چکیده پس از تعریف واحد گاوداری شیری صنعتی و تعیین حجم نمونه تحت مطالعه طرح ، اطلاعات مورد نیاز به روش پرسشنامه ای شامل دو پرسشنامه به صورت مصاحبه ای (صفات توصیفی تولید مثل ) و پرسشنامه معیارهای کمی (ارزیابی کننده راندمان تولید مثل ) بر اساس اطلاعات ثبت شده در 74 واحد گاوداری ، جمع آوری شد. در هر واحد گاوداری پس از تعیین حجم نمونه جهت بررسی معیار های کمی به صورت انتصاب متناسب سهم هر یک از گروه ها را مشخص کرده با استناد به اوراق ثبت مشخصات معیار های کمی راندمان تولید مثل در قالب ده صفت به صورت انفرادی برای هر راس تکمیل و پس از ویرایش تجزیه و تحلیل شد. محاسبات و مقایسات در سطوح هر واحد ، شهرستان و استان مشخص و در پایان با مقایسه میانگین ها محاسبه شده با استاندارد های نژادی ، صفات مذکور ، معیارهای دارای انحراف مشخص شد. بررسی وضعیت تولید مثل در واحد های گاوداری صنعتی استان مرکزی نشان داد که ، 34/78? واحدها فعال و66/21? غیر فعالند. واحد های دایر تنها با 15/53 ? ظرفیت اسمیشان فعالیت دارند. گاوداری های استان از ترکیب گله ی زیر برخوردارند: 36/38?گاو دوشا ، 37/14? گاوخشک، 5/25? تلیسه ، 56/20? گوساله ماده و19/1?گاونر تخمی. نتایج نشان می دهد که نسبت بین گاوهای مولد (دوشا و خشک) به ترتیب 74/72? و 25/27? بوده وتوزیع گاو های شیری در گاوداری های استان ازمیانگین ادوار زایشی 81/2 شکم و میانگین گروه بندی سنی 5-4 سال برخوردار است . به عبارت دیگر از 84- 6/73? ظرفیت تولید شیر گاوها در استان بهره برداری می شود.نتایج بررسی معیارهای کمی ارزیابی کننده راندمان تولید مثل در گاوداری های صنعتی نشان داد که میانگین طول دوره آبستنی 63/276 روز، میانگین فاصله زایش تا اولین تلقیح / جفتگیری 25/81 روز، تعداد تلقیح / جفتگیری به ازای آبستنی 93/1 دفعه، میانگین فاصله زایش تا آبستنی مجدد(طول دوره باز رحمی) 9/122 روز، میانگین فاصله گوساله زایی 55/399 روز بوده و میانگین سن در هنگام اولین تلقیح / جفتگیری تلیسه ها در استان 17/18 ماهگی ، سن در هنگام اولین زایش 73/27 ماهگی است.میانگین دوره های شیردهی 88/2 دفعه و میانگین طول دوره های شیردهی و خشکی به ترتیب 12/322 و45/86 روز می باشد. و در کل ، گاوداری های صنعتی استان مرکزی از راندمان تولید مثلی 69/73? برخوردارهستند. براساس یافته های طرح مشخص شد که علت اصلی افزایش فاصله زایش تانخستین تلقیح به علت عدم تشخیص صحیح وبه موقع فحلی در گاوها می باشد و افزایش فاصله نخستین تلقیح تا آبستنی بر اثر افزایش تعداد تلقیح به

فراهم نمودن غذایی سالم برای جمعیت های انسانی یکی از اساسی ترین مسایل روز جهان است، تجویز گسترده آنتی بیوتیک ها و عوارض استفاده از آن ها مانند بروز مقاومت باکتریایی و ظهور بیماری های جدید، و از طرف دیگر ترس از بیماری های مشترک انسان و دام و برآورد هزینه های درمانی ناشی از بیماری، نیاز به آگاهی داشتن از روش های کنترل بیماری را افزایش داده است. بیماری لارنگوتراکئیت عفونی از جمله بیماری های ویروسی تنفسی و واگیردار طیور است. تنفس با دهان باز، ایجاد خلط های خونی ،التهاب سینوس ها، ایجاد موکوس، ترشحات مخاط چشم از جمله علایم این بیماری هستند. در این پژوهش، دو سویه تجاری bovans و lsl که از سویه های پر تولید حال حاضردرکشور هستنداز نظر حساسیت نسبت به بیماری لارنگوتراکئیت عفونی مورد بررسی قرار گرفتند. پس از جداسازی ویروس از یک واحد مرغ تخمگذار و شناسایی آن با تکثیر ژن tk، عیار ویروس به روش speaman-karber 3/6 محاسبه شد. به دو گروه سی تایی از پرندگان?، سویه های bovans و lsl ویروس لارنگوتراکئیت عفونی در سن 8 هفتگی و به روش داخل نایی تلقیح شد و پولت ها تحت نظر قرار گرفتند. داده های حاصل از نتایج شاخص بیماری زایی داخل نای و هیستوپاتولوژی به روش ناپارامتری mann-whitney تجزیه و تحلیل شدند. شاخص بیماری زایی داخل نای در سویه lsl برایر با475/0 و در سویه bovans برابر با 537/0محاسبه شد که تفاوت ازلحاظ آماری معنی داری نبود. شاخص هیستوپاتولوژی در سویه lsl برابر با 20/3 و در سویه bovans برابر با 45/3 بود که نشان دهنده جراحات بیشتر در بافت و درگیری بیش تر پولت های سویه bovans نسبت به این بیماری در مقایسه با سویه lsl است.