نام پژوهشگر: هیبت الله نِِزندی منش

قابلیت اعمال قاعده ممنوعیت توسل به زور یا تهدید به آن در فضای ماورای جو
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1391
  مرتضی صادقی ده صحرایی   منصور جباری قره باغ

کنجکاوی بشر برای دست یابی به دنیای ناشناخته اطراف خود سبب شد تا بتواند به فضا و فضای ماورای جو دسترسی پیدا کند.فضای ماورای عبارت است از فضایی که از آخرین نقطه محدوده ی هوایی فوقانی قلمرو هر کشور شروع می شود و شامل ماه و دیگر اجرام سماوی می گردد.این عرصه به لجاظ اهمیتی که در زندگی بشر امروز داشته نیازمند یک نظام حقوقی می باشد و حقوق فضای ماورای جو نیز عبارت است از مقررات حاکم بر اکتشاف و بهره برداری از فضای ماورای جو که از زمان اولین پرتاب ماهواره به فضا در سال 1957 توسط انسان شروع به رشد و توسعه کرد بطوریکه معاهدات ،کنفرانس ها،اعلامیه ها و قطعنامه های متعددی توسط سازمان های بین المللی علی الخصوص مجمع عمومی و همچنین ارکان فرعی این رکن (کوپیوس) و...صادر گردید که از جمله این معاهدات می توان معاهده فضا1967،معاهده نجات1968،معاهده مسئولیت 1972،معاهده ثبت 1975 و موافقت نامه ماه 1984 را نام برد که همگی نظام حقوقی این عرصه را تشکیل میدهند. یکی از اصول مهم حقوق بین الملل نیز که شکل قاعده آمره پیدا کرده است ،قاعده ی ممنوعیت توسل به زور می باشد .بر اساس این قاعده کشور ها از توسل به زور در روابط خودشان ممنوع هستند.یکی از خواستگاه های تجلی روابط میان کشور ها می تواند فضای ماورای جو باشد .در نتیجه این مسئله مطرح می شود که آیا این قاعده در فضای ماورای جو نیز حاکم است یا خیر و در صورت قابلیت اجرایی آیا با ستثناآتی همانند عرصه ی زمین رو برو می باشد؟که باید گفت با بررسی نظام حقوقی حاکم بر فضای ماورای جو در عرصه ی فضای ماورای جو نیز همانند عرصه ی زمین این قاعده ی آمره، قابلیت اجرایی دارد و همچنین با استثناآتی همچون دفاع مشروع و اقدامات دسته جمعی توسط شورای امنیت در چهارچوب نظام حقوقی حاکم بر این عرصه مواجه می باشد.