور کلی از مقایسه تحلیل محتوای دو برنامه تلویزیونی و برنامه درسی دینی در خصوص مضامین مربوط به هویت دینی می توان نتیجه گرفت همگرایی کاملی میان مضامین این دو برنامه، به عنوان دو محصول رسانه ای تصویری و مکتوب، وجود ندارد.

چکیده رسانه ها نقش مهمی در شکل دهی اندیشه ی افراد جامعه دارند. از جمله اندیشه هایی که به وسیله ی رسانه ها در ذهن افراد جامعه بوجود آمده و یا دست کم تقویت می شود، نحوه ی تلقی افراد از مفاهیم جنسیت و الگوهای جنسیتی است.این اندیشه ها به نوعی شکل دهنده ی رفتار جامعه است. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (رسانه ی ملی) به عنوان رسانه ای فراگیر، احتمالا بیشترین تاثیر را در میان رسانه ها بر شکل گیری اندیشه های افراد اجتماع دارد. در میان تولیدات رسانه ی ملی، سریال های تلویزیونی نقش فراوانی در امر فرهنگ سازی در حوزه ی جنسیت و الگوهای آن دارند. سریال «فاصله ها» با مخاطبی بالغ بر هشتاد و پنج درصد و با داشتن رویکردهای جنسیتی به نوبه ی خود این قابلیت را داشت تا تاثیر زیادی بر تقویت یا تغییر رویکردها و نگرش های جنسیتی جامعه داشته باشد. به همین دلیل مطالعه ی آن از منظر ادبیات جنسیتی کمک فراوانی در جهت فهم رویکردهای جنسیتی تبلیغ شده در آن می نماید. این تحقیق برآن است که مفاهیم حوزه ی جنسیت در نظرگاه های اسلامی و فمینیستی را با استفاده از روش کتابخانه ای استخراج کرده، سپس روابط این مفاهیم را در دو محور «ارتباط میان دو جنس» و «نقش های جنسیتی» با هم مورد بررسی قرار داده و بدین ترتیب به «الگوهای جنسیتی در رویکردهای اسلامی و فمینیستی» دست پیدا کند. نظریاتی که این پژوهش بر آنها استوار شده است نظرات فمینیسم لیبرال، فمینیسم رمانتیک، فمینیسم اگزیستانسیالیست و نظریه ی اسلامی زن در حوزه ی الگوهای جنسیت و نیز نظراتی چون بازنمایی رسانه ای در مباحث رسانه ای پژوهش خواهد بود. در نهایت پس از استخراج مفاهیم و کشف و بررسی ارتباط میان آنها، میزان انطباق مضامین سریال «فاصله ها» را به روش تحلیل گفتمان بر آنها مطالعه می کند تا میزان حضور هر کدام از این الگوها را در این سریال کشف کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد سریال فاصله ها در به تصویر کشیدن الگوهای جنسیتی اسلامی و به نقد کشیدنالگوهای غیراسلامی، نسبتا موفق بوده و به همین دلیل می تواند الگویی برای تولیدات بعدی سیمای جمهوری اسلامی ایران باشد. واژگان کلیدی: الگوهای جنسیت، زنانگی، مردانگی، فمینیسم، اسلام،سریال تلویزیونی «فاصله ها»، تحلیل گفتمان

دانش «تاریخ اجتماعی» رویکردی جدید به تاریخ است که محققان آن تلاش می کنند با استفاده از روش های سایر علوم به زندگی جاری مردم عادی که اساسی ترین نقش را در تحولات اجتماعی دارند، بپردازند و این دانش را هم در مرحله جمع آوری داده ها و هم در سبک تحلیل تاریخی از تاریخ سیاسی متمایز سازند. اهمیت پرداختن به این گونه پژوهش ها از یک سو و کمبود منابع تاریخی به علت بی توجهی مورخان در ارائه این اطلاعات، ما را بر آن می دارد تا با استفاده از منابع کمکی تاریخ به واکاوی گذشته تاریخی مسلمانان بپردازیم. بررسی زندگی روزانه و سبک زندگی به عنوان متن اصلی تمدن از منظر تاریخ، لاجرم باید از زاویه نگاه تاریخ اجتماعی، مورد واکاوی قرار گیرد. این رساله براساس چنین درکی از اهمیت این دانش برای شناخت زوایای پنهان گذشته از یکسو و پیوند دادن بین تاریخ و متن زندگی امروزی از سوی دیگر شکل گرفته است. این پژوهش با تکیه بر داده های موجود در هفت دیوان برگزیده شاعران شیعه ایرانی از سده های هشتم و نهم هجری، به تعدادی از عمومی ترین مولفه های زندگی روزانه از جمله خوراک، پوشاک وخودآرایی، فضای شهری، مسکن وحمل ونقل، مناصب و مشاغل و آیین ها و مراسم پرداخته است. یافته های این پژوهش که براساس پردازش اطلاعات به دست آمده بیانگر تقویت تسلط روح دینی بر زندگی روزانه و حیات اجتماعی مسلمانان و به ویژه ایرانیان، وجود تنوع، نشاط و پویایی به رغم عدم ثبات سیاسی و درگیری های پی درپی نظامی، وجود همبستگی های فراوان در زیست اجتماعی مسلمانان شیعه و سنی در جنبه های مختلف زندگی و گسترش تصوف در این دوران است. واژگان کلیدی: تاریخ اجتماعی، سبک زندگی، مولفه های سبک زندگی، زندگی روزانه، قرن های هشتم و نهم هجری، شاعران شیعه ایرانی.