مقدمه 1- شناخت مسأله و اهمیت آن پدیده بزهکاری همواره در جوامع بشری شایع بوده و می توان قدمت آن را به قدمت طول حیات بشر دانست. با این وجود در مورد علل و عوامل موثر بر بزهکاری قطعیتی وجود نداشته و همواره تقسیم بندی ها و طبقه بندی های متفاوتی از این پدیده ارائه شده است. کلی ترین و عام ترین تقسیم بندی که در رابطه با علل ارتکاب جرم ارائه شده است تقسیم این عوامل به عوامل درونی و عوامل بیرونی موثر بر بزهکاری می باشد. عوامل درونی خود به دو قسمت عوامل مادرزادی(ارثی) و عوامل اکتسابی قابل تقسیم است. عوامل ارثی به عواملی گفته می شود که شخص در هنگام تولد حامل آنان بوده و قبل از ورود به دنیای مادی و اکتساب، آنان را از پدر و مادر ونیاکان خویش وام گرفته است. تأثیر وراثت در شکل گیری شخصیت انسان، غیر قابل انکار است. چنانچه در سال های اخیر، تحقیقاتی در باب وراثت بیانگر این موضوع است که اختلالات کروموزومی تأثیر غیر قابل انکاری بر هیجانات، عواطف و رفتار انسان دارند. دسته دوم از عوامل درونی اکتسابی هستند که این عوامل یا به صورت ارادی کسب می شوند مانند اعتیاد به مواد مخدر و یا آن که تغییراتی هستند که غیر ارادی اندو انسان نقشی در کسب آنان ندارد. از جمله تغییراتی که در دوران مختلف زندگی بشر از نظر روحی یا جسمی بر انسان تحمیل می شود و بارزترین مصداق آن تغییرات ناشی از دوران بلوغ در زندگی است. دسته دوم عوامل موثر بر ارتکاب جرم، عوامل خارجی یا بیرونی است .یعنی عواملی که ناشی از محیط زندگی شخص بوده و بر کمیت و کیفیت زندگی انسان موثر می باشد.اولین و مهم ترین محیط که بیشترین تأثیر را بر روی فرد می گذارد، محیط خانوادگی است. چرا که شخص بیشترین و اساسی ترین دوران زندگی خویش را در این محیط به سر خواهد برد. حال در محیط خانوادگی، گاهی رشد عاطفی و شخصیتی کودک به صورت کامل صورت نگرفته ، گاهی نیز کودک بزهکاری و جرم را از والدین خویش می آموزد. محیط اجتماعی از دیگر محیط های موثر بر شخص می باشد .چرا که فرد را در ارتباط و گاه در تعارض با دیگران قرار می دهد. محیط فرهنگی نیز گاهی می تواند از جمله عوامل جرم زا باشد. چرا که گاهی ارزشهای گروههای فرهنگی مختلف در تعارض با یکدیگر قرار گرفته و فرد برای حل این تعارض دست به هنجار شکنی و در نتیجه ارتکاب جرم خواهد زد. با این توضیح باید بیان داشت صرف نظر از بحث آکادمی و دانشگاهی در دنیای عمل، هر گاه جرمی روی می دهد ، مجازاتی اعمال می شود که این مجازات صرفا بر اساس مواد قانونی می باشد. چنانچه موارد تخفیف، تشدید، عدم وجود مسئولیت کیفری و ... دقیقاً توسط قانون گذار پیش بینی شده است. اما به نظر می رسد در کنار این فاکتورها، جای خالی ریشه یابی و علت یابی ارتکاب جرم حس می شود، به گونه ای که اگر به پاسخ این سوال دست یابیم می توان به اهداف جرم شناسی دست یافته و از ارتکاب جرم با علت یابی وقوع بزه جلوگیری کرد. چرا که همواره اعتقاد بر این بوده است که پیشگیری بهتر و کم هزینه تر از درمان است و این در مورد پیشگیری از وقوع بزه در کنار درمان بزهکاران نیز صدق می کند.. 2- سابقه تحقیق بحث و تحقیق درباره ویژگی های ذاتی و سرشتی و این که آیا این ویژگی ها بر ارتکاب جرم موثر هستند یا خیر؟ از دیر باز مطرح بوده است. مطرح شدن موضوع وراثت ویژگی های شخصیتی، رفتاری و روانی شاید به چند هزار سال پیش باز گردد و نشانه هایی از آن در کتب مقدس جوامع بشری وضرب المثل های فرهنگ های مختلف وجود دارد. اماعلم ژنتیک به معنی دقیق کلمه، در جوامع علمی سطح جهان ، درنیمه دوم قرن بیستم توسط گرگورمندل، کشیش و زیست شناس اتریشی مطرح شد که در مطالعات خود روی گیاه نخود سبز نشان داد فاکتورهای وجود دارند که از یک نسل به نسل بعد نخود سبز منتقل می شوند. مندل این فاکتورها را ژن نامید. آغاز پژوهش های تخصصی بر روی تأثیر این ویژگی ها و چگونگی انتقال و وراثت آنها را نیز باید مدیون مکتب تحققی بالاخص لومبروزو دانست. اما از آن پس، راه جدیدی در جرم شناسی کیفری آغاز که تا به امروز نیز ادامه داشته و همواره شاهد ارائه نظرات و پژوهشهایی بوده ایم که بیانگر تأثیرات وراثت بر ارتکاب جرم بوده اند. بنابراین موضوع پایان نامه حاضر را نمی توان موضوعی نوین و جدید بلکه موضوعی با سابقه حداقل چند صد ساله است. اما آنچه در این سوابق به چشم می خورد، نسبیت نتایج پژوهش های پیشین است. چنانچه نمی توان به طور قطعی، شخصی را که نیاکان بزهکار داشته، مجرم دانست. در هر صورت در این زمینه کتب، مقالات و پایان نامه هایی به چشم می خورد که در این تحقیق سعی در بهره گیری از نتایج آنها شده است. 3- ضرورت و هدف تحقیق عامل جرم زا از رایج ترین واژگان به کار برده شده در علم جرم شناسی می باشد. چنانچه می توان هدف اصلی جرم شناسی را شناسایی این عوامل به عنوان نخستین گام در جهت دستیابی به اهداف جرم شناسی از جمله درمان بزهکاری، تقلیل بزهکاری و پیشگیری از بزه دانست. این عوامل که دارای تقسیم بندی های مختلفی هستند در یک دید اساسی و کلی به عوامل درونی- بیرونی تقسیم می شوند که همواره مورد بحث و بررسی دانشمندان جرم شناسی بر سر کیفیت و کمیت هر یک از این عوامل و میزان تأثیر هر کدام ازآنان بر ارتکاب جرم می باشند. اما آنچه مسلم است ، این که پاسخ بحث و بررسی ها صورت گرفته نه مطلق است نه ریاضی وار .بلکه متغیر بوده و اصولاً در کنار عوامل دیگر منجر به وقوع بزه خواهد شد. حال در بررسی موضوع فوق، هر گاه این عوامل را در حیطه ویژگی های درونی به عوامل جسم و روان تقسیم کنیم ، موضوعات اساسی دانشهای زیست شناسی جنائی، روان شناسی جنائی و روان پزشکی جنائی را تشکیل خواهد داد. در واقع زمانی که از ویژگی های سرشتی صحبت می کنیم در اصل ترکیبی از دانشهای جرم شناسی و روان پزشکی جنائی را پیش رو خواهیم داشت. پرسش اصلی این تحقیق از یک سو بررسی ویژگی های سرشتی، شناسایی و بررسی آن و از سوی دیگر تأثیر کمی و کیفی آن ها بر روی ارتکاب جرم و میزان تأثیر پذیری این ویژگی از دیگر عوامل بیرونی و اکتسابی است.پاسخ به این پرسش نگارنده را برآن داشت تا به بررسی ویژگی های سرشتی و تأثیر آن ها بر ارتکاب بزه بپردازد تا از این رهگذر بتوانیم با شناسایی این عوامل سرشتی، جلوی ارتکاب بزه را گرفته و افرادی را که به علت وجود این ویژگی ها، مستعد ارتکاب بزه هستند را در حالت بالقوه نگه داشته ، ویژگی های آن ها را هدایت و از بالفعل شدن آنها ممانعت کنیم 4- سوالات تحقیق در آغاز به کار این تحقیق سوالاتی به ذهن متبادر می شود که به دنبال یافتن پاسخ آن ها، چهارچوب کلی پایان نامه تعیین می شود. نخستین و اصلی ترین سوالی که به ذهن می رسد اینکه آیا جنایت ارثی است یا اکتسابی؟ دوم اینکه آیا ویژگی های سرشتی می تواند به صورت صرف و جدای از سایر عوامل بیرونی منجر به ارتکاب جرم شوند؟به عبارت دیگرو جود ویژگی های سرشتی و تأثیر آنها در ارتکاب جرم مطلق است یا نسبی؟ وسوم اینکه، آیا وجود ویژگی های سرشتی در افراد مختلف آن ها را به یک میزان در معرض ارتکاب جرم قرار می دهد؟ 5- فرضیات تحقیق در مقابل سوالاتی که در بالا مطرح شد از آن جا که در ابتدای تحقیق نمی توان به هیچ یک از آنان پاسخ قطعی داد، ناچار در مقابل هر یک فرضیاتی را مطرح می کنیم که درستی یا نادرستی هر یک از آنان در طول تحقیق مشخص خواهد شد. در مقابل سوال نخست چنین به نظر می رسد که اگر شخصی ویژگی منفی را از نیاکان و یا والدین خود در قالب ژن دریافت کند ،اگرچه امکان بروز و ظاهر شدن آن ژن وجود دارد اما اولاً باید از نظر محیط اطراف شرایط مساعدی برای آشکار شدن این ژن وجود داشته باشد .به عبارت دیگر، اگر محیط به گونه ای باشد که فرد را به سوی ارتکاب جرم سوق ندهند، ژن ظاهر نمی شود. از سوی دیگر بشر با مطالعه بر روی ژن ها ی گونه های مختلف گیاهی و حیوانی ، توانسته تغییراتی را به وجود آورد .لذا اگر ژنی که حامل بزهکاری است را تابع قوانین ژنتیک بدانیم، می توان امید به اصلاح آن ژن در آینده داشت. در برابر سوال دوم ظاهراً ویژگی های سرشتی در کنار عوامل بازدارنده و یا محرک می توانند به عدم ارتکاب یا ارتکاب جرم، منجر شوند. چنانچه اگر این ویژگی ها را در کنار عوامل محرک موثر در نظر بگیریم ، منجر به ارتکاب جرم و اگر در کنار عوامل بازدارنده در نظر بگیریم، هدایت شده و به ارتکاب جرم نمی انجامد. لذابه نظر می رسد آنکه ظاهراً نسبی در نظر گرفتن این ویژگی ها نتیجه بهتری را بدنبال خواهد داشت. چرا که بررسی این ویژگی ها در انسان است و ا نسان موجودی است پیچیده و غیر قابل پیش بینی، که نمی توان مسأله ای را به صورت مطلق برای وی در نظر گرفت. فرضیه ای که برابر پرسش سوم مطرح است اینکه برخی عوامل دارای اثر مضاعف متضاد هستند، یعنی ممکن است ویژگی فردی را به سوی تبهکاری سوق دهد و همان عامل، دیگری را به سوی هدایت و درستکاری پیش برد. لذا این ویژگی ها فرد به فرد و جدای از جامعه انسانی بررسی خواهد شد. 6- روش تحقیق با توجه به اینکه موضوع پایان نام? اینجانب پیرامون مباحث پیش گفته است ، اگرچه با استفاده ازتحقیق میدانی وجامع? آماری تایج علمی ترودقیق تری به دست میآمد ولی به علت مشکلات عملی وعدم همکاری نهادهای مربوطه به شیو? توصیفی یا کتابخانه ای با استفاده از منابع موجود ، بسنده شده است. 7- سازماندهی تحقیق پایان نامه ی حاضر شامل 2 بخش بوده که بخش نخست آن مانند دیگر پژوهش ها در چهار فصل به بیان کلیات و مفاهیم اساسی و تاریخچ? موضوع در حد آشنایی ذهن مخاطب با موضوع اختصاص خواهد داشت . بخش دوم نیز چهار فصل دارد. دراین بخش به برخی نقایص ژنتیکی که می توانند زمینه ساز ارتکاب بزه باشند ،چگونگی تعدیل این زمینه ها ودرمان مبتلایان به این نقایص با هدف پیشگیری ازارتکاب بزه پرداخته شده است.

