نام پژوهشگر: عبدالمحمد محنتکش
جعفر شریفی گرم دره محمد حسن صالحی
این مطالعه در روستای دهنو در منطقه چلگرد استان چهارمحال وبختیاری انجام گرفت. بدین منظور در شیب غربی سه ترانسکت در نظر گرفته شد و در سه موقعیت شیب شامل رأس شیب، برگردان شیب و پای شیب، پروفیل هایی حفر و از آن ها نمونه های دست خورده برای آزمایش های فیزیکی و شیمیایی برداشته شد. از سه ترانسکت یکی به عنوان شاهد انتخاب و نمونه های دست نخورده ای برای آزمایش های میکرومورفولوژی و نمونه های دست خورده ای هم برای آزمایش های کانی شناسی انتخاب شد. خاکرخ ها در طول سه ترانسکت تشریح و رده بندی شدند. نتایج معنی دار بودن میزان رس را در سطح 9/99 درصد و ماده آلی و شن را در سطح 95 درصد در موقعیت های مختلف شیب نشان داد، بیشترین مقدار رس و ماده آلی در پای شیب و حداکثر مقدار شن در شیب پشتی مشاهده شد. آهک و بارندگی به شکل برف موجب کاهش آبدوی شده و به همین دلیل ذرات درشت مانند شن منتقل نشده و در عوض ذرات رس و ماده آلی منتقل شده اند. علاوه بر این افزایش مقدار نفوذ آب به خاک و فراهم شدن شرایط هوادیدگی موجب افزایش میزان رس در منطقه پای شیب شده است، به همین خاطر قسمت های پایین شیب، خاک ریز بافت تری نسبت به قسمت رأس و برگردان شیب دارد. فرسایش از قسمت های بالایی، کم بودن زاویه شیب در پای شیب و وجود مرغزار در پایین شیب موجب افزایش ماده آلی در پای شیب شده است . مقدار cec مانند مقدار رس و ماده آلی به طرف پای شیب افزایش می یابد ولی این مقدار از لحاظ آماری معنی دار نشده است، بیشتر بودن مقدار کانی های اسمکتایتی در قسمت برگردان و پای شیب نسبت به قسمت رأس شیب، معنی دار نشدن مقدار cec در طول شیب را توجیه کرد. نتایج مطالعه مقاطع نازک افق های خاکرخ های شاهد وجود ندول-های متعدد آهن، الگوی توزیع نسبی پورفیریک و بیرفرنژانس فابریک کریستالیتیک که با توجه به آهکی بودن منطقه قابل توجیه است را نشان داد. پلانار، ویسل، واگ و کانال بیشترین حفرات این خاکرخ ها بودند. در برخی افق های زیر سطحی استرس کوتان و حفرات پلانار مشاهده شد که نشان دهنده میزان اسمکتایت بالا در این منطقه است. و حفرات ویسل ممکن است از آزاد شدن گاز 2 coاز کربنات ها و همچنین درنتیجه ایجاد عدسی های یخی در هنگام یخ بندان حاصل شده باشد. همچنین نتایج کانی شناسی وجود کانی های اسمکتایت، میکا، کائولینایت، کلرایت، میکا-اسمکتایت وکوارتز را نشان داد و کانی غالب در این ناحیه اسمکتایت است. در سیستم رده بندی آمریکایی قسمت پای شیب در رده ورتی سول قرارگرفت و بهتر توانست ویژگی های خاک را بیان کند در حالی که در سیستم wrb خاکرخ های رأس و برگردان شیب calcisols و gleysolsهستند که ویژگی های خاک را بهتر و داشتن خصوصیت خاص را گویاتر بیان می کنند. واژگان کلیدی: موقعیت شیب، ویژگی های فیزیکی و شیمیایی ، میکرومورفولوژی خاک، کانی شناسی خاک