نام پژوهشگر: نرگس گنجی
سید مرتضی طباطبایی نرگس گنجی
چکیده امروزه داستان کوتاه ـ به عنوان یک نوع ادبی ویژه و تأثیرگذار ـ جایگاهی چشمگیر در ادبیّات عربی دارد؛ امّا مراکز علمی ما آشنایی چندانی با داستان نویسی در جهان عرب ندارند. رساله حاضر، کوششی است ذوق آزمایانه برای ترجمه و شناساندن نمونه هایی از داستان کوتاه عربی به مخاطبان فارسی زبان. مجموعه داستان «السّاعه والإنسان» (1963)، اثر سمیره عزّام (1927 ـ 1967) نویسنده فلسطینی و شامل چهارده داستان کوتاه است با درونمایه هایی چون بحران هویّت و چالش های اجتماعی ناشی از سرعت تحوّلات صنعتی. زبان نویسنده از دو ویژگی سادگی و ایجاز برخوردار است و گونه ای از ادبیّات سهل و ممتنع را پیش روی می نهد که از یک سو موجب جذابیّت متن می شود و از سوی دیگر بر دشواری ترجمه می افزاید. در ترجمه این داستان ها، مترجم در ابتدا به تحلیل محتوا پرداخته است تا بتواند با برقراری رابطه عاطفی با متن و همداستانی با نویسنده، به نوعی تعادل سبکی دست یابد و از آنجا که طبیعت کار ترجمه به هنر نویسنده متن مبدأ آسیب می رساند، به منظور جبران، سعی بر آن بوده است که با تکیه بر ظرفیّت های زبان فارسی از شیوه جایگزینی استفاده شود. نتایج این ترجمه آمیخته با پژوهش نشان می دهد که تفاوت های اساسی در ساختار دو زبان فارسی و عربی و شیوه نگارش نویسنده ـ که مشتمل بر جملات پی در پی و به هم پیوسته است ـ از دشواری های اساسی ترجمه آثار عزّام به شمار می رود و با توجّه به عرف داستان نویسی فارسی، در اغلب داستان های این نویسنده بهتر است گفتگوها به نثر محاوره ای ترجمه شود. کلیدواژگان: داستان کوتاه، سمیره عزّام، السّاعه والإنسان، ادبیّات فلسطین.