نام پژوهشگر: محمد سپهر
زینب نیرومند عباس بحرودی
در بیشتر کمربند های چین خورده-رانده در سرتاسر دنیا می توان حالت خمیده و سینوسی را در ساختارهای تشکیل دهنده نظیر گسل ها و ساختارهای چین خورده مشاهده کرد. این خمش ها در کمربند چین خورده-رانده زاگرس و خصوصاً روند گسل جبهه کوهستان نیز وجود دارد. این گسل در مقابل حوضه لرستان و فارس یک پیش بوم کوژ و در مرز بین حوضه ایذه و فروافتادگی دزفول یک پس نشستگی را ایجاد کرده است. شکل گیری خمش ها دلایل مختلفی می تواند داشته باشد که در میان آنها می توان به تفاوت در ضخامت رسوبات، تفاوت در جنس رسوبات و وجود لایه های جدا کننده خمیری اشاره کرد. بعد از بررسی این عوامل با استفاده از مدل سازی فیزیکی، به نظر می رسد لایه های جدا کننده در شکل گیری خمش ها نقش موثری دارند. نمک هرمز به عنوان یک لایه جدا کننده خمیری در کمربند زاگرس توزیع یکسانی ندارد و در بخش هایی از این کمربند با عدم وجود نمک هرمز (به طور مثال حوضه لرستان) لایه جدا کننده این بخش ها از نوع اصطکاکی خواهد بود. در این پژوهش دلیل ایجاد این خمش ها به وجود لایه های جدا کننده متفاوت در این حوضه ها نسبت داده می شود.
مریم مبارکی محمد سپهر
قرن چهارم هجری با قدرت یافتن آل بویه اوضاع جدیدی برای آثار واندیشه ها فراهم شد. در مرکز خلافت اسلامی بغداد دانشمندان بزرگی در زمینه های مختلف علوم وفنون به عرضه دیدگاه ها ونظریات خود پرداختند. این عصر از لحاظ کتاب و کتابخانه نسبت به عصرهای دیگر امتیازاتی داشته است. نخستین کتابخانه سلطنتی ایران متعلق به سلسله شیعی و ایرانی آل بویه بود که در قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری به مدت یکصد سال بر فارس، اصفهان، ری و عراق عرب حکومت می راندند. نقش امرا و وزرای آل بویه در تأسیس کتابخانه ها قابل توجه است این وزرا در طول وزارت خود، علاوه بر پرداختن به امور دیوانی و کشوری، در راه ترویج دانش و ادب و هنر می کوشیدند و حتی خانه خویش را به مجمع و محل رفت و آمد علما و دانشمندان تبدیل می کردند. درآن زمان در هر رشته از علم و ادب بهترین و نفیس ترین کتابها نوشته شد و باشکوهترین و مهمترین کتابخانه ها و گنجینه های علوم به وجود آمد در شهرهای مختلف ایران و عراق کتابخانه هائی وجود داشت که در هیچ زمانی نظیری بر آنها پیدا نشد. جامعه اسلامی در دوران آل بویه گامهای بسیار گستردهای در عرصه پیشرفت علمی برداشت. به همین جهت آن دوران از شکوفاترین دوران از لحاظ آزادی دینی، فرهنگی و قلمی محسوب میشود. این آزادیها انگیزهای برای نوابغ علوم و ادب و فرهنگ از مذاهب مختلف اسلامی آن دوران ایجاد کرد. شیخ کلینی، ابن قولویه، صدوق، شیخ مفید، شریف رضی، سید مرتضی، شیخ محمد بن طوسی دانشمندانی هستند که در این دوره منشاء آثار ارزشمندی بودند و در گسترش دانش های شیعه نقش به سزایی داشتند که در این پژوهش به شرح زندگی و آثار آنها پرداخته شد. مطالعات نشان می دهد که تعدادی از کتابهای مهم و معتبر شیعه در همین دوران تألیف شده اند. لذا سراسر دوران حکومت آل بویه را باید دوران سعی و ترویج مذاهب اهل بیت (ع) دانست و همین ویژگیهای حکومت آل بویه بود که باعث پیشرفت شیعه وسبب مطالعات شیعه در بسیاری از علوم شد. بررسی این علوم و دانشهای شیعه دراین زمان از ضروریات تحقیق در علم تاریخ اسلام به شمار می آید. در این پژوهش با استناد به منابع موجود و آراء و نظریات پژوهشگران با رویکرد تاریخی به مطالعه نقش حکومت آل بویه در رشد و گسترش دانش شیعه و به بررسی وضعیت علما و دانشمندان و پایگاه اجتماعی آنها و مطالعه دانش های شیعه در زمان آل بویه و همچنین وضعیت شیعیان در این دوره تاریخی می پردازیم.