گردشگری یکی از بزرگ ترین و پر طرف دارترین فعالیت های رو به رشد در دنیاست. توسعه انواع فعالیت های این صنعت در مناطق طبیعی به ویژه مناطق حفاظت شده و از جمله پارک های ملی باعث شده است رویکرد های نوینی در برنامه ریزی و مدیریت این فعالیت همه گیر در پیش گرفته شود تا در ضمن تضمین تعادل اکولوژیکی نقش مهمی در تأمین تقاضای تفرجگاهی مردم ایفا کند. پارک ملی بمو به دلیل برخورداری از مناظر زیبا و غنای تنوع زیستی از توان بالایی برای جذب گردشگران طبیعت برخوردار است. هدف این مطالعه بررسی وضعیت فعلی گردشگری طبیعی و شناسایی نقاط ضعف، قوت و همچنین فرصت ها و تهدید های طبیعت گردی در منطقه است تا با ایجاد تغییراتی بتوان وضعیت طبیعت گردی را در منطقه مورد مطالعه بهبود بخشید. در این مطالعه برای رسیدن به این هدف از روش ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی استفاده شده است. ابتدا پس از بازدید های میدانی مکرر نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدید های طبیعت گردی در منطقه شناسایی شد و در مرحله بعد بر پایه پرسش نامه های تهیه شده بر اساس نظر گردشگران و مسئولان مربوطه این عوامل (نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدیدها) اولویت بندی شد. برای تجزیه-تحلیل داده ها از نرم افزار spss و excelاستفاده شد و اطلاعات مزبور با روش های آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در منطقه مورد مطالعه 9 نقطه قوت داخلی در برابر 13 نقطه ضعف داخلی و تعداد 7 فرصت خارجی در برابر 8 تهدید خارجی قابل شناسایی است. بالا بودن نقاط ضعف و تهدیدات در منطقه نشان می دهد که سطح آسیب پذیری این منطقه بالا بوده و نیازمند برنامه ریزی در جهت رفع ضعف ها و تهدید ها با استفاده از نقاط قوت و فرصت ها است. در نهایت استراتژی های چهار گانه رقابتی - تهاجمی یاso تنوع یا st، بازنگری یا wo و تدافعی یا wt در راستای توسعه گردشگری در منطقه ارائه شد.

چکیده انسان به طور فطری و غریزی به محیط طبیعی گرایش دارد و در آن به آرامش می رسد. پارک های شهری بخشی از فضاهای سبز عمومی اند که علاوه بر دارا بودن جنبه های تفریحی، فرهنگی و محیط زیستی، جنبه خدمات دهی به مناطق مختلف شهر را نیز دارند. پارک ملت شهر مشهد یکی از بزرگترین پارک های مشهد بوده و مساحت آن 02/587252 مترمربع می باشد و یکی از مهم ترین و وسیع ترین تفرجگاه ها و مراکز گردشگری – تفریحی مشهد به شمار می آید که نقش مهمی در برآورده کردن نیازهای تفرجی بازدیدکنندگان دارد. هدف این مطالعه برآورد میزان رضایت مندی و ظرفیت برد اجتماعی و فیزیکی در پارک مورد مطالعه است. اطلاعات این پژوهش از طریق تکمیل 300 برگه پرسشنامه توسط بازدید کنندگان پارک ملت جمع آوری شده است. نتایج نشان داد به طور کلی در پارک ملت بیشترین فعالیت بعد از حضور در پارک، پیاده روی و کمترین فعالیت استفاده از زمین بازی کودکان می باشد بیش ترین میزان رضایت مربوط به فضای چمن کاری شده و کم ترین رضایت متعلق به فاصله افراد و خانواده ها از همدیگر می باشد. نتایج حاصل از آزمون های آماری مان-ویتنی و کروسکال والیس نشان داد که بین جنسیت و میزان رضایت بازدیدکنندگان برای دو مورد درختان سایه انداز و گل و گیاهان زینتی معنی دار بود و میزان رضایتمندی بین دو گروه تفاوت وجود دارد. ظرفیت برد فیزیکی پارک 1678101 نفر می باشد که حجم استفاده کنندگان از پارک کمتر از این میزان بوده است. ظرفیت برد اجتماعی پارک با توجه به میزان رضایت و سوالات مطرح شده، 111873 نفر بود که درحد قابل قبولی می باشد. میانگین میزان رضایتمندی 4/70 درصد بود. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند جهت بهبود برنامه ریزی و مدیریت پارک، ارائه خدمات به بازدیدکنندگان و به دنبال آن افزایش رضایتمندی و ظرفیت برد اجتماعی آن مورد استفاده قرار گیرد.

