چکیده: شرایط مکانی – زمانی و مقتضیات اجتماعی و جنسیتی، تاثیر بسزایی در کنش های فرهنگی افراد دارد. شیوه دینداری و دین ورزی به عنوان بخشی از فرهنگ غیرمادی جوامع انسانی، از این قاعده مستثنی نیست؛ امری که خود، بر دیگر ساحت های زندگی و وجوه فرهنگی اجتماعات انسانی، تاثیری بی بدیل می گذارد. بررسی ژرفانگرانه از آنچه در یک اقلیت جنسیتی- مسلکی روی می دهد، علاوه بر ارائه داده هایی ذیقیمت از یکی از انواع دین ورزی، میزان تاثیر و تاثر عوامل مذکور را نیز به خوبی نمایان می کنند. زنان صوفی ساکن در سقز، اقلیتی مناسب برای انجام چنین تحقیقات ژرفانگرانه ای می باشند. آنان از یک سو متاثر از شرایط کلی و فرهنگ عمومی حاکم بر جامعه کردها هستند و از سوی دیگر به دلیل عامل جنسیت، تابع مقتضیاتی ویژه در همان اکولوژی فرهنگی می باشند. این پژوهش حاصل کار میدانی در میان زنان پیرو دو طریقت تصوف قادریه و نقشبندیه در شهر سقز می باشد. محقق بیش از یک سال، به تناوب در مراسم و مناسک این گروه از زنان حضور داشته و از روش ها و فنون تحقیقات مردم شناسی شامل مشاهده، مشاهده مشارکتی، مصاحبه و منابع کتابخانه ای برای جمع آوری داده های مورد نظر استفاده کرده است. داده های حاصل از این پژوهش نشان می دهد که دراویش زن در سقز توانسته اند به مدد "یک مسلک دینی"، هم احتیاجات روانی مرتبط با مفاهیم ماورالطبیعه شان را تامین کنند و هم آزادی های اجتماعی بالنسبه قابل توجهی در مقایسه با دیگر زنان هم سنخ شان در همان جامعه، برای خود دست و پا کنند. آنان هم چنین با ایجاد برخی تغییرات در شیوه اجرای مناسک، قواعد و مراسم صوفیانه، سبکی زنانه از این شیوه دین ورزی ایجاد کرده اند. واژگان کلیدی: دین، تصوف، زنان، مناسک دینی، طریقت قادریه، طریقت نقشبندیه، سقز

اهداف تحقیق شناخت فرهنگ خالکوبی با بررسی توصیفی ابزاز و مواد خالکوبی ، شیوه های خالکوبی، کارکردهای خالکوبی و اعتقادات مربوط به خالکوبی در بین کولیان خیابان بوعلی شهر کوهدشت از اهداف پژوهش است. روش نمونه گیری : افراد از نظر تعداد و جنس از مردان و زنان و افراد بین 18 و 90 سال جامعه مورد مطالعه پرسش و مصاحبه به عمل آمده است. روش تحقیق مطالعه میدانی و ژرفانگر و از 3 تکنیک مصاحبه، مشاهده اسناد و مدارک استفاده شده است. طرح تحقیق: با در نظر گرفتن موضوع تحقیق ،طرح تحقیقاتی مورد نظر با کسب نتایج عمیق تر و حصول همه جانبه اهداف و پاسخگویی و پرسش های تحقیق براساس رهیافت درون است . نتیجه کلی: خالکوبی که عنصر اصیل فرهنگی می باشد دارای پیشینه تاریخی زیادی است و از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که بشر با این علامت نمادین دردها،رنج ها ،امیدها ،اعتقادات فرهنگی و باورهای خود را نمایان می کند هنری که در قرن چهاردهم می رفت که به فراموشی سپرده شود در جامعه مورد مطالعه وجود داشته و همچنان عمومیت دارد . روش انجام دادن خالکوبی به روش سنتی و طرح های خالکوبی رخ، گل و حیوان استفاده شده است و همچنین روش پاک کردن خالکوبی رخ، گل و حیوان استفاده شده است و همچنین روش پاک کردن خالکوبی به روش پاک کردن با اسید و سوزاندن است.

