نگهداری و حفاظت از بناهای تاریخی وظیفه ای مهم و حیاتی در انتقال مفاهیم فرهنگی و اجتماعی حال به آیندگان میباشد واهمیت آن بر کسی پوشیده نیست.شهرستان ارومیه بعنوان مرکز استان آذربایجان غربی دارای یکی از زیباترین بازارهای تاریخی در کشور میباشد.در این بازار بناهای متفاوت و با کاربری مختلفی وجود دارد. یکی از 5 حمام تاریخی موجود در بازار، حمام آخوند میباشد.این حمام متعلق به دوره قاجاریه بوده و با پلانی نامنظم و نامتقارن در دل خاک ساخته شده است.این بنا دارای دیوارهایی آجری و پوشش تاقی بوده و جهت استفاده در سالهای اخیر پلان آن دچار تغییر شده است.اخیرا بعلت بروز پاره ای مشکلات این بنا متروک شده و از آن استفاده نمیشود.کف گرمخانه آن فروریخته و سایر قسمتهای بنا همچون کف،دیوار،سقف و...نیز بنحوی دچار آسیب شده اند.مشکل عمده این بنا در حال حاضر متروک بودن و عدم کاربرد آن در بافت می باشد.لازم است برای هرکدام ازبخشهای آسیب دیده راه درمان مناسبی ارائه شده و همچنین کاربری مناسب و درخوری برای ادامه ی حیات آن درنظر گرفته شود.اهداف اصلی این تحقیق بررسی ویژگیهای بنا از لحاظ سازه ای و معماری،بررسی آسیبهای وارده بر بنا و ارائه راهکارهایی جهت بازگرداندن آن به وضعیت مطلوب می باشد.تحقیق به دو روش میدانی و کتابخانه ای تهیه شده و اطلاعات بوسیله مطالعه،مشاهده،مصاحبه واستفاده از نرم افزارهای خاصی تدوین شده اند.نتایج حاصله از تحقیق،حمام آخوند را بطور کامل معرفی کرده و آسیبهای وارده بر آنرا تجزیه و تحلیل کرده و برای درمان آنها راهکار ارائه می دهد.مهمترین آسیبهای وارده بر بنا سازه ای و دخالتهای انسانی میباشند.همچنین درنهایت چند کاربری پیشنهادی برای احیای بنا معرفی میشوند که در نهایت برای یکی از آنها که سفره خانه می باشد برنامه ریزی و طراحی برای احیاء پیشنهاد میشود.

با انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت حکومت شیعه مذهب صفویان شاهد ساخت مساجد محله ای زیادی در این شهر هستیم، لذا بر آن شدیم تا با معرفی آن ها قدمی هر چند کوچک در شناسایی آن ها برداریم. رساله ی حاضر با عنوان بررسی پلان و تزئینات مساجد محله ای شهر اصفهان در دوره ی صفویه شامل معرفی دوازده مسجد از مساجد محله ای دوره ی صفویه در محدوده ی شهر اصفهان است. تحقیق به روش میدانی و کتابخانه ای و رویکرد توصیفی- تطبیقی انجام گرفته است و سعی شده تا حد امکان معرفی دقیقی از مساجد مذکور به لحاظ تاریخی، اجزاء بنا و تزئینات به کار رفته در آنها ارائه گردد. برای فهم بهتر مطالب طرح، تصاویر و نقشه (پلان) مساجد ضمیمه شده است. با بررسی های صورت گرفته در پلان مساجد مشخص شد که ادامه سنت مسجد سازی ادوار پیش از صفویه در پلان مساجد مطالعه شده ادامه یافته است. مساجد محله ای مورد بررسی قرار گرفته از نظر پلان به سه نوع، شبستانی گنبددار، دو ایوانی و چهار ایوانی تقسیم می شوند. در تزئینات صورت گرفته هم از اصول کلی این دوره تبعیت شده است و رواج فرهنگ شیعه در تزئینات این دوره نمود خاصی پیدا کرده است. همچنین شاهد استفاده ازکاشی هفت رنگ در کنار کاشیکاری های دیگر هستیم.

مسجد- مدرسه حکیم بنایی چهار ایوانی با مساحتی بیش از هشت هزار متر مربع است که به عنوان سومین مسجد بزرگ و جامع شهر اصفهان شناخته می شود. این بنا افزون بر کارکردش به عنوان یک مسجد، کاربری دیگری نیز داشته که اکنون پنهان و ناشناخته بوده و کمتر بازدید کننده ایست که آن را فراتر از یک مسجد بداند. کارکرد آموزشی و مدرسه بودن آن با توجه به اینکه امروزه مورد استفاده نمی باشد، کمتر توجه کسی را به خود جلب می کند. حتی کالبد بنا به گونه ایست که جنبه مدرسه بودن آن پنهان بوده و این بنا را تنها به نام مسجد حکیم می شناسند. در حالیکه این بنا دارای تمام ویژگیهای یک مدرسه مانند حجره ها و فضای مدرس نیز می باشد. بنابراین شناخت معماری آن دارای اهمیت است. این بنا دارای آسیبهای بسیاری به ویژه در بخش مدرسه آن می باشد که متروک بودن و بدون استفاده بودن آن بخش آسیبها را تشدید کرده است. بنابراین زنده و فعال بودن بخش مدرسه ی بنا در حفظ موجودیت کالبدی بنا موثر بوده و در نتیجه طرح مرمت و احیای مدرسه مسجد حکیم ضرورت می یابد. نوشتار پیش رو تلاشی است جهت ارائه علمی طرح مرمت و احیای این بخش از بنا با هدف شناخت آسیبها و ارائه راهکارهای عملی و علمی و احیای کاربری گذشته آن منطبق با شرایط امروزی. این پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و گردآوری داده ها بر اساس مشاهده، مطالعات تاریخی و برداشت میدانی می باشد. در پایان نیز آسیبها بررسی شده و درمانهایی با رعایت اصول حفاظت مطرح می گردد و تلاش می شود راهکاری برای احیای کاربری گذشته بنا بر اساس زندگی امروزی ارائه گردد.

بافت و مراکز باارزش تاریخی و فرهنگی شهرهای ایران مملو از بناهای ارزشمندی است که متأسفانه به علت عدم توجه کافی در حال فرسودگی و زوال هستند. شناخت و احیاء خانه و خانه سازی سنتی به عنوان بخشی از معماری کشورمان ضمن آن که از وجه اقتصادی و رفاه عمومی واجد اهمیت است، درعین حال باعث برقراری پیوند ما با مواریث گذشته و آموزش مجدد از تجارب گرانبهای آنان می گردد. خانه های تاریخی شواهد زنده ای از دوران بسیار مهم تاریخی در ایران اند. وجود این سرمایه های فرهنگی و تهدیداتی که با توسع? جدید متوجه آن هاست، واکنشی سریع را ملزم می کند. موضوع مورد مطالعه( طرح مرمت و احیای خان? یزدی در کرمانشاه) که یک خانه دوره قاجاری است و به صورت دو بخش اندرونی و بیرونی در سه طبقه زیرزمین، همکف و اول ساخته شده است، به رقم آن که در نزدیکی مرکز شهر واقع شده، تاکنون اقدامات مهمی برای شناساندن، حفظ و نگهداری و بازگرداندن حیات مجدد به طور صحیح به آن انجام نشده است. اینک بسیار حیاتی است که ارزش آن شناسایی و جهت استفاده مجدد مورد بررسی واقع شود.این پایان نامه با روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی سعی در برآوردن اهداف آن( مرمت و احیاء خان? تاریخی که ضمن ارتقای سطح معنایی و ارزش های بنا، آن را برای آیندگان حفظ کرد) به نگارش در آمده است. به این منظور با مطالعه و شناخت بنا، سعی در شناساندن ارزش های فرهنگی، هنری و تاریخی آن شده و در ادامه در پی تجزیه و تحلیل آسیب های بنا، به طرح مرمت و احیاء آن پرداخته شده است.