نام پژوهشگر: حکیمه سادات شریف زاده
سیده فاطمه صغری باقری حکیمه سادات شریف زاده
چکیده هدف تحقیق حاضر بررسی تطبیقی فلسفه تربیتی عطار نیشابوری و افلوطین می باشد.عطار، از بزرگان عرفان و تصوف اسلامی و افلوطین، از فیلسوفان عارف مسلک نو افلاطونی می باشد. برای این منظور به شیوه توصیفی - تحلیلی دیدگاه های فلسفی عطار و افلوطین در زمینه جهان شناسی و انسان شناسی و معرفت شناسی مطرح و دلالت های تربیتی آن استنباط و استخراج گردید و سپس شباهت ها و تفاوت های دو دیدگاه در زمینه های فوق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در هر دو دیدگاه جهان ، فرع و خداوند اصل می باشد و انسان باید برای رسیدن به این اصل تلاش کند.از نظر هر دو اندیشمند کمالات و فضیلت روحی در انسان موجب برتری و امتیاز او بر دیگر موجودات می باشد لذا تلاش عمده آدمی باید در جهت کسب فضایل روحی باشد. در زمینه ی معرفت شناسی عطار معرفت شهودی و علم حضوری را مقدم بر علوم دیگر می داند در حالی که در دیدگاه افلوطین معرفت عقلانی و استدلالی جایگاه بالایی دارد اگرچه او نیز در نهایت برای وصول و یگانگی با احد به راه شهودی و حضور قلب متوسل می شود. هدف تربیت در دو دیدگاه ، رسیدن آدمی به قرب الهی و کمال نفس و متخلق شدن به اخلاق الهی می باشد. مربی خودساخته و آراسته به فضائل اخلاقی باید متربی را در طی مراحل تربیت جهت رسیدن به هدف غایی تربیت یاری رساند. اصل اعتدال به عنوان اصل مهم تربیتی مشترک و روش تزکیه ی نفس از روش های مشابه تربیتی در دو دیدگاه می باشد. تفاوت مهم دو دیدگاه در وابستگی و عدم وابستگی به دین و شریعت است از نظر عطار متربی باید برای رسیدن به کمال نهایی با راهنمایی مربی و در جهت دین و شریعت مراحل سلوک را طی کند ولی در دیدگاه افلوطین این سلوک بدون وابستگی به دین و با هدایت فیلسوف می باشد.