در جرم شناسی متغیرهای مختلفی را به عنوان علل و عوامل تشکیل دهنده رفتار مجرمانه در نظر می گیرند. رابطه سواد و بزهکاری یکی از موضوعات مهم و در عین حال جدید جرم شناسی و جامعه شناسی جنایی می باشد. سواد یا توانایی خواندن و نوشتن یکی از ضروریات زندگی امروزی می باشد.درعین حال سواد و دانش می تواند موجبات گرایش انسان به بزهکاری را فراهم سازد. بزهکاری به عنوان یکی ازاشکال مهم کجروی و هنجار شکنی تحت تاثیر علل و عوامل مختلفی در جامعه به وجود می آید. درمورد میزان تاثیر گذاری سواد در امر بزهکاری نظرات مختلفی از سوی جرم شناسان متقدم و متاخر ابراز شده است. از دیدگاه جرم شناسان نخستین سواد مامنی برای انسان اجتماعی محسوب می شودو در پناه آن انسان می تواند در برابر آسیبهای اجتماعی خود را مصون سازد وکمتر به سمت ارتکاب جرم پیش رود. هرچند در بین این گروه از جرم شناسان دیدگاه جامع و کاملی در مورد نقش سواد در بزهکاری دیده نمی شود، اما به طور کلی این رویکرد حاکم است که سواد عامل بازدارنده در بزهکاری است. جرم شناسی نوین نگاه دوسویه ای به سواد دارد. از یک سو سواد را موثر در وقوع جرایم می داند. از سوی دیگر همچنان به مسئله بی سوادی تاکید می کند.پس از بررسی نظریات جرم شناسی مشخص می گردد که با گسترش فناوری و دانش در کنار استفاده صحیح، استفاده نادرست از سواد ودانش و فناوری هم،در بین افراد جامعه مرسوم شده است. بررسی رفتارهای بزهکارانه در سالهای اخیر نشان می دهد، استفاده از سواد و دانش به منظور بهره جستن از روشهای پیشرفته در بزهکاری امری معمول بوده و به طور کلی بیسوادییکیازعللمهمانحرافکودکانونوجوانانمحسوب می شود.ارزیابی ساختار بزهکاری با درنظر گرفتن معیار سواد و دانش نشان می دهد که جرایم علیه اشخاص، جرایم علیه اموال، تجاوز به عنف، اخذ مال به عنف، سرقت از جرایم مهم افراد بی سواد است. در مقابل جرایم سازمان یافته، جرایم رایانه ایو نیز جرایمی که توام با خدعه و فریب است از جرایم مهم باسوادان محسوب می گردد.یکی از بهترین راههای پیشگیری از اعمال مجرمانه که هدف و غایت اصلی تحقیقات جرم شناسی می باشد، استفاده از عامل سواد وتحصیلات در جهت کنترل رفتار مجرمانه است.

نگاهی به آمار زندانیان و روند افزایش شمار زندانیان مربوط به جرایم مواد مخدر ، نشان دهنده ی بحران درخور تاملی است که کارشناسان امر و مسئولین مربوطه را به فکر چاره جویی انداخته است . کاشان از جمله شهرهایی است که اعتیاد به مواد مخدر و به تبع ارتکاب جرایم مربوط به آن ، در آن به نحو چشمگیری به چشم می خورد . وجودش از ده هزار معتاد آمار بالایی برای این شهرستان است . مضاف بر اینکه چه بسا افرادی معتاد باشند ولی در شهر ناشناخته اند. از طرف دیگر وجود 68 مرکز ترک اعتیاد ، ناشی از اهمیت موضوع و رواج این پدیده شوم در شهرستان است . جرایم مواد مخدر بعد از تخلفات راهنمایی و رانندگی در شهرستان کاشان رتبه نخست را داراست . به گونه ای که اکثریت زندانیان کاشان را معتادان و مجرمین مواد مخدر تشکیل می دهند که یا در ارتباط با جرایم مربوط به مواد مخدر در زندانند و یا به دلیل ارتکاب جرایمی که ناشی از مواد مخدر بوده در زندان به سر می برند . به عنوان مثال : سرقت ، نزاع و درگیری ، رابطه نامشروع و ... از آن جمله اند . لازم به ذکر است که شهرستان کاشان بعد از شهر اصفهان در سطح استان از حیث جرایم مواد مخدر رتبه نخست را دارد . طبق اطلاعات به دست آمده ، میزان جرایم مربوط به مواد مخدر در شهرستان کاشان هر سال سیر صعودی دارد . وقوع جرایم مواد مخدر علل و عوامل گوناگونی دارد و تنها یک علت را در برنمی گیرد . عللی مانند فقر و بیکاری ، دسترسی به مواد مخدر ، دوستان ناباب ، شرایط نامساعد خانوادگی ، ضعف برخورد با مجرمین ، کم رنگ شدن هنجارهای اخلاقی و اجتماعی و ... که در جای خود به آن پرداخته خواهد شد . باید به اهمیت این مطلب واقف بود که اگر بتوان گامی اساسی در جهت کاهش و در نهایت پیشگیری از گرایش به مواد برداشت ، به تبع جرایمی که مرتبط با این مواد به وقوع می پیوندد به طور محسوس و ملموسی کاهش خواهد یافت . در این پژوهش سعی بر آن است که با استفاده از مصاحبه ، پرسشنامه ، آمار و نیز مراجعه به کارشناسان و متخصصین امر به شناسایی علل و عوامل وقوع جرایم مواد مخدر و در نهایت برنامه ریزی جامع و مدون جهت کاهش اعتیاد و به تبع آن کاهش جرایم مربوط به مواد مخدر پرداخته شود .

راهکارهایی وجود دارد که محیط جرم را برای بزهکاران ناامن ساخته و در نهایت موجب یشگیری از جرم می شود راهکارهایی از جمله استفاده از تکنولوژی های جدید. راهکارهای لیس محورو...........