توجه ویژه به توسعه ی امور علمی، فناورانه و نوآورانه، در سال های اخیر، در کنار سابقه ی کوتاه کشور در این حوزه از سیاست گذاری، کارشناسان و تصمیم گیران را به جستجوی تجربیات دیگر دولت ها در این زمینه واداشته است. در این پژوهش ما با در نظر آوردن این موضوع و با پرسش از شیوه های مؤثر و عوامل تأثیرگذار در استفاده ی بهینه از این آموزه های سیاستی، در پی شناسایی معیارهای به کارگیری تجربیات سیاست گذاری علم و فناوری سایر کشورها در ایران بوده ایم؛ اما مواجهه با این مسأله را از لایه هایی عمیق تر آغاز کرده ایم و برای معرفی این معیارها از چنین مسیری گذشته ایم: ارائه ی ملاک های انتخاب مبنای نظام مندی یک چارچوب تحلیلی برای شناسایی معیارهای مورد نظر، پیشنهاد مبنایی مبتنی بر این ملاک ها، پی ریزی بنیان چارچوب نوعی تحلیل موضوع بر این مبنا و نهایتاً ارائه ی چارچوب «نظام مند» شناسایی معیارها. در پایان برای دور نماندن از حوزه ی عمل، طرحی برای مدل به کارگیری چارچوب ارائه شده و گزینش سیاست ها براساس آن معیارها پیشنهاد کرده و سپس اعتبار کاربردی و قدرت تبیین کنندگی چارچوب را به یک پژوهش موردی درباره ی اخذ مفهوم «نظام ملی نوآوری» -به عنوان یک کلان سیاست در حوزه ی علم، فناوری و نوآوری- مستند نموده ایم.

رشد برنامه ریزی های بلندمدت در فناوری های پیشرفته به عنوان یک روند جهانی، مواجهه با عدم قطعیت های آینده را بسیار پراهمیت می سازد. پسابرنامه ریزی به عنوان نوعی از ارزیابی پیشینی سیاست گذاری این اطمینان که سیاست ها در شرایط متنوع آینده کارآمد هستند را ایجاد می کند. در این پژوهش از سه ابزار سیاست گذاری: 1) برنامه ریزی پابرجا، 2)برنامه ریزی فرض بنیاد (برفاد) و 3)خوشه بندی خبرگان به عنوان روش های پسابرنامه ریزی بهره گرفته شده است. این مطالعه بر ارتباط و ارزش هر یک از سیاست ها در هر یک از سناریوها تمرکز شده است. حوزه های فناوری اطلاعات، فناوری هوافضا و زیست فناوری نمونه های مورد مطالعه بوده اند. سندهای توسعه ای سیاست گذاری در این 3 حوزه مورد تحلیل قرار گرفته اند. نتایج مطالعه نشان می دهد که روش های برفاد و پابرجا می توانند در یک فرآیند مشارکتی و نظام مند سیاست گذاری استفاده شوند، که این امر به سیاست گذاران کمک می کند تا اجماع و تعهد به خروجی ها تحقق یابد. افزون بر این حوزه فناوری اطلاعات دربردارنده بیشترین سیاست های پابرجا و حوزه زیست فناوری دربردارنده کمترین میزان پابرجایی و بیشترین سیاست های شکست پذیر بوده اند. نتایج خوشه بندی خبرگان نیز مشخص کرده است که در هر یک از حوزه های هوافضا و فناوری اطلاعات 4 خوشه مختلف از دیدگاه ها وجود دارند، هر چند این خوشه ها مشابه نیستند. همچنین رقابت میان دیدگاه ها می تواند از غلبه یک دیدگاه بر سایر دیدگاه بکاهد، اما می تواند منجر به ناسازگاری سیاست ها نیز بشود.

رشد فعالیت های آینده نگاری ملی، برنامه ریزی های بلندمدت در حوزه های علم و فناوری را تسهیل کرده است. آینده نگاری های به عنوان ابزار سیاست گذاری مشارکتی تولیدکننده خروجی های متنوعی مانند تعهد و هم گرایی میان بازیگران حوزه علم و فناوری است. علی رغم منافع آینده نگاری ها، منابع مورد نیاز این فعالیت پرهزینه است. از این رو این فعالیت ها معمولا به ندرت و با فاصله زمانی انجام می شوند و به طور متوسط هر 5 سال یکبار در کشورها تکرار می شوند. تعیین قلمرو آینده نگاری های ملی در بخش پیش آینده نگاری مطالعه می شوند تا تمامی عناصر یک آینده نگاری مانند روش ها، فرآیند و حوزه های هدف تعیین شوند. مقایسه آینده نگاری های ملی در جهان بیانگر عدم تشابه در حوزه های هدف است. در این پژوهش از شاخص های تعیین وض.....