شترمرغ ها یکی از پنج زیر راسته متعلق به راسته سینه پهنان محسوب می شوند. اهمیت غدد کبد و پانکراس در بدن انسان، دام ها، پرنده های اهلی و ماهی ها از سالهای قبل مشخص شده است. مطالعه مورفولوژیکی کبد و پانکراس رویان شترمرغ، اطلاعات مفیدی در مورد این دو اندام ارائه خواهد نمود. برای این تحقیق، کبد و پانکراس 20 قطعه جنین شترمرغ 9،14،20،25،30،34،38،41 روزه بصورت تصادفی از تخم های مزرعه پرورشی شترمرغ انتخاب و مورد مطالعه مورفولوژی قرار گرفت. از کبد و پانکراس همه نمونه ها، نمونه بافتی اخذ گردید و پس از آماده سازی به روش معمول، با روش هماتوکسیلین و ائوزین رنگ آمیزی شد. پانکراس از روز چهاردهم رویانی بین دو بخش صعودی و نزولی دوازدهه با دو لوب پشتی و تحتانی مشاهده شد. سلول های آسینی در رویان 14 روزه ستون هایی تشکیل می داد و به تدریج این ستون های سلولی گرد هم آمده و در روزهای آخر رویانی، شکلی مانند مقاطع غدد حبابی مرکب پیدا می کرد. جزایر لانگرهانس، در آخرین روزهای رویانی قابل مشاهده بود. پانکراس رویان در 41 روزگی شباهت زیادی به سایر پرندگان و شترمرغ بعد از هچ شدن داشت. کبد در رویان 9 روزه به بعد با دو قطعه راست و چپ با همان وضعیت شترمرغ بالغ قرار داشت. سلول های کبدی در رویان های با سن کم، به شکل هپاتوبلاست و در روزهای آخر رویانی، به شکل هپاتوسیت بودند. آنها در پیرامون سیاهرگ مرکزی، ستون های شعاعی با دو تا چند سلول تشکیل می دادند که در روزهای آخر رویانی این ستون ها دو سلولی می شدند. فضای پورت، از34 روزگی با مجرای صفراوی کوچک و بزرگ، به همراه سرخرگ کبدی و سیاهرگ باب قابل مشاهده بود. کبد رویان از نظر مورفولوژی در38و41 روزگی شبیه به جوجه شترمرغ بعد هچ شدن بود.

شترمرغ ها یکی از پنج زیر راسته متعلق به راسته سینه پهنان محسوب می شوند. اهمیت روده کوچک در بدن انسان، دام ها، پرنده های اهلی از سالیان قبل مشخص شده است. مطالعه مورفولوژیکی روده کوچک رویان شترمرغ اطلاعات مفیدی در مورد این اندام ارائه نمود. برای این تحقیق، روده کوچک 20 قطعه جنین شترمرغ 20،25،30،34،38،41 روزه به صورت تصادفی از تخم های مزرعه پرورشی شترمرغ انتخاب و موردمطالعه مورفولوژی قرارگرفت. از روده کوچک همه نمونه ها نمونه بافتی اخذ گردید و پس از آماده سازی (processing) به روش معمول، با روش هماتوکسیلین و ائوزین(haematoxylin and eosin) رنگ آمیزی شد. نتایج ماکروسکوپی حاکی از این بود که طول و پهنایی دو بازوی نزولی و صعودی دوازدهه در تمامی رویان ها تقریباً برابر هم می باشد. و سرعت رشد طول و پهنای دوازدهه و تهی روده بین روز های 20 تا 25 و بین روزهای30تا 34 رویانی بیشتر است. در بقیه فواصل زمانی مورد مطالعه رشد روند تدریجی داشت. پهنای ایلئوم در تمامی رویان ها در ابتدا تقریباً برابر با پهنای انتهای تهی روده بود. با نزدیک شدن به بخش میانی در برخی از رویان ها بسیار جزئی از پهنای آن کم می شد و در بخش انتهایی دوباره تا حدوی پهنا افزایش می یافت و به اندازه تقریبی پهنای بخش ابتدایی خود می رسید. مشاهدات میکروسکوپی نشان داد که چین های حلقوی از روز 34 رویانی از پدیدار می شوند. در تمامی سنین رویان مورد مطالعه، فولیکول های لنفاوی و غدد روده ای لیبرکون در مخاط و زیرمخاط تشکیل نمی شود و زیرمخاط دوازدهه فاقد غدد برونر می باشد. در تمامی طول روده کوچک، طبقه عضلانی با دولایه حلقوی ضخیم و طولی باریک دیده می شد. با وجود شباهت های زیاد بین روده کوچک رویان شترمرغ با بالیغن خود و ماکیان تفاوت های نیز وجود دارد. در لایه مخاطی رویان غدد لیبرکون و ماهیچه مخاطی تشکیل نمی شود و سلول لنفاوی منتشر در مخاط و زیرمخاط، فولیکولی تشکیل نمی دهند. ولی طبقه عضلانی مشابه سایر پرندگان اهلی می باشد.

مرغان مروارید متعلق به رده پرندگان قرقاول می باشند. اهمیت روده کوچک در بدن انسان ، دام ها و پرنده های اهلی از سالیان قبل مشخص شده است. برای این تحقیق 20 عدد مرغ مروارید بالغ نروماده به صورت تصادفی انتخاب وروده کوچک آنها مورد مطالعه مورفولوژی قرار گرفت و از همه نمونه ها نمونه بافتی اخذ گردید و پس از آماده سازی (processing) به روش معمول، با روش هماتوکسیلین و ائوزین (hematoxylin and eosin) رنگ آمیزی گردید. نتایج ماکروسکوپی بیانگراین بودند که دوازدهه در تمامی مرغان مروارید مورد مطالعه از دو بازوی نزولی(descending) و صعودی(ascending) تشکیل می شد این وضعیت بازوی نزولی و صعودی شبیه یک لوپ(u)شکل خمیده بود. طول و پهنای دو بازوی نزولی و صعودی در بیشتر نمونه ها تقریبا برابر بود. تهی روده در مرغ مروارید طویل ترین بخش روده کوچک بود و حلقه های متعددی تشکیل می داد. مجرای ویتلین(vitelline diverticulum) در انتهای تهی روده مشاهده می شد. ایلئوم بخش کوتاه و بدون حلقه روده کوچک بود. بخش اعظم ایلئوم بین دو روده کور مشاهده می شد. از دید میکروسکوپی، دیواره هر سه قسمت روده کوچک در مرغ مروارید از چهار لایه مخاط ، زیرمخاط ، طبقه عضلانی و سروزی تشکیل می شد. مخاط دارای برجستگی هایی به نام کرک(villi or villus) بود که اپیتلیوم کرکها از سلولهای استوانه ای همراه با تعداد اندکی سلول گابلت تشکیل شده بود. پارین متشکل از بافت همبندی سست و غدد لیبرکون(crypt of liberkuhn) بود. لایه زیرمخاط بسیار ظریف از بافت همبندی بود و ساختاری به شکل غدد برونر و فولیکول لنفاوی در آن مشاهده نمی شد. بین پارین و زیرمخاط عضله مخاطی از نوع صاف وجود داشت. لایه سروزی از خارج طبقه عضلانی را پوشش می داد. روده کوچک در تمامی مرغان مروارید مورد مطالعه همانند سایر پرندگان از سه بخش تشکیل شده بود و از پیلور سنگدان شروع و به تقاطع روده کور و قولون خاتمه پیدا می کرد. دوازدهه در همه سنین مرغان مروارید همانند ماکیان و سایر پرندگان از دو بازوی نزولی و صعودی تشکیل می شد. بین دو بازو غده پانکراس قرار داشت که در همه پرندگان همچین وضعیتی وجود دارد.رنگ دوازدهه کرمی تا صورتی بسیار روشن دیده می شد و سطح خارجی یکدست و صافی داشت که کاملا شبیه به ماکیان می باشد. تعداد حلقه های تهی روده مرغ مروارید کمتر از ماکیان است و تهی روده درمرغ مروارید همانند ماکیان طویل ترین بخش روده کوچک است و رنگ آن صورتی تا قرمز روشن و سطح خارجی یکدست و صافی دارد. ایلئوم همانند ماکیان، اردک و اکثریت پرندگان از تهی روده و دوازدهه کوتاهتر و کم پهناتر می باشد و بر خلاف تهی روده مانند مسیری مستقیم و بدون حلقه دارد. لایه مخاطی روده کوچک در مرغ مروارید بر خلاف ماکیان چین های حلقوی به داخل مجرا ایجاد نمی کند ولی کرک هایی از جنس مخاط به داخل مجرا برجسته می شوند که اپیتلیوم آنها از سلولهای استوانه ای همراه با تعداد اندکی سلول گابلت تشکیل شده بود.