نام پژوهشگر: یونس فرهمند

بنی صمادح: سیاست، جامعه و فرهنگ در المریه ی قرون میانه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده الهیات 1390
  زهرا جهان آبادی   یونس فرهمند

چکیده بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی المریه در دوره ی بنی صمادح، موضوع این پژوهش است. المریه از شهرهای جنوبی اندلس است که در سال 344 ق به فرمان عبدالرحمن ناصر اموی(حک: 300-350 ق) بنا گردید. هم جواری این شهر با دریای مدیترانه موجب شد تا حاکمان اموی و عامری از آن به عنوان پایگاهی برای ناوهای جنگی و مرکزی برای کشتی-های تجاری بهره گیرند. با سقوط دولت عامری در 399 ق قلمرو وسیع آنان میان دولت های کوچکی تقسیم گردید که هر کدام در اداره ی امور حکومت، مستقل از دیگری بودند. در این میان المریه مورد توجه دو تن از غلامان عامری به نام های خیران و سپس زهیر قرار گرفت و پس از آن با قیام معن بن محمد در 433 ق بنی صمادح بر این شهر حکومت یافتند. با به قدرت رسیدن معتصم بن صمادح، قلمرو او در طی نبردهایی که میان او و همسایگانش روی داد، به المریه و توابع آن محدود گردید. مسیحیان نیز از ضعف و ناتوانی حاکمان طوایف بهره گرفته و به سرزمین های مسلمانان حمله کردند. از این رو آنان از مرابطون در مغرب یاری خواستند؛ اما آن ها خود در 484 ق به حاکمیت ملوک الطوایف و از جمله بنی صمادح پایان دادند. معتصم در دوره ی حکومتش برای حفظ آرامش در شهر سیاست تسامح را در پیش گرفت و این امر موجب شد تا ساکنان المریه، اعم از عرب، بربر، مسلمان و ...، در این شهر به فعالیت بپردازند. او که خود در عرصه ی شعر و ادب تبحر داشت، به حمایت از شاعران و عالمان این حوزه پرداخت و این امر موجب شکوفایی سبک شعری موشّح گردید. در عرصه ی علوم دینی، عالمان به تأسی از عصر اموی به تعلیم قرآن و کتب صحیح بخاری و مسلم پرداختند؛ اما علوم عقلی به دلیل عدم حمایت علما وحاکمان رشد چندانی نیافت. واژگان کلیدی: اندلس؛ المریه؛ بنی صمادح؛ تجیبیان؛ معتصم بن صمادح؛ مرابطون؛ موشّح.