نام پژوهشگر: عطاءالله کاویان
مهناز زارع خورمیزی نادر نورا
فرسایش خاک به عنوان یک مشکل جدی زیست محیطی شناخته شده است که ظرفیت نگهداری آب را به علت ایجاد رواناب و کاهش ماده آلی خاک کم می کند و همچنین باعث کاهش حاصلخیزی خاک و افزایش رسوب در آب می شود. از آنجایی که تغییر شیب و خصوصیات خاک تأثیر قابل توجهی بر تولید رواناب و فرسایش خاک می گذارد، بررسی تغییرات رواناب و فرسایش خاک در خاکها و شیب های مختلف امری ضروری می باشد. لذا این پژوهش به منظور بررسی اثر شیب و خصوصیات خاک بر رواناب و فرسایش در حوزه آبخیز چهلچای استان گلستان صورت گرفته است. بدین منظور بر اساس نقشه واحد اراضی منطقه، سه واحد اراضی در مناطق زراعی در نظر گرفته شد. در هر سه واحد اراضی سه طبقه شیب 10-0، 30-10 و بیشتر از 30 درصد تعیین شد. سپس در هر طبقه شیب چهار پلات 10*10 متر انتخاب گردید و در هر پلات به طور تصادفی مبادرت به اندازهگیری میزان رواناب و فرسایش خاک در 4 تکرار به وسیله شبیهساز باران با شدت ثابت 120 میلیمتر بر ساعت و مدت زمان 15 دقیقه گردید و همزمان نمونهبرداری خاک در داخل هر پلات انجام شد. نتایج نشان داد که بین حجم رواناب و شیب همبستگی کمی وجود دارد و در سطح 05/0 معنیدار نمیباشد ولی بین فرسایش و شیب در سطح 01/0 همبستگی مثبت و معنیداری برقرار میباشد. طبق نتایج ماتریس همبستگی درصد شن ریز، آهک و سیلت دارای همبستگی مثبت و معنیدار با رواناب میباشند. همچنین درصد رطوبت دارای همبستگی مثبت و مقاومت خاک سطحی دارای همبستگی منفی و معنیدار با فرسایش میباشد. نتایج حاصل از بررسی فرسایشپذیری نیز نشان داد که مقاومت خاک سطحی، درصد آهک، ازت، ماده آلی، رس و شن درشت همبستگی منفی و درصد سیلت همبستگی مثبت و معنیدار با فرسایشپذیری را دارا میباشد. به طور کلی حجم رواناب و غلظت رسوب در شیب بیشتر از 30 درصد نسبت به شیب 0-10 درصد به ترتیب 8 و 100 درصد افزایش داشته است و با افزایش شیب مقاومت ذرات خاک کاهش و فرسایش خاک افزایش داشته است.
سارا شعبانزاده زینب جعفریان
خاک به عنوان جزئی از طبیعت دارای تغییر پذیری ذاتی است که در نتیجه بر هم کنش فاکتورهای تشکیل دهنده آن است و هم دارای تغییر پذیری غیر ذاتی است که حاصل مدیریت کشت و کار، استفاده از اراضی و فرسایش می باشد مطالعه کیفیت خاک در شناسایی اثرات مدیریت های متفاوت در عرصه های کشاورزی و منابع طبیعی از جمله تخریب مراتع و جنگل ها و احیا اراضی از اهمیت زیادی برخوردار است. این مطالعات در صورتی که منعکس کننده اثرات مدیریت بر کیفیت خاک در کوتاه مدت باشند، راه حل مفیدی جهت شناخت مدیریت های پایدار در هر منطقه به منظور جلوگیری از تخریب خاک، ایجاد و تثبیت تولید پایدار و حفظ محیط زیست می باشند