تولید ناب، یک فلسفه و نگرش جدید به تولید محسوب می شود که در آن تلاش می شود اتلاف به حداقل برسد و حداکثر بهره وری از تسهیلات و منابع انسانی و سرمایه به دست آید. این رویکرد در کشور ژاپن شکل گرفته و پس از آن در بسیاری از کارخانجات خودروسازی اروپا و آمریکا رواج یافته است. در این تحقیق ضمن معرفی عوامل و ویژگی های تولید ناب در یک کارخانه صنایع غذایی، سعی شده است که با استفاده از روش تجزیه و تحلیل ابعادی ، مدلی ارائه گردد که میزان سازگاری کارخانه را با معیارها و ویژگی های تولید ناب، قیاس نماید. در این راستا عوامل تولید ناب به 6 عامل اصلی و 42 عامل فرعی تقسیم بندی گردیده است. از ویژگی ها و نوآوری های این تحقیق آن است که اکثر پژوهش های گذشته در کارخانجات خودروسازی انجام شده است در حالی که تحقیق حاضر در مورد کارخانجات با ماهیت تولید مواد غذایی و با محوریت خط تولید دوغ در کارخانه شیر پگاه انجام گردیده است. هم چنین در این تحقیق از روش مقایسات زوجی در تعیین وزن عوامل اصلی و فرعی استفاده گردیده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که میزان سازگاری خط تولید دوغ در کارخانه شیر پگاه با معیارها و ویژگی های تولید ناب به اندازه 73/0 می باشد. این نتایج نشان می دهد که "مدیریت تجهیزات و سخت افزار" بیشترین فاصله را تا تولید ناب و سیستم "مدیریت خرید و تدارکات" کمترین فاصله را تا تولید ناب دارد. نتایج حاصل، فاصله قسمت های گوناگون مدیریتی خط تولید را تا تولید ناب نشان می دهد که می توان با توجه به نتایج، نسبت به رفع عیوب و نزدیک تر نمودن خط تولید به تولید ناب، اقدام کرد. این روش برای کلیه خطوط تولیدی در صنایع غذایی قابل استفاده است. میزان سازگاری عوامل اصلی با شرایط تولید ناب به صورت ذیل می باشد: ?سیستم "مدیریت خرید و تدارکات" در کارخانه شیر پگاه به اندازه 79/0 بر تولید ناب منطبق است. ?سیستم "مدیریت کیفیت" در کارخانه شیر پگاه به اندازه 69/0 بر تولید ناب منطبق است. ?سیستم "تکنولوژی اطلاعات" در کارخانه شیر پگاه به اندازه 74/0 بر تولید ناب منطبق است. ?سیستم "مدیریت نگهداری و تعمیرات" در کارخانه شیر پگاه به اندازه 68/0 بر تولید ناب منطبق است. ?سیستم "مدیریت فرآیند تولید" در کارخانه شیر پگاه به اندازه 75/0 بر تولید ناب منطبق است. ?سیستم "مدیریت تجهیزات و سخت افزار" در کارخانه شیر پگاه به اندازه 65/0 بر تولید ناب منطبق است.