الملخّص ولد محمد رضا الشبیبی الشاعر والسیاسیّ الکبیر فی النجف الأشرف عام 1889م- 1306هـ. ترعرع فی بیت یتعصب للمذهب والدّین ویحب الأدب ویمیل إلیه، هذا إضافهً إلی أنّ قدراته الذّاتیه ونبوغه الفطری قد ساعداه إلی أن یبلغ الذروه فی الشعر فی وقت مبکر من عمره فأصبح بعد مدّه وجیزه رائداً من الروّاد وقطباً من أقطاب الحرکه الفکریه والنهضه الأدبیه والثقافیه والاصلاح الاجتماعی والدینی والسیاسیّ فی العراق المعاصر. یمکن أن تدرس حیاه الشبیبی فی جانبین رئیسیین: الجانب السیاسیّ والجانب الأدبی. فی الجانب السیاسیّ، شهد الشبیبی فی الفتره التی عاشها، أواخر الحکم العثمانی علی العراق وبعده الاحتلال البریطانی ثم الحکم الملکی فی فتره الانتداب والاستقلال وانتهت فی عهد الجمهوریه. عیّن وزیراً للمعارف عدّه مرّات فی مختلف الوزارات کما أُنتخب أیضاً عضواً فی مجلس الأعیان ورئیساً له عدّه مرّات. کان ینظر إلی السیاسه بأنّها وسیله لخدمه الشعب ولذا دائماً یقدّم مصلحه الشعب علی الألاعیب السیاسیه. ومن هذا المنطلق کلّما أحسّ بهضم حقّ المواطنین لصالح السیاسه، استعفی من منصبه السیاسیّ، فلهذا کان یعرف بین وسط السیاسیین بالسیاسیّ ذی النزعه الشعبیه. وأمّا فی الجانب الأدبی، فهو یعد شاعراً من أبرز شعراء العراق الحدیث وکاتباً ضلیعاً ومورخاً بحّاثه وناقداً أدبیاً بعید النظر حدید البصر دقیق الملاحظه. وکان عضو مجامع اللغه فی دمشق وبغداد والقاهره. ترک عدّه تآلیف من أهمها دیوانه الشعری المعروف بـ«الدیوان الشبیبی» والذی دُرس قسماً منه فی هذه الرساله. الشعر السیاسیّ أخذ قسطاً وافیاً من الدیوان وجاء معظمه فی باب «الحماسه» منه. وقد تطرّق إلی هذه الموضوعات أی الموضوعات السیاسیه، لا من زاویه السیاسه البحته، بل من حیث ارتباطها بحیاه الشعب لأنّ همّ الشبیبی الأول والأخیر هو الشعب. فلهذا جاءت هذه الموضوعات وکأنّها موضوعات اجتماعیه. تحدث فیها عن سیاسه الدوله العثمانیه وطریقه تعاملهم مع الشعب وعن حروبهم وتحدث عن الحرب العالمیه الأولی والحکام وولاه الأمر فی الشرق، وغیر ذلک من الموضاعات السیاسیه. أکثر شعر الشبیبی یُعد شعراً اصلاحیاً اجتماعیاً وإن کان لم یُعَنْون بهذا العنوان، أی الاجتماعیات، إلّا باب واحد من دیوانه، ولهذا لم تنحصر أشعاره الاجتماعیه فی هذا الباب فقط ـ وإن کان معظمها جاءت فیه ـ بل مبعثره فی کل الدیوان. طرق الشعر الاجتماعی من زاویه واحده إذ نظر إلی المجتمع کوحده متکامله، غاص فی أعماقه وکشف واقعه فنادی الشباب والأمه وتحدث عن العلم، والجهل، والفقر والتخلف والجمود، وقضیه المرأه وغیر ذلک من الموضوعات الاجتماعیه. تهدف هذه الدراسه إلی التعریف بالشاعر وتبیین وتوضیح آراءه السیاسیه والاجتماعیه من خلال قراءه فی دیوانه الشعری. والمنهج المتبع فیها، هو المنهج التوصیفی ـ التحلیلی. وقد اعتمدنا فیها علی الکتب ذات الصله بالموضوع. ومن خلال هذه الدراسه استنتجنا بعض النتائج أهمها: 1- کان الشبیبی فی بدایه الأمر مع العثمانیین ودفعته إلی ذلک النزعه الإسلامیه، وعندما لم ینجح معهم الاصلاح، قلب لهم ظهر المجن. 2- رأیه فی قضیه المرأه کرأی المحافظین من الطبقه المثقفه، بأن تبقی المرأه فی البیت وتنحصر وظیفتها فی تربیه الأولاد والأمور الزوجیه. 3- نظره الشبیبی إلی اصلاح قضایا المجتمع، نظره مثالیه أخلاقیه. 4- دخل الشبیبی عالم السیاسه وتقلد المناصب الوزاریه فی مختلف الوزارات ولکن مع هذا لم یتخلَّ عن مبادئه الاجتماعیه التی کان یومن بها ولم یتراجع عن مواقفه الاجتماعیه.

معروف الرصافی، شاعر عراقی، از داعیان آزادی زن در عراق محسوب می شود که شعرش زبان ناطق هزاران زن عرب شد که از خرافات و سنت های غلط رنج می دیدند و از حقوق طبیعی شان محروم بودند.از اموری که رصافی در ان بسیار سخن رانده است، مسئله حجاب زنان است؛ او حجاب را در حد اسلامی پذیرفته و حجاب افراطی که زنان را در خانه محبوس کرده و نقاب زدن را بر آنها واجب می کرد، رد کرده و آن را افراط در دین معرفی می کند. رصافی تحصیل را حق مسلم و طبیعی زنان دانسته و آن را طبق حدیث پیامبر (ص) بر هر مرد و زن مسلمانی واجب می داند، پس تحصیل زنان را برای داشتن جامعه ای صالح لازم می شمارد . وی مخالف به زور شوهر دادن دختران بوده و ازدواج به خاطر مال و ثروت را بدون دوام می داند. او همچنین طلاق در حال عصبانیت و مستی را رد کرده و آن را نمی پذیرد.اکثر راه حل هایی که رصافی برای بهبود وضعیت زنان ارائه می دهد، منوط به کنارگذاشتن خرافات و عقاید و رسوم نادرست است و نیز بازگشت به اسلام اصیل و پیروی از فرامین آن.رصافی شاعری اجتماعی بود که به این سطح اکتفا نکرده و اوضاع زنان فقیر و بی سرپرست آن دوران را به تصویر می کشد. و نیز اشعاری در غزل و وصف جمال زن دارد.