چکیده: جنس l. glycyrrhiza متعلق به تیره fabaceae، دارای گیاهان علفی چند ساله مقاومی است که در خاک های غنی از ماسه و بهره مند از نور شدید بخوبی رشد می کنند. این جنس دارای 3 گونه در ایران است که در بین آن ها g. glabra l. بیشترین پراکنش را در سطح ایران دارد و عصاره ریشه آن که واجد فلاونوئیدها و گلیسیریزین است، کاربرد وسیعی در پزشکی، صنایع غذایی، دخانیات و صنایع دیگر دارد fisch. & c. a. mey. meristotropis با تک گونهxanthoides vassilcz. m.جنس بسیار نزدیک به جنس glycyrrhiza است که پراکنش وسیعی در شمال شرق ایران دارد. نظر به زمان طولانی تکثیر گیاهان این دو جنس به صورت طبیعی بدلیل جوانه زنی ضعیف بذرها و نیز عدم یکنواختی کلونال از طریق بذر، کشت در شیشه ابزار ارزشمندی جهت حفظ ژرم پلاسم این گیاهان، کوتاه کردن زمان رشد و فراهم آوردن کلون های یکنواخت و عاری از پاتوژن می باشد. در این تحقیق امکان تکثیر دو گونهxanthoides m. و g. glabra از طریق اندام زایی مورد مطالعه قرار گرفت. قطعات جداکشت محور زیرلپه، لپه و محور روی لپه حاصل از دانه رست های این دو گیاه در محیط کشت ms واجد غلظت-های متفاوتی از هورمون های naa و bap کشت داده شدند. نتایج نشان داد که پاسخ مورفوژنتیکی قطعات جداکشت محور روی لپه در هر دو گونه مشابه است. در xanthoides m. بیشترین فراوانی القاء ریشه در سطوح پایین naa، و در g. glabra در تیمارهای فاقد bap حاصل گردید. بیشترین فراوانی القاء نوشاخه در g. glabra در تیمارهای فاقد naa حاصل گردید. نوشاخه های حاصل از هر دو گونه پس از انتقال به محیط کشت واجد 1/0 میلی گرم در لیتر naa ریشه دار شده و گیاهچه کامل بوجود آوردند. نظر به اهمیت دارویی گیاهان مورد مطالعه و اثر تنش های محیطی بر روی محتوای متابولیت های ثانویه این گیاهان، در این تحقیق اثر برهم کنش سالیسیلیک اسید (sa) با تنش های اسمزی و سرما بر روی برخی پارامترهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی، مانند محتوای پروتئین کل، پرولین و فعالیت های آنزیمی پلی فنل اکسیداز (ppo)، پراکسیداز ((prx و فنیل آلانین-آمونیالیاز (pal) دو گونه مورد مطالعه بررسی شد. نتایج نشان داد که تنش اسمزی و سرما محتوای پروتئین کل را در هر دو گونه کاهش داده و sa موجب افزایش آن شد. نتایج حاصل از مطالعه الکتروفورزی پروتئین ها نشان داد که sa بیان پروتئین های القاء شونده تحت تنش را افزایش می دهد. نتایج نشان داد که تنش سرما در هر دو گونه اثری بر فعالیت آنزیم ppo ندارد و sa فعالیت آن را در هر دو گونه کاهش می دهد. تنش اسمزی در هر دو گونه موجب کاهش فعالیت آنزیم شد. در این شرایط sa فعالیت آنزیم را در گونه g. glabra افزایش و در گونه xanthoides m. کاهش داد. همچنین با افزایش سطح تنش سرما فعالیت آنزیم prx کاهش یافت و sa در این شرایط موجب کاهش فعالیت آنزیم شد. با افزایش سطح تنش اسمزی، فعالیت prx در هر دو گونه افزایش یافت و sa در این شرایط موجب افزایش فعالیت آنزیم شد. نتایج بررسی فعالیت آنزیم pal حاکی از آن بود که با افزایش تنش اسمزی در گونه xanthoides m. فعالیت pal کاهش یافت لیکن در گونه g. glabra در بالاترین سطح تنش فعالیت pal افزایش یافت. sa نیز در برخی غلظت ها سبب افزایش فعالیت آنزیم pal در هر دو گونه شد. با افزایش سطح سرما فعالیت آنزیم در هر دو گونه کاهش یافت و sa نیز در این شرایط در گونه g. glabra موجب کاهش فعالیت آنزیم شد و در گونه xanthoides m. در غلظت 10 میکرومولار فعالیت pal را افزایش داد. نتایج حاصل از بررسی محتوای پرولین حاکی از آن بود که در گونه xanthoides m. با افزایش سطح تنش اسمزی، محتوای پرولین کاهش یافته و در گونه g. glabra در سطح متوسط تنش اسمزی، محتوای پرولین بالا بود. افزایش سطح تنش سرما نیز در هر دو گونه سبب کاهش محتوای پرولین شد و sa تحت تنش اسمزی و سرما محتوای پرولین را در هر دو گونه افزایش داد. واژه های کلیدی: اندام زایی، تنش اسمزی، تنش سرما، سالیسیلیک اسید، glycyrrhiza، meristotropis

جنس silene l. بزرگترین جنس از خانواده caryophyllaceae است. این جنس در حدو 750 گونه در سرتاسر دنیا دارد. بیشترین پراکنش آن در نیمکره شمالی، اروپا، آسیا و آفریقای شمالی است. آسیای جنوب­غربی و منطقه جنوب بالکان دو مراکز اصلی تنوع زیستی این جنس در دنیا به شمار می آیند. 141 گونه از این جنس در محدوده جغرافیایی ایران می­رویند که حدود 35 گونه آن انحصاری ایران هستند. مطالعه سیستماتیکی بر روی 195 جمعیت متعلق به 33گونه از این جنس به منظور تعیین روابط گونه­ای با استفاده از ویژگی­های ریخت­شناسی، آناتومی ، رفتار میوزی وگرده شناسی انجام شد. داده­های حاصل از هر مطالعه توسط نرم­افزارهای کامپیوتری spss ver 9.0 و mvsp ver 3.2 آنالیز شد. در مطالعه ریخت­شناسی، 69 ویژگی کمی و کیفی مربوط به اندام­های رویشی و زایشی جنس silene مورد بررسی قرار گرفت. در جنس silene هفت گروه با داده­های ریخت­شناسی شناسایی شد. نتایج حاصل از مطالعات سیتوژنتیک . در جنس silene l. عدد پایه x=10 , x= 12 مشاهده شد که همگی دیپلوئید بودند.

جنس stachys با 300 گونه به طور گسترده در سراسر جهان انتشار یافته است. مرکز اصلی پراکنش آن اروپا، آسیا و آمریکا است. این جنس 34 گونه در ایران دارد که یکساله و چند ساله می باشد. مطالعه بیوسیستماتیکی بر روی 110 جمعیت متعلق به 11 گونه جنس stachysبه منظور تعیین روابط بین گونه ای و درون گونه ای با استفاده از ویژگی های ریخت شناسی، ریز ریخت شناختی دانه گرده، ویژگی های آناتومیکی و رفتار میوزی انجام شد. نتایج حاصل از جنبه های مختلف با استفاده از نرم افزارهای mvsp 3.2 وspss9.0 آنالیز شد. 79 ویژگی ریخت شناختی مربوط به اندام های زایشی و رویشی جنس stachys مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از مطالعه مورفولوژی نشان داد که همه گونه های stachys در 6 گروه قرار می گیرند. نتایج حاصل از میکروسکوپ نوری دانه های گرده با استفاده از روش استولیزتا حدودی اطلاعات ریخت شناختی در سطح گونه را تایید می کند. نتایج حاصل از مطالعات سیتوزنتیک حاکی از این است که گونه های stachys عدد پایه کروموزومی x=16 و سطح پلوئیدی (2n=2x)را نشان می دهند. نتایج حاصل از مطالعه رفتار میوزی سایر اطلاعات بدست آمده از مطالعات ریخت شناختی و مورفولوژی دانه گرده و آناتومی را در سطح گونه تایید می کند.