مقایسه ی مفهوم دنیا در کلّیّات سعدی و مثنوی معنوی مولوی موضوع این پژوهش بررسی مفهوم دنیا از ابعاد گوناگون، در نگاه دو شاعر بزرگ زبان فارسی ، سعدی و مولوی و تبیین نگرش اسلامی آن دو به دنیاست. از آنجا که نوع نگاه به دنیا و لوازم آن مستقیماً به زندگی و سرنوشت انسان ها بستگی دارد، در فرهنگ های مختلف بشری به شکل های گوناگون از آن تعبیر شده است. در فرهنگ اسلامی نیز در باره ی دنیا و مصادیق آن بسیار سخن گفته شده است. شاعران بزرگ زبان فارسی نیز اغلب بر اساس اعتقادات اسلامی خود به این موضوع پرداخته اند. سعدی و مولوی نیز که اندیشه های اسلامی محور جهان بینی و نگرش آنان به دنیا را شکل می دهد، براساس دیدگاه قرآن کریم و پیشوایان بزرگ دین به تبیین مفهوم واقعی دنیا پرداخته اند. از آنجا که نگرش این دو شاعر به این موضوع با نگاه نادرست عوامانه به دنیا متفاوت و تصحیح کننده ی آن است، در این پژوهش سعی شده است نگرش و نوع نگاه آن دو به دنیا و ابعاد مفهومی و مصـداقی آن تبیین گردد. برای این منظور ابتدا مفهوم دنیا در آموزه های اسلامی به اختصار بیان شده، سپس ارتباط جهان بینی و دیـدگاه دو شاعر با این آموزه ها روشن گردیده است. آن گاه به تبیین وجوه اشتراک و افتراق مفهوم دنیا در کلّیّات سعدی و مثنوی مولـوی پرداخته شده است. در نگاه سعدی و مولوی که وجوه اشتراک فراوانی دارند، دنیا دو مفهوم ممدوح و مذموم و مصادیق گوناگونی در زندگی انسان دارد. در نگاه این دو شاعرکه با آموزه های اسلامی انطباق دارد، آنچه دنیا را ممـدوح و یا مذمـوم می سازد، نوع نگاه به دنیا و به تبع آن نوع بهره مندی از نعمت هـا و امکانات آن است. در صورتی که دنیـا ابزاری برای رسیـدن به قـرب الهی و رشد و کمال انسان قرارگیرد، ممدوح است، در غیـر این صورت موجب غفلت از یاد خـدا و مانعی برای هدف متعالی مزبور واقـع می شود و در نگاه هر دو شاعر مذموم است. هر دو مفهوم دنیا در کلّیـّات سعـدی و مثنوی مولـوی با تعابیر و توصیفـات گوناگون بیان شده و بخش قابل توجّهی از مباحث آنها را تشکیل داده است . سعدی نگاهی گسترده به دنیا دارد و به مظاهر هستی به عنوان مظهر الهی با عشق و محبّت می نگرد و درعین حال از خطرات دل بستگی به دنیا و ظواهر فریبنده ی آن سخن می گوید و انسان ها را از غرق شدن در دنیا برحذر می دارد. مولوی نگاهی عارفانه به دنیا دارد و بیشتر از سعدی مفهوم منفی آن را درنظر داشته و در عین حال سرمنشأ دنیای مذموم را غفلت از یاد حق دانسته است. به گمان نگارنده این پژوهش راه را برای شناخت بیشتر جهان بینی دو شاعر، به ویژه در موضوع دنیا و مفاهیم و مصادیق آن هموارتر نموده است. پژوهندگان آثار این دو شاعر می توانند موضوع توصیفات و تعبیرات ادبی از مفهوم دنیا در نگاه دو شاعر را که در این پژوهش مجال کافی برای بررسی همه جانبه ی آنها وجود نداشته، به طور مستقلّ بررسی و تبیین نمایند.

معرّفی و تصحیح کتاب حبائب الحبیبیّه ی میرزا عبدالکریم رایض الدّین اعجوبه ی زنجانی چکیده موضوع این پژوهش معرّفی و تصحیح کتاب حبائب الحبیبیّه ی میرزا عبدالکریم رایض الدّین اعجوبه ی زنجانی، از عرفای مشهور سلسله ی عرفانی و شیعی ذهبیّه در قرن سیزدهم هجری قمری است. سلسله ی ذهبیّه یکی از چهار سلسله ی عرفانی شیعه است. رایض الدّین یکی از مریدان و نایب میرزا بابا راز شیرازی، قطب وقت و سی و پنجمین رکن سلسله ی مذکور است که تألیفات بسیاری در موضوعات عرفانی ازجمله کتاب حبائب الحبیبیّه دارد. از آن جا که کتاب حبائب الحبیبیّه مانند دیگر آثار عرفانی بزرگان ذهبیّه نماینده ی تفکّر و جهان بینی عرفان شیعی متأخّر محسوب می شود و تا کنون هیچ گونه نقد و تنقیحی بر روی آن انجام نگرفته، در این پژوهش، تلاش شده است این کتاب معرّفی و تصحیح گردد. این پژوهش شامل سه بخش کلّی و دربردارنده ی کلّیّات، معرّفی کتاب حبائب الحبیبیّه، متن تصحیح شده ی کتاب و مقدّمات مربوط است. روش برگزیده در این پژوهش برای تصحیح، روش بینابین است که با توجّه به شیوه ی رایج در تصحیح متون عصر قاجاریّه، مبتنی بر ویرایش و ارائه ی متن منقّح، انتخاب شده است. در تصحیح کتاب، سعی شده ضمن رعایت امانت، با توجّه به اسلوب خطّ و آیین نگارش امروزین، رسم الخطّی هماهنگ و همگون به کارگرفته شود و تا حدّ ممکن تغییرات لازم اعمال گردد. هدف و مبنای نگارش نثر حبائب الحبیبیّه مانند آثار بسیاری از علما و عرفای عصر قاجاریّه، به ویژه بزرگان سلسله ی ذهبیّه، بیان ساده ی مطلب است و همه ی قواعد نویسندگی مدّ نظر نیست و گاه به تأثیر از نهضت «بازگشت ادبی» به ساده نویسی و نثر متقدّمان می گراید. در نثر او غلبه با بیان موثّر کلام از راه برقراری ارتباط نزدیک تر با مخاطب و آوردن عبارات خطابی، استشهاد به آیات قرآنی و احادیث و روایات دینی، موکّد ساختن کلام به امثال و حکم فارسی و عربی، آوردن تمثیل و تشبیهات ساده و استعارات زودیاب برای تبیین مفاهیم عالی و گاه پیچیده ی عرفانی و فلسفی و ملموس ساختن این مفاهیم است. از بارزترین اندیشه های رایض الدّین در این کتاب، اعتقاد عمیق وی به ولایت از دیدگاه بزرگان ذهبیّه است. منابع مورداستفاده ی مولّف در کتاب حبائب الحبیبیّه، قرآن کریم، منابع روایی مانند بحارالانوار، اصول کافی، نهج البلاغه، صحیفه ی سجّادیه و... ، و کتب اشعاری همچون دیوان جامی و مثنوی هفت اورنگ او، مثنوی معنوی مولوی، مخزن الاسرار نظامی، مجموعه رباعیّات مهستی گنجوی، کتاب مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه و ... بوده است.