بلوغ به عنوان تولدی دوباره و مرحله گذاری از کودکی به بزرگسالی به نوعی بیانگر دوره ی تحول اندیشه و نگرش ها، آمادگی جهت حضور در اجتماع ، پذیرش مسئولیت ، تعیین نقش جنسیتی و مواردی از این قبیل است. ضمن اینکه در بلوغ جنسی ، فرد قادر به تولید مثل نیز می گردد بررسی بعد فرهنگی و رفتاری ناشی از بلوغ، منجر به شناخت و آگاهی در این خصوص خواهد شد که می تواند نقش موثری در زندگی نوجوان ایفا کند.بنابراین با مطالعه بلوغ و تأثیرات ناشی از آن، حتی با وجود بحرانی دانستن این دوره از زندگی توسط برخی از صاحبنظران، می توان نگرش افراد را نسبت به این پدیده، تغییر وضعیت داد که این امر به همراه ارائه شناخت کافی از این دوران می تواند میسر باشد. محقق با استفاده از روش میدانی همراه با مشاهده مشارکت آمیز و مصاحبه باز و پرسش( در بخش عملی) و مطالعه اسنادی(در بخش نظری) به جامعه مورد مطالعه، دختران در سن بلوغ 11-18 سال در شهر بابل،گام نهاده و با انتخاب 4 مدرسه(در2مقطع راهنمایی و دبیرستان، اعم از دولتی و غیر دولتی) به بررسی بلوغ جنسی نزد دختران پرداخته است.البته درتحلیل یافته های کمی از روش تحلیل آماری و ضریب پیرسون جهت تعیین درجه اعتمادپذیری بهره برده است. آنچه در این تحقیق به عنوان مسئله اصلی کار پژوهشی مطرح است « تحلیل مردم شناختی بلوغ جنسی نزد دختران شهر بابل با تکیه بر رویکرد مارگارت مید » است . مشاهدات پژوهشی در جامعه مورد بررسی نشانگر آن است که نگرش دختران نسبت به بلوغ جنسی شان نگرش مثبتی است. همچنین بین هر 7 شاخص( بلوغ عاطفی،جنسی و مراقبت های بهداشتی،اجتماعی،آثار و کارکردهای روانی،جنسی،اجتماعی و حس مسئولیت پذیری در دوران بلوغ)رابطه معنایی مثبت و مستقیم با سطح اطمینان 99% وجود دارد.همچنین در بررسی رابطه ها، تنها بین بلوغ جنسی و آثار جنسی بلوغ با شغل پدران رابطه مستقیمی وجود دارد که این رابطه نشانگر آن است هرچه شغل پدران به سمت مشاغل آزاد گام بر می دارد میزان شاخص بلوغ جنسی و آثار جنسی بیش از مشاغل کارمندی( اداری و دفتری) است.

اما ظهور کشورهایی درعرصه تولید فرش و موفقیت حضوراین رقبا در بازار بین المللی فرش باعث می شود که برای نجات فرش ایرانی و نیز برای امرار معاش خانواده بزرگ صنعت تولید فرش ایران که اغلب افرادی تک شغله هستند که جز فرش حرفه دیگری نمی دانند و در نگاه کلان تر برای رهایی کشور از وابستگی مطلق به درآمد نفت و افزایش درآمد های صادراتی ,دولت و دست اندر کاران فرش و صادرکنندگان باید با استفاده از شیوه های نوین تجارت وبازاریابی ,به تولید فرش مرغوب ,مطابق با سلیقه مشتری و کشف بازارهای جدید جهانی بپردازند . روش جمع آوری اطلاعات در این پژوهش مصاحبه , مشاهده مشارکتی و مطالعه اسنادی بوده است . جامعه مورد مطالعه , صادرکنندگان فرش بازار فرش تهران بوده است . واژگان کلیدی: فرش , فرهنگ , هنر , بازاریابی