درک ارزش های زیبایی شناختی سیمای محیط ، فراتر از فرآیند شناسایی علائم بصری و غیر بصری است. این درک فرآیندی است که از طریق آن اطلاعات حسی به صورت ساختارهای معنی داری سازمان دهی، طبقه بندی و تشخیص داده می شوند. با توجه به این که حس بصری بیشترین تأثیر را روی کیفیت تجربه ی تفرجی افراد دارد، ارزیابی کیفیت بصری ضروری به نظر می رسد. برای ارزیابی کیفیت زیبایی شناختی سیمای محیط نگرش های مختلفی شکل گرفته اند که هر یک نیز روش های متفاوتی را شامل می شوند. این روش-ها اغلب از معیارهایی استفاده می کنند که از عکس ها یا اطلاعات بدست آمده از طریق ارزیابی میدانی و پرسش نامه ها منتج شده اند. چنین روش هایی از آنجا که درک و احساس فرد از سیمای محیط در آن ها لحاظ می شود بسیار مورد توجه هستند. از طرفی دیگر مدیران و برنامه ریزان تفرجی نیازمند ابزارهای فضایی و روش هایی سریع، انعطاف پذیر و قابل تکرار هستند تا بتوانند اطلاعات فضایی قابل پیش بینی از منابع زیبایی شناختی ایجاد کنند. در این زمینه استفاده از داده های فضایی و سیستم اطلاعات جغرافیایی در ارزیابی و مدل سازی ویژگی های بصری سیمای محیط ضروری به نظر می رسد. در این مطالعه با بررسی و مرور منابع مرتبط سه نگرش متفاوت ارزیابی شامل نگرش تخصصی، نگرش ادراکی و نگرش جامع (تلفیقی از هر دو) با هم مقایسه گردید و با استفاده از نگرش جامع مسیرهای پیاده روی آبخیز زیارت از نظر ارزش زیبایی شناختی مورد ارزیابی قرار گرفتند. ارزیابی عینی با استفاده از روش ارزیابی چند معیاره انجام شد. این روش شامل 5 مرحله تعیین هدف، انتخاب معیارها، استاندارد سازی عوامل، وزن دهی به عوامل و ترکیب معیارها به روش ترکیب خطی وزنی wlc است. در مرحله بعد جهت جدا کردن مناطق دارای ارزش بصری دستور zls اجرا شد. در ادامه بازدید میدانی از مسیرها جهت عکس برداری و ثبت نقاط دید انجام شد. در نهایت دو پرسشنامه جهت اولویت بندی مسیرها و هم چنین معیارهای موثر بر ارزش زیبای شناختی شناختی سیمای سرزمین بین افراد توزیع و نتایج در نرم افزار spss تحلیل شدند. نتایج حاصل از ارزیابی به روش تخصصی (عینی) تا حد زیادی با نتایج حاصل از ارزیابی ادراکی (ذهنی) هم خوانی و تطابق داشت. بنابراین تلفیق دو دیدگاه متخصصین و دیدگاه ادراکی، درک و تشخیص دقیق تر سیمای مناظر جذاب را ممکن می سازد. با توجه به انواع نتایج ممکن هر یک از روش های ذکر شده ی ارزیابی کیفیت بصری، استفاده از قابلیت های نقشه سازی gis در کنار ارزیابی ذهنی و کار میدانی نتیجه بهتر و صحیح تری را حاصل خواهد نمود.

فن آوری اطلاعات و ارتباطات، امروزه به عنوان عمده ترین محور تحول و توسعه در جهان مطرح شده و در این راستا یکی از حوزه هایی که تأثیر شگرفی از این واقعیت پذیرفته، امور گردشگری و گذران اوقات فراغت است. با افزایش ابعاد و پیچیدگی تقاضای گردشگری، ابزارهایی برای ارتباط یا انتقال اطلاعات و کمک به گردشگران در شناسایی مقاصد و کم و کیف خدمات ارایه شده، جهت اخذ تصمیمات بهینه و کسب تجربه ای لذت بخش از سفر ضروری است. پژوهش حاضر در راستای طراحی سامانه تصمیم یار برای کمک به تصمیم گیری گردشگران در انتخاب مقصد گردشگری و کسب اطلاعات از منطقه ی گردشگری مورد نظر قبل از سفر است. ابتدا مناطق گردشگری طبیعی، تاریخی- فرهنگی و مذهبی مورد نظر در شهر گرگان شناسایی و انتخاب شدند و سپس برای شناخت نیازها و امکانات گردشگران در این مناطق پرسشنامه ای طراحی گردید. پس از بررسی نتایج پرسشنامه، عملیات میدانی که شامل جمع آوری اطلاعات و تهیه فهرستی از امکانات و تسهیلات موجود، فعالیت های قابل انجام در مناطق و عکس برداری بود، صورت گرفت. سپس نقشه های موقعیت مکانی و مسیر و زمان دسترسی به مناطق از طریق سایت گوگل مپ تهیه گردید. در نهایت پس از دسته بندی اطلاعات برای قرار گرفتن در سایت، طراحی و برنامه نویسی سامانه انجام شد. در ادامه به منظور ارزیابی عملکرد سامانه برای پیشنهاد مقصد گردشگری و رفع نقایص سامانه، پرسشنامه ای طرح و توسط کاربران تکمیل گردید. به طور کلی نتایج حاصل نشان داد اکثر پاسخ-دهندگان (60 درصد) با مفید و کمک کننده بودن این سامانه در دسترسی به اطلاعات منطقه برای گردشگران و پیشنهاد مقصد گردشگری بر اساس علائق، امکانات و توانایی هایشان کاملاً موافق هستند. از مزایای این سامانه در بهبود کارائی گردشگری می توان به هدفمند و کوتاه تر شدن زمان سفر، داشتن تعطیلات برنامه ریزی شده، مطلع شدن از امکانات رفاهی و تسهیلات و ویژگی های موجود در منطقه ی مورد علاقه اشاره کرد. استفاده از سامانه های تصمیم یار در زمینه گردشگری و پیشنهاد مقصد متناسب با امکانات، علائق و توانایی های گردشگران علاوه بر افزایش رضایت مندی می تواند موجب افزایش تعداد مشارکت کنندگان در فعالیت گردشگری و تحول و توسعه گردشگری و رونق اقتصادی و فرهنگی شود.