نام: ابوالحسن نام خانوادگی: ناصرپور مقطع: کارشناسی ارشد رشته ی تحصیلی: زبان و ادبیات فارسی استاد راهنما: دکتر محمدعلی جانی پور تاریخ دفاع: 25/7/1389 بررسی بخش تاریخی شاهنامه ی فردوسی با توجه به منابع عمده ی تاریخی (از پادشاهی انوشیروان تا پایان پادشاهی یزدگرد سوم) شاهنامه ی فردوسی به سه دوره ی اساطیری، پهلوانی و تاریخی تقسیم می شود. بخش اساطیری آن از پادشاهی کیومرث تا ظهور فریدون، بخش پهلوانی آن از پادشاهی فریدون تا آغاز پادشاهی بهمن و بخش تاریخی آن از پادشاهی بهمن تا پایان حکومت ساسانیان در زمان پادشاهی یزدگرد سوم را در بر می گیرد. بیشتر توجه پژوهشگران شاهنامه به بخش های اساطیری و پهلوانی آن بوده است و بخش تاریخی آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این پایان نامه بخش تاریخی شاهنامه (از پادشاهی انوشیروان تا پادشاهی یزدگرد سوم) با متون تاریخی اسلامی (ایرانی و عربی) و نیز پژوهش های جدید تاریخی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. بیشتر داستان های این بخش، تاریخ واقعی و قابل انطباق با اسناد و متون تاریخی است. از آنجا که بیشتر مورخان اسلامی در نوشتن تاریخ ایران پیش از اسلام، با واسطه و یا بدون واسطه از ترجمه های خدای نامه ها بهره برده اند، پس شباهت های زیادی در کلیات روایت فردوسی با آنها وجود دارد. مغایرت هایی نیز در روایت شاهنامه ی فردوسی با متون تاریخی وجود دارد که می توان گفت بدان دلیل بوده است که فردوسی برخلاف مورخان به مأخذ خود که شاهنامه ی ابومنصوری بوده، بسنده کرده و به آن وفادار بوده است، ولی مورخان اسلامی از منابع گوناگونی بهره برده اند. اشتباهات تاریخی و یا وجود اطلاعات ناقص فردوسی در برخی از رخدادهای تاریخی، به خاطر تبعیت از منابع خود و رعایت جانب امانت داری است. این رساله شامل شش فصل می باشد: فصل اول، مقدمه و کلیات پژوهش را در بر دارد. فصل دوم به بخش تاریخی شاهنامه و ارزیابی آن به لحاظ تاریخی، امانت داری فردوسی نسبت به مأخذ خود و بررسی افسانه های بخش تاریخی می پردازد. همچنین در پایان این فصل، متون تاریخی اسلامی (عربی و فارسی) که مورد استفاده قرار گرفته اند، شرح داده شده اند. فصل سوم پادشاهی انوشیروان، فصل چهارم پادشاهی هرمزد و فصل پنجم از پادشاهی شیرویه تا یزدگرد سوم با نوشته های تاریخی اسلامی و غربی مقایسه شده است و فصل ششم شامل یک نتیجه گیری کلی از این پژوهش می باشد. روش تحقیق در این پژوهش به روش معمول کتابخانه ای و اسنادی است.

تصحیح دیوان ظفرخان احسن چکیده موضوع تحقیق حاضر،تصحیح مجموعه ی اشعار ، سیر زندگانی ، شرح احوال، بررسی و معرفی نسخه های خطی موجود از دیوان یکی از شاعران سبک هندی و دوره صفویه، به نام ظفر خان احسن متخلص به احسن است. ظفرخان از شاعران معروف قرن یازدهم هجری قمری است که باوجود شهرت جهان گیری که داشت در ایران بسیار گمنام مانده است. باتوجه به اینکه تاکنون هیچ گونه کار تحقیقاتی در رابطه با این شاعر و دیوان وی صورت نگرفته؛ در این تحقیق تلاش شده است صورت منقحی از اشعار تنظیم شود تا علاقه مندان بتوانند از آن بهره کافی را ببرند.کلیات اشعار این شاعر مشتمل بر پانصدوپنج غزل ،یک ترجیع بند ،یک ترکیب بند ،شصت وچهار رباعی و سه مثنوی است. این تحقیق شامل فصول پنج گانه و مباحث زیر است: در فصل اول کلیات ، مقدمه ، اهداف واهمیت،روش پژوهش،شرح حال مختصری از زندگانی ،ویژگی های اخلاقی، شاعران معاصر وی و دین و مذهب ومواردی از این قبیل است . موضوع فصل بعدی معرفی آثار ظفرخان احسن است .در این فصل ویژگی های گوناگون سبکی و مضامین اشعار شاعر ،مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . در فصل سوم ،نسخه های موجود از آثار ظفرخان معرفی و روش تصحیح متن پایان نامه تشریح گردیده است. فصل چهارم پایان نامه شامل متن تصحیح شده دیوان اشعارظفرخان است . شیوه تصحیح بدین گونه است که کاملترین و منظم ترین نسخه موجود،بدون هیچ گونه تغییری درمتن اساس قرار داده شده و اختلاف آن با نسخه های دیگر در زیر نویس ذکر شده است البته اشعاری که در این نسخه نیامده را نیز آورده ام اما به صورت قیاسی آن ها تصحیح شده است و اگر کلمه ای یا بیتی در نسخه اساس پاک شده یا اشتباه بوده از نسخه های دیگر استفاده و در زیر نویس ذکر کرده ام. در فصل پنجم پایان نامه نتیجه گیری آمده است. هدف از این پژوهش تصحیح دیوان ظفر خان احسن و احیا و معرفی دیگر نسخه های خطی وی و کمک به شناساندن یکی از مجموعه اشعار سبک هندی است . لازم به ذکر است که دیوان وی برای نخستین بار تصحیح شده و مورد بررسی قرار گرفته است .درتصحیح دیوان، سعی شده ضمن رعایت امانت، باتوجه به اسلوب خط وآیین نگارش امروزین، رسم الخطی هماهنگ وهمگون به کار گرفته شودوتاحد ممکن تغییرات لازم اعمال گردد. واژگان کلیدی: تصحیح، سبک هندی، صفویه، ظفرخان احسن،نسخه خطی