در این تحقیق فرهنگ و آداب و رسوم مردم آستارا شامل ادبیات زبان موسیقی شعر مناسک مربوط به سور سوگ مورد بررسی قرار گرفته است. روش استفاده شده در این تحقیق عبارتند از مصاحبه و تحقیق میدانی به صورت مشاهده و گرد آوری داده ها بهره گیره شده است. هدف از این تحقیق جمع آوری کلیه جنبه های فرهنگی اجتماعی مردم آستارا می باشد. یافته های تحقیق حاضر نیز گویای تنوع فرهنگی و تاثیر محیط و تعاملات اقتصادی بر این فرهنگ دیر پا می باشد.

چکیده در این کارتحقیقی با هدف مطالعه مردم شناختی آوا کارهای اصناف تهران قدیم (مطالعه موردی آواهای دوره گردان تهران از سال 1330_1360 )، تلاش گردیده تا به آوای دوره گردان جهت فروش اجناس، پرداخته شود. سرمایه محدود و ابزار ناچیز دوره گردان، آنها را مجبور نموده تا با آوا، کالا و یا کار خود را به معرض فروش و ارائه بگذارند. او با صدای بلند و نوایی خوش کالا و گاهی کار خود را معرفی می نماید. اهمیت شناخت کارآوا از آن جهت است که به عنوان بخشی ازفرهنگ عامه محسوب می گردد و محیط فرهنگی در ساخته شدن آن نقش به سزایی دارد. با بررسی آواهای کار در می یابیم که آواها، جملات و صداهای آهنگینی هستند که در هنگام کار خوانده می شوند. این صدا های آهنگین علاوه بر دستیابی به اهداف خاصی چون تشویق به انجام کار بیشتر، توصیف نوع کار، ایجاد محیطی فرح بخش در کاروتشویق خریدار به خرید محصول، به توصیف آلام و دردهای کارگران و دستفروشان نیزمی پردازد. نقش مقام های موسیقیائی در آوا های خوانده شده غالباً در دستگاه بیات ترک یا بیات اصفهان بوده زیرا که دراین دستگاه آوازی، بیشتر تصنیف های شاد وماندگار خوانده می شود. به همین دلیل ریتم موسیقیائی آن در اذهان باقی می ماند لذا فروشند? دوره گردی که صدای خوش داشت سعی می نمود که در این دستگاه، ترانه خود را جای دهد تا بتواند در ذهن شنونده احساس خوشی را به وجود بیآورد. در ضمن در این پژوهش به کارکرد آوا کارها به عنوان نمادهای زبان شناسی و فرهنگی مورد توجه قرار گرفته وبه نقش آنها درارتباط با مردم نیزپرداخته شده است. روش شناسی در این پژوهش با توجه به موضوع، کیفی و بر اساس معیارماهیت زمان گرد آوری، از نوع تاریخی بوده است. از سویی دیگر این تحقیق به لحاظ معیار، وسعت جامعه ای خرد را که همان فروشندگان دوره گرد در تهران می باشند را مورد بررسی قرار داده لذا از این منظر در گروه تحقیقات ‍ژرفانگر قرار می گیرد. واژگان کلیدی :مردم شناسی، کارآوا، فروشنده دوره گرد، موسیقی فولکلور

دانشمندان با پژوهشهای گسترده نقش و اهمیت آب را به عنوان یکی از موثرترین عوامل یکجانشینی بشر معرفی کرده اند.آریائیان پس از کوچ و اسکان در فلات ایران با پدیده کم آبی روبرو گشتند، از آنرو با ترفندها و ابداعهایی مانند قنات پایه گذار تمدنهای عظیم ایران باستان گردیدند.قنات در خراسان دارای پیشینه ای طولانی می باشد.وجود قنات های کهن مانند قنات قصبه گناباد و رشته قناتهای بسیار دیگری این مهم را آشکار می سازند.بیشتر قناتهای حوزه پژوهش بایر گشته اند و چند رشته ای که به جای مانده است با آبدهی ناچیز همچنان دهقانان را امیدوار نگه داشته اند.قنات نیلوفر از جمله آن قناتهایی است که در گذشته ای دور،شکل ظاهری قنات را دارا بوده اما با تخریب شدن آن،آب مانند چشمه ای جوشان از زمین تراوش می کند و تنها نامی از قنات نیلوفر در اسناد باقی مانده است. در این پژوهش برآن هستیم تا فنون،آداب،باورهای پیرامون آبیاری سنتی دهقانان قنات نیلوفر را بررسی نماییم و نظامهای نگهداری،توزیع و تقسیم آب قنات که اکنون به چندین جویبار منشعب از شاخه اصلی تقسیم می گردد. جویبارهای هفتگانه که از قنات نیلوفر منشعب می گردند با نظامی دیرینه توزیع و تقسیم می شوند.نگهداری و لایروبی این جویبارها با نوعی همدلی و همبستگی گروهی در میان دهقانان همراه است.اکنون تا چه اندازه این نظامها و راهکارهای سنتی در امر آبیاری،یاریگر دهقانان برای یک زندگی بدون دغدغه مناسب هستند.

نمایش خیمه شب بازی ایران به تاریخ اسطو ه و تاریخ ایران باستان وهمچنین آیین زروان در اداره جهان وابسته است و می توان گفت این نمایش بر گرفته شده از باور ایرانیان کهن و اعتقادات آنان به عالم دیگری حکایت دارد. بر جهان اکبر که خداوند مشغول کنترل انسان که جهان اصغر است، می باشد. نقش تقدیر در زندگی مردم و جبری که اینبار انسان آن را به نمایش می گذارد اشاره ی است خود آگاهانه بر نمایش خیمه شب بازی و اداره عروسک ها توسط نخ ها از جهانی که در این نمایش دست غیب، انسان است. به نظر می رسد این استدلال ریشه دار ترین مدرک در وجود نمایش خیمه شب بازی در ایران باشد وانگهی خود عروسک مبارک و شباهت غیر انگارگونه اش به حاجی فیروز دلالت بر ریشه های کهن و اسطوره ی این نمایش دارد مبارک ،عروسک سیاه با لباس قرمزرنگش مهمترین شخصیت نمایش خیمه شب بازی است. و صد البته که مرشد ،پیام آور اسرار درون خیمه و زبان عروسک که گنگ و نامفهوم است نیز خود از انگاره های فرهنگی این سرزمین است. اما اشخاص نمایش خیمه شب بازی که در کنار مبارک وجود دارند می توانند تیپ های اجتماعی و فرهنگی این جامعه باشند که در کنار هم کلیت جامعه را تشکیل می دهند جامعه ی که در آن داد وبیداد مطرح است و شب و روز را به صورت سمبلیک و کنایه آمیز بر زور و ستم قوی بر مظلوم نمایان می کند و آدمها ی واقعی جامعه کوچک می شوند تا در درون خیمه و چادری که نماد جهان است بتوانند سخن بگویند و آدمهای نمایش(عروسک ها) با زبان الکن ، که قادر به بیانش نیستند ،بعلت ترس و زور ، از عالم غیب توسط مرشد بازگو می شود وتیپ های اجتماعی به ایفای نقش های خود می پردازند و در شرایط گوناگون اجتماعی که اوضاع زمانه اجازه می داد کلام عالم غیب و نوع بازی های پرسوناژها تغییر می کند و با تغییر شرایط سیاسی و اجتماعی ، فرهنگی سخت و دشوار می شد طنز صورت دیگری پیدا می کند. و مرشد بر اساس روانشناسی جمع، لعبت ها را یک به یک روی نطع آورده که تماشاچیان بیشتر جذب این نمایش شوند . خیمه شب بازی نزد مردم دارای ارج و احترام بوده زیرا که سخنانی از درون خیمه گفته می شد که آنان می دانستند ولی نمی توانند به دلیل حضور و سلطه حاکمان بر زبان بیاورند. اجرای نمایش خیمه شب بازی آرزوی زندگی آزادتر و شاد تر مردمان بوده است. کلید واژه: -خیