نام پژوهشگر: محمدرضا ستوده نیا
سیدمحمدمهدی ابطحی فروشانی محمدرضا ستوده نیا
چکیده: قرآن کریم به عنوان قانون اساسی زندگی انسان از سوی خداوند مهربان برای هدایت اشرف مخلوقاتش توسّط خاتم پیامبران و افضل انبیاء(صلوات الله علیهم) ابلاغ گردیده است. گرچه این کتاب مقدّس به زبان عربی است ولی مخاطب آن تمامی مردم از هر زبان و فرهنگ و قوم و قبیله ای هستند و برای رسیدن به سعادت حقیقی که هدف خلقت ایشان است، راهی بهتر از عمل به این دستورالعمل آسمانی ندارند. از این رو یادگیری زبان عربی و یا ترجمه قرآن کریم نیاز ضروری هدایت انسان هایی است که زبان مادری آنها غیر از زبان قرآن است. در این راستا افراد زیادی دست به ترجمه این کتاب مقدّس به زبان های گوناگون زده اند تا محتوای آن را به مردم غیر عرب منتقل سازند. امّا مسأله این است که امکان ترجمه کامل و بدون عیب و نقص این کتاب به دلیل دارا بودن ویژگی های متعدّد مانند بطون معنایی، اصطلاحات، فصاحت و بلاغت خاصّ و... و از آنجایی که تنها کتابی است که تمامی الفاظ آن نیز از سوی خداوند حکیم نازل گردیده است، وجود ندارد و هیچ یک از ترجمه های انجام شده قابل مقایسه با متن اصلی قرآن مجید نیستند و این مسأله باعث شده افراد زیادی دست به ترجمه قرآن بزنند و ترجمه های قبلی را ناقص و یا معیوب بدانند و در نتیجه بین این ترجمه ها اختلافات فراوانی وجود داشته باشد که بعضاً مردم را سردرگم نموده است. در این پژوهش با هدف شناسایی علل و عوامل اختلافات زیاد بین ترجمه های قرآن و تشخیص و معرّفی دلایلی که امکان رفع آن وجود دارد و با حلّ آن می توان ترجمه ای صحیح تر و نزدیک تر به حقیقت معنایی کلام ا... مجید ارائه نمود، به مطالعه پنجاه و چهار ترجمه فارسی قرآن کریم پرداخته و برخی از آیاتی که این اختلاف ترجمه ها باعث ایجاد تفاوت در فهم آنها گردیده به روش مقایسه ای مورد دقّت و بررسی قرار گرفته است. در پی این تحقیق 22 علّت برای این اختلافات اقامه شده که برای آنها بعضی از آیات قرآن کریم به عنوان مصداق و نمونه ذکر گردیده است. برخی از این علل مربوط به ویژگی های لفظی قرآن کریم و برخی دیگر مربوط به معانی و مفاهیم این کتاب مقدّسند و در مواردی نیز اختلافات ناشی از خطا و اشتباه مترجمان و یا جهت گیری های فکری، اعتقادی و... آنان است. نگارنده در این پژوهش تنها به توصیف این علل پرداخته و حتّی الامکان از قضاوت بین ترجمه ها و امتیازدهی به آنها خودداری نموده است.