نام پژوهشگر: [email protected] فریدحسینی

پیش بینی تغییر در دما و بارش تحت گرمایش جهانی و تأثیر آن ‏بر نیاز آبی گیاهان زراعی حوضه کشف رود
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده کشاورزی 1390
  نسرین سیاری   امین علیزاده

تغییر اقلیم با ایجاد تغییر در پارامترهای هیدرولوژیکی نظیر دما و بارش و سایر پارامترها بر هیدرولوژی یک منطقه ‏تأثیرگذار می باشد. این تغییرات در بارش و دما می تواند اثرات معنی داری بر بخش های مختلفی نظیر کشاورزی، انرژی و زندگی ‏بشر داشته باشد. نیاز آبی در بخش کشاورزی نیز ممکن است به دلیل تغییر اقلیم درآینده تغییر نماید، بنابراین پیش بینی اقلیم در ‏سال های آینده افق روشنی را در مورد نیاز آبی در بخش های مختلف بدست می دهد. در این تحقیق، ابتدا اثر تغییراقلیم بر ‏حداقل، حداکثر و میانگین دما و بارش در حوضه کشف رود تحت دو سناریوی انتشار ‏ ‏ و ‏ ‏ و خروجی دو مدل گردش ‏عمومی جو ‏ ‏ و ‏ ‏ برای سه دوره زمانی 2039-2010، 2069-2040 و 2099-2070 مورد بررسی ‏قرار گرفت. برای ریزمقیاس نمودن خروجی دو مدل گردش عمومی جو از روش ریزمقیاس نمایی آماری و مدل ‏ ‏ ‏استفاده شد. در گام دوم اثرات احتمالی تغییر در پارامترهای اقلیمی بر تبخیر- تعرق گیاهان موجود در الگوی کشت منطقه ‏مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور از نتایج حاصل از قسمت اول و با استفاده از معادله هارگریوز- سامانی میزان تبخیر- ‏تعرق در دوره های مختلف محاسبه و مورد مقایسه قرار گرفت. در مرحله بعدی با محاسبه شاخص های خشکسالی نظیر ‏ ، ‏ ‏ و ‏ ‏ روند خشکسالی در دوره 1961-1990 مورد بررسی قرار گرفت. همه این شاخص ها برای ارزیابی ‏خشکسالی در دوره های زمانی آینده تحت تغییراقلیم نیز استفاده شدند. در پایان با استفاده از برنامه ریزی خطی، الگوی کشت ‏بهینه برای وضعیت اقلیمی موجود و آینده برای منطقه مورد مطالعه ارائه شد. نتایج حاصل از پیش بینی اقلیم نشان داد که با ‏استفاده از مدل ‏ ‏ و برای هر دو سناریوی انتشار میانگین بارش سالانه برای هر سه دوره در محدوده 16-13 درصد ‏کاهش می یابد و برای مدل ‏ ‏ میانگین بارش سالانه تحت دو سناریوی انتشار حدود 8-2 درصد افزایش پیدا می-‏کند. نتایج حاصله برای مدل ‏ ‏ نشان داد که حداکثر و حداقل دما برای دوره 2099-2070 بترتیب حدود 5/6-4/2 ‏و 8/3-6/0 درجه سانتی گراد افزایش پیدا می کند. برای مدل ‏ ‏ این مقدار افزایش برای حداکثر و حداقل دما بترتیب ‏برابر با 59/2-06/0 و 9/1-1/0 درجه سانتی گراد بود. با بررسی نتایج واسنجی و ارزیابی مدل در پیش بینی بارش مشخص شد ‏که مدل ‏ ‏ دارای دقت بالاتری نسبت به مدل ‏ ‏ در مدل کردن بارش می باشد. همچنین مدل ‏ ‏ در پیش بینی دمای حداقل، حداکثر و میانگین تحت سناریوی ‏ ‏ دارای دقت بالاتری نسبت به سایر موارد می-‏باشد. بر اساس نتایج حاصله تبخیر- تعرق برای اکثر محصولات موجود در الگوی کشت در دوره های آینده نسبت به دوره پایه ‏افزایش پیدا می کند. نتایج همچنین نشان دادند که فراوانی دوره های خشک تحت شرایط تغییراقلیم و برای همه شاخص ها ‏افزایش و از شدت آن ها کاسته خواهد یافت. آنالیز وقوع خشکسالی در طبقه بندی و سری های زمانی مختلف نشان داد که این ‏حوضه به طور متوسط دوره های خشک ملایم تا معتدل را تجربه خواهد کرد. با بهینه سازی الگوی کشت در آینده می توان با ‏صرفه جویی در مصرف آب سطح بیشتری را زیر کشت برد. اطلاعات این مطالعه را می توان برای سایر شرایط اقلیمی خصوصاً ‏اقلیم های خشک که تغییرات تبخیر- تعرق مرجع برای مدیریت منابع آبی ضروری بوده به کار برد. ‏