هر اثر ادبی فارغ از نوع و قالب آن در یک محیط اجتماعی خلق می شود پیوند بین ساختار جامعه و اثر ادبی مقوله‏ی‏ «جامعه‏شناسی ادبیات»را مطرح می سازد. در این پژوهش به جامعه شناسی دو منظومه لیلی و مجنون و خسرو وشیرین از پنج گنج نظامی پرداخته شده است. بدین منظور در ابتدا مبانی تئوریک لازم برای بحث در دو حوزه ی جامعه شناسی ادبیات و رویکرد های نقد ادبی تبیین و تشریح شده است. در ادامه مهم ترین درون مایه های اجتماعی شخصیت ها در قالب مولفه های ارزش های اجتماعی، کنش های اجتماعی، مهارت های اجتماعی، تشریفات و مناسک اجتماعی، سو گیری اجتماعی و کنترل های اجتماعی طبقه بندی شده و در هر مورد با استناد به شواهد شعری استخراج شده از پنج گنج نظامی تجزیه و تحلیل و مقایسه صورت گرفته است. همچنین دو منظومه لیلی و مجنون و خسرو شیرین با رویکرد نقد جامعه شناختی مورد بررسی قرار گرفت و درنهایت مشخص گردید که غالب مولفه های شعر اجتماعی در منظومه ی خسرو وشیرین و لیلی و مجنون قابل ردیابی است و از منظر درون مایه های اجتماعی شخصیت های شیرین و لیلی وجه تمایز فراوان و وجه اشتراک معدود دارند واژه های کلیدی: نظامی، لیلی و مجنون، خسرو و شیرین، جامعه شناسی ادبیات، درون مایه های اجتماعی

هدف این رساله بررسی جنبه های امروزین و کارآمد تصوف است .روش کار،جستجو در متون کهن عرفانی بدنبال یافتن نکات عملی وسودمند در تصوف بود.خلاصه آنچه در این پایان نامه می خوانیم عبارت است از: • تصوف می کوشد ، با برقرار کردن تعادل ما بین تمنیات بی پایان آدمی با نیروی جسمانی محدود او ، آرامش را ارزانی وی نماید. •آزادی انسان که حق طبیعی اوست ، اغلب به دست خود وی به خطرافتاده و گاه از دست می رود . عرفان راه آزاد بودن را وارستگی روح می داند .• برای برقراری صلح مابین پیروان ادیان مختلف و یا نحله های گوناگون فکری، گویا ، هموارترین راه، طریقه تصوف است. • مردم آمیزی و محبت عام، از دیگر ویژگیهای فراتاریخی مکتب تصوف بشمار می آید . •توجه افراطی به ظواهر ، آدمی را از نیل به حقیقت باز می دارد. پیشنهاد تصوف ، ظاهرگریزی است . •روی در ظاهر نداشتن ،نتایج ارزشمندی دارد که یکی از آنها ، براحتی حکم نکردن به فساد کسانی است که به ظاهر از معیارهای پذیرفته شده جامعه تبعیت نکرده اند . •اهل تصوف، اجتماع اجزای آدمی را در دنیای درون، و نیز اتّحاد عناصر انسانی جامعه را در جهان بیرون مایه کسب ثمرات نیک می شمردند . •از جمله تعلیمات صوفیان ، بخشش و ایثار است ، هم به مال و هم به جان.•شاید بتوان گفت که ،بخشی از صوفیان بزرگ تنها گروهی از مردم جامعه بودند که بی واهمه با صاحب جاهان سخن میگفتند. •جریان تصوف با تأثیری که بر اندیشه و توانمندیهای ذهنی اهل قلم و صاحب طبعان روزگار بجای نهاد ، ادب پارسی را با گونه یی غنا و عمق نگری آشنا ساخت . حاصل آنکه، به تصوف بایدهمچون جریانی پویا نگریست که در هر دوره می تواند به شکلی تازه تکرارشود.