چکیده بیش از دو هزار سال است که از پایه ها (rootstocks) برای ازدیاد درختان میوه مناطق معتدله استفاده می شود. پایه ها معمولاً برای اعطاء صفات باغبانی به رقم پیوندک مانند یکنواختی رشد رویشی و میوه دهی، تنظیم رشد رویشی بیش از حد، زودرسی و افزایش محصول و یا مقاومت در برابر شرایط نامطلوب اقلیم وخاک اصلاح شده و در اولویت خاصی قرار گرفته اند. از اینرو در این پژوهش به منظور بررسی و انتخاب مناسب ترین پایه برای درختان گلابی ارقام شاه میوه و نطنزی، شش پایه مختلف شامل4 پایه همگروه quince a، quince b، quince c، pqba29، و دو پایه بذری کنجونی و گلابی مورد ارزیابی قرار گرفت. شاخص های رشد رویشی شامل رشد شاخه های فصل جاری، ارتفاع درخت، قطر تنه (در20 سانتی متری بالای محل پیوند، در محل پیوند و در 10 سانتی متری زیر محل پیوند)، میزان کلروفیل نسبی برگ ، میزان فتوسنتز در واحد سطح برگ، میزان هدایت روزنه ای در واحد سطح برگ(gs)، و غلظت دی اکسید کربن موجود درحفره زیر روزنه (ci) اندازه گیری شد. نتایج حاصل از اندازه گیری ها نشان داد که اثر پایه بر روی بیشتر پارامتر های اندازه گیری شده در هر دو رقم گلابی شاه میوه و نطنزی معنی دار بود. در رقم شاه میوه قطر تنه در 20 سانتی متری بالای محل پیوند به طور معنی داری بیشتر از رقم نطنزی بود. در بین پایه های مورد آزمایش نیز بیشترین قطر تنه در20 سانتی متری بالای محل پیوند در پایه کنجونی مشاهده شد که در مقایسه با پایه quince c که کمترین قطر تنه را داشت افزایش 32/34 درصدی را نشان داد. در بین پایه های همگروه نیز پایه pqba29 قطورترین تنه را تولید کرد. قطر تنه در محل پیوند در رقم گلابی شاه میوه به طور معنی داری بیشتر از رقم نطنزی بود. نتایج همچنین نشان داد در بین پایه ها، کنجونی بیشترین قطر تنه در محل پیوند دارا بود و کمترین میزان در پایه بذری گلابی دیده شد. پایه کنجونی با اختلاف معنی داری نسبت به تمام پایه ها دارای بیشترین قطر تنه در 10 سانتی متری زیر محل پیوند بود و quince c کمترین قطر را در 10 سانتی متری زیر محل پیوند داشت به طوری که در مقایسه با پایه کنجونی کاهش 51/42 درصدی را نشان داد. در بین پایه های همگروه نیز پایه pqba29 با پایه quince a و quince b تفاوت معنی داری نداشت ولی به طور معنی داری قطر تنه بیشتری را در 10 سانتی متری زیر محل پیوند نسبت به quince c داشت. بیشترین طول شاخه رشد سال جاری مربوط به پایه pqba29 بود که در مقایسه با کمترین طول شاخه که مربوط به پایه گلابی بود افزایش بیش از دو برابر را نشان داد. از نظر طول شاخه در بین پایه های همگروه نیز تفاوت معنی داری دیده نشد. هر دو رقم گلابی شاه میوه و نطنزی روی پایه quince c کمترین ارتفاع را داشتند که در مقایسه با پایه بذری کنجونی کاهش ارتفاع 80/21 درصدی را نشان داد. از نظرارتفاع بین پایه های همگروه تفاوت معنی داری دیده نشد . بین پایه های بذری، در پایه گلابی به طور معنی داری ارتفاع کمتری نسبت به پایه کنجونی مشاهده شد. اثر پایه بر روی میزان فتوسنتز معنی دار نبود ولی نتایج نشان داد که میزان فتوسنتز در رقم شاه میوه به طور معنی داری از رقم نطنزی بیشتر بود. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد بیشترین میزان کلروفیل نسبی برگ در درختان گلابی رقم شاه میوه و نطنزی بر روی پایه کنجونی است که در مقایسه با پایه quince b که کمترین کلروفیل نسبی برگ را داشت افزایش دو برابری نشان داد. بین پایه های همگروه بیشترین میزان کلروفیل نسبی در پایه ی quince a دیده شد. اثر پایه بر میزان هدایت روزنه ای معنی دار نبود ولی میزان هدایت روزنه ای در رقم شاه میوه به طور معنی داری بیشتر از رقم نطنزی بود. اثر پایه و رقم بر غلظت دی اکسید کربن معنی دار نبود. بطور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که quince c بهترین پایه جهت احداث باغ متراکم توصیه می گردد . کلمات کلیدی : گلابی رقم شاه میوه، رقم نطنزی ، پایه گلابی بذری، پایه های هم گروه quince، رشد رویشی پارامترهای فتوسنتزی