چکیده: کیهان شناسی بر نظم و ترتیب مقررشده الهی بر عالم و جایگاه انسان در آن اطلاق شده است و با در نظر گرفتن اینکه عالم به کل آسمان ها و زمین و مابین آنها و کرات و سیارات و ستارگان گفته می شود و نیز با توجه به اینکه خلقت شش روزه آسمان ها و زمین (کیهان)، خلقت انسان و سکونت گاهش در طبیعت و نیز اراده الهی درباره روز جزا نقش هایی مهم در قرآن ایفا می کنند، مولف با اشاره به اینکه ارزش اشارات کیهان شناسی و گزارش های کیهان زایی تنها با مشاهده کارکرد ساختاری آن در چهارچوب زمینه خاص کلام یعنی سوره آشکار می شود و نیز این مطلب که اظهارت کیهان شناختی قرآنی دارای اهداف الهی و شناخت آفریدگار و انگیزه ای برای شکر و سپاس انسان هستند، در مجموع می توان گفت: خلقت آسمان ها و زمین فرآیندی خارق العاده است که در شش دوران انجام یافته است؛ هم چنین با توجه به آیات و روایات، تعداد هر کدام از آسمان ها و زمین به عدد هفت بالغ می شود که ما فقط به صورت حسی آسمان زینت یافته با ستارگان و مصابیح و زمین مسکونی را درک کرده و روی آن زندگی می کنیم؛ و نیز تفاوت مهم پژوهش های مستشرقان و اندیشمندان مسلمان به ویژه شیعه در آن است که تشیع برای تفسیر آیات مربوط به کیهان شناسی و خلقت آسمان ها و زمین و مواد و محتوای آنان از احادیث نورانی اهل بیت (ع) کمک می طلبد تا هم به حقایق نهفته شده در آنها پی ببرد و هم با درک و تلقی عاقلانه در ورطه خیالات و گمراهی ها و گمانه زنی های نادرست و سلیقه ای گرفتار نشود.

در قرآن کریم آیات بسیاری پیرامون خلقت وعظمت آسمان ها وزمین و مباحث کیهانی نازل شده است که گذر زمان و پیشرفت های علوم تجربی اصالت آنها را اثبات نموده است که خود این مطلب ، زمینه هدایت برای نوع بشر را درقالب توجه به این مسائل فراهم نموده است . در تحقیق حاضر ضمن بررسی ، تشریح وتفسیر علمی پاره ای از آیات که در آنها به مسائل کیهانی پرداخته شده است به اثبات این مطلب خواهیم پرداخت که هدف اصلی طرح این گونه مباحث علمی در قرآن کریم ( خصوصا مباحث کیهان شناسی) همانا هدایتگری است که در قالب پرده برداشتن ازرموزو اسرار هستی ،به عنوان نشانه هائی از قدرت وعلم لایزال خداوند متعال برای انسان در قالب آیات عرضه شده است. در این پایان نامه ضرورت توجه به مباحث نجومی در قرآن و اهداف قرآن از طرح این مباحث (از جمله خداشناسی، معادشناسی، نظم شناسی جهان و بیان حقایق علمی) بیان می شود. سپس نگارنده با ذکر تعریف و تاریخچه علم نجوم, نگاهی اجمالی به مباحث نجومی مطرح شده در قرآن می اندازد. همچنین پدیده های آسمان، زمین، خورشید، ماه و ستارگان را از منظر قرآن به اجمال بررسی می کند و در پایان به این نتیجه می رسد که قرآن کتاب نجوم نیست ولی گزاره های علمی (حدود 150 آیه نجومی) در قرآن وجود دارد که لازم است با توجه به یافته های کیهان شناسی، تفسیر بهتری از آنها ارائه و اعجازهای علمی و نظریه پردازیهای علمی آنها شناخته شود و تفسیرهای غیر صحیح آیات اصلاح و چالشهای توهمی قرآن و علم نجوم برطرف شود.