نام پژوهشگر: سید محمد مهدی ابو ترابی

اهمیت سبب نزول و سیاق و تعامل آن دو در تفسیر قرآن کریم
پایان نامه دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) - قزوین - دانشکده الهیات 1390
  رحیم حاصلی   مجید معارف

چکیده در پی اهمیتی که دو عامل سبب نزول و سیاق در فهم آموزه های قرآنی در فرایند تفسیرداشته اند، بسیار مورد اهتمام مفسران قرار گرفته اند. سبب نزول به عنوان عاملی که ارتباط آیات با عواملی که موجب نزول آنها شده است را بیان می کند، در کشف مراد صحیح آیات موثر است، اما زمینه های جعل و تحریف در این روایات، گاه نقش آن ها را یکسره نفی و گاهی نیز این نقش را کم رنگ می نماید، لذا برای دستیابی به اسباب نزول صحیح، باید با مرجحات متعددی سنجیده شوند. از طرف دیگر، به دلیل توقیفی بودن تدوین متن قرآن کریم و بر اساس حکمت بودن آن، سیاق حجیّت می یابد و به عنوان عاملی موثق که در سطوح مختلف در معنای واژگان، جملات، موضوعات قرآنی و ... مفسر را در کشف مراد صحیح یاری می رساند، عمل می کند. در برخی موارد روایات متواتر که حجّت مفسر در تعیین مقصود آیات است با سیاق آیات، که پاره ای از نص به حساب می آید، در ظاهر مطابقت نداشته و توهم تعارض می رود که به دلیل حجّت بودن هر دو عاملِ روایت متواتر و سیاق، نمی توان سخن بسیاری از مفسران در زمینه ی تعارض بین این دو حجّت را پذیرفت. در این موارد با نگاهی دقیق به دست خواهد آمد که سبب نزول، به یاری مفهوم استنباط شده از سیاق آیه می آید و اساساً توهم تعارض آشکار می شود.