هیدرو کربن های آروماتیک چند حلقه ای(pahs) نظیر فلوئورن و فنانترن، گروهی از آلاینده های سمی هستند که به صورت طبیعی و نیز در نتیجه فعالیت انسانی به محیط آزاد می شوند و حاوی حلقه های بنزنی به تعداد دو تا شش می باشند. گیاهان گندم، یونجه و آفتابگردان به عنوان گیاهان مهم زراعی در رژیم غذایی انسان و دام محسوب می شوند و حضور ترکیبات آلاینده سمی در بافتهای آنها می تواند باعث آلودگی زنجیره های غذائی گردد. در این پژوهش میزان جذب، انتقال و انباشتگی دو ترکیب فلوئورن و فنانترن و اثر آن ها بر رشد، فعالیت برخی از آنزیم های آنتی اکسیدانت و غلظت مالون دی آلدهید، پروتئین و کلروفیل در گیاهان فوق مورد بررسی قرار گرفت. ترکیبات با غلظت های 50 و ppm100 به خاک اضافه گردید و گیاهان در سه تکرار در شرایط گلخانه ای کشت شدند. استخراج ترکیبات از نمونه های اندام هوایی و ریشه بوسیله حلال های آلی صورت گرفته و آنالیز بوسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی انجام گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد ترکیبات فلوئورن و فنانترن دارای اثر کاهشی بر روی صفات رویشی شامل درصد جوانه زنی، ارتفاع اندام هوایی، وزن تر و خشک گیاهان می گردد و این موضوع در گونه های گیاهی می تواند متفاوت باشد. گیاه یونجه مقاومت بیشتری را در مقابل تیمار های اعمال شده نشان داد در حالی که آفتابگردان حساسیت زیادی داشت. عدم افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز و افزایش جزئی در فعالیت آنزیم پراکسیداز در ریشه و اندام هوایی در اثر تیمار ترکیبات فوق مشاهده شد آنالیز غلظت فلوئورن و فنانترن در اندام هوایی و ریشه گیاهان، حضور این ترکیبات را در ریشه و نیز در اندام هوایی نشان داد که رابطه مستقیمی با گذشت زمان داشت. آنالیز نمونه های خاک نیز افزایش در غلظت ترکیبات افزوده شده به خاک را با گذشت زمان نشان داد که می تواند به دلیل آزاد شدن این ترکیبات از کمپلکس های موجود در خاک و بالا رفتن فراهمی آن ها و در نهایت جذب توسط گیاهان باشد. رابطه معنی داری بین غلظت این ترکیبات در خاک، ریشه و اندام هوائی وجود داشت که می تواند بیانگر جذب و انتقال این ترکیبات از خاک باشد.

هیدورکربن های آروماتیک چند حلقه ای (pahs) گروهی از آلاینده های آلی می باشند که از 2 یا تعداد بیشتری از حلقه های بنزنی تشکیل شده اند. این ترکیبات از لحاظ بیوشیمیایی و بیولوژیکی فعال هستند و برخی از آن ها جزء مواد بالقوه سرطانزا محسوب می شوند و به طور عمده از احتراق ناکامل موادآلی، سوختن جنگلها، فعالیت آتش فشان ها، شستشوی آسفالت توسط باران و... تولید می شوند. pahs از طریق خاک یا هوا جذب گیاه می شوند و اثرات منفی بر عملکرد آنها دارند. میزان جذب و تاثیر گذاری این ترکیبات در گیاهان به عوامل بسیاری از جمله گونه گیاهی، غلظت های اولیه ترکیب در خاک، جمعیت میکروبی و نیز خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک نظیر دما ،ph و همچنین عوامل محیطی نظیر شدت نور بستگی دارد. گیاه گندم از جمله گیاهان زراعی بسیار مهم می باشد و مطالعات قبلی نشان داده اند که این گیاه توانائی جذب فنانترن از خاک و انتقال آن به اندامهای هوائی را دارا می باشد. از اینرو در این پژوهش اثرات مدت زمان تیمار، شدتهای نوری و نوع بافت خاک بر میزان جذب، انتقال و انباشتگی ترکیب فنانترن و اثر آن بر رشد، غلظت مالون دی آلدهید، کلروفیل و فسفر در گیاه گندم در شرایط آزمایشگاهی در غالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. فنانترن با غلظت ppm50 به خاک اضافه شد.در آزمایش اول، گیاهان در 6 ماه متوالی در این خاک که در ابتدای ماه نخست تیمار دهی شده بود کشت شدند. در آزمایش دوم به خاک شاهد، 25% و 50% ماسه افزوده شد و گیاهان پس از یک ماه کشت شدند. در آزمایش سوم بعد از تیمار دهی ppm50 فنانترن به خاک، گیاهان تحت شدت های نوری 1500 لوکس (نور ضعیف)، 3500 لوکس (نور متوسط) و 8000 لوکس (نور قوی) قرار گرفتند. استخراج فنانترن از نمونه های اندام هوایی توسط حلال های آلی صورت گرفت و آنالیز توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که فنانترن بر روی صفات رشدی و بیوشیمیایی تاثیر منفی داشت. این تاثیرات با افزایش زمان پیری خاک در محیط آزمایشگاهی و خاک استریل آلوده به فنانترن افزایش یافت. آنالیز نمونه های خاک نیز افزایش در فراهمی فنانترن افزوده شده به خاک را با گذشت زمان نشان داد که می تواند به دلیل آزاد شدن این ترکیب از کمپلکس های موجود در خاک باشد. با افزایش درصد ماسه خاک، میزان تاثیر این ترکیب بر گیاه افزایش یافت که منطبق با فراهمی فنانترن در خاک بود. همچنین بیشترین تاثیر این ترکیب در شدت نور متوسط حدود 3500 لوکس بود. در شدت های نوری کمتر و بیشتر از این مقدار تاثیر فنانترن بر گندم کمتر شد. آنالیز غلظت فنانترن در اندام هوایی گیاهان حضور این ترکیبات را در اندام هوایی نشان داد که رابطه مثبت با گذشت زمان داشت.

هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (pahs) از جمله ترکیبات آلاینده آلی می باشند که از منابع مختلف نظیر احتراق سوخت های فسیلی به محیط آزاد شده و بخشی از آنها وارد خاک می شوند، که علاوه بر اثرات سوء زیست محیطی و کاهش رشد گیاهان، وارد پیکر گیاهان می گردند و می توانند باعث آلودگی زنجیره های غذائی شوند. فنانترن از جمله فراوان ترین pahs در محیط می باشد که به-دلیل حلالیت پایین در آب و پایداری در طبیعت، از اهمیت خاصی برخوردار می باشد و دارای تأثیرات متعدد منفی بر جنبه های مختلف رشد و نمو در گونه های گیاهی است. یکی از راه های کاهش ورود ترکیبات آلاینده در گیاهان و افزایش مقاوت آن ها، استفاده از همزیستی میکوریزی است.از این رو در این پژوهش هدف، بررسی تأثیر همزیستی میکوریزی در مقاومت گیاه گندم در تنش فنانترن است. این پژوهش در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با سه متغیر و 12 تیمار و هر تیمار در سه تکرار به انجام رسید. متغیرها شامل ترکیب فنانترن در سه غلظت صفر و 50 و ppm100 و دو گونه قارچ میکوریزی از جنس glomus شامل گونه های glomus versiform و glomus intraradice بود. پارامترهای مربوط به جوانه زنی بذرها و رشد دانه رست ها، پارامترهای فیزیولوژیک و بیولوژیک نظیر میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز، غلظت مالون دی آلدهید، غلظت رنگیزه های فتوسنتزی، و نهایتا غلظت فنانترن در گیاهان تلقیح شده و نشده مورد اندازه گیری قرار گرفت. بر اساس نتایج به-دست آمده، در میزان فعالیت آنزیم کاتالاز تغییر چشم گیری مشاهده نشد. آنزیم پراکسیداز و میزان پروتئین نیز با افزایش غلظت فنانترن، افزایش پیدا کرد. بطوری که بیشترین افزایش در تیمار ppm100 از مخلوط دو نوع میکوریز و کمترین افزایش در تیمار ppm 50 از میکوریز gv (glomus versiform) و میکوریز gi (glomus intraradice) حاصل شد. بیشترین افزایش در غلظت پروتئین نیز در تیمار ppm 100 فاقد میکوریز و کمترین افزایش در تیمار ppm50 در گیاهان تلقیح شده با هر دو نوع میکوریز مشاهده گردید. همچنین بیشترین افزایش در غلظت مالون دی آلدهید در تیمار ppm 100 از فنانترن بدست آمد. تغییر چشم گیری در میزان کلروفیل a برگ مشاهده نشد. با این-حال کلروفیل b و کاروتنوئیدها و کلروفیل کل، روند افزایشی را در غلظت های ppm 50 فاقد میکوریز نشان دادند. میزان فسفر اندام هوایی و ریشه نیز افزایش را در غلظت ppm 50 از فنانترن نشان داد. بیشترین افزایش در غلظت فنانترن در اندام هوایی و خاک تیمارهای ppm 100 فاقد تلقیح میکوریزی مشاهده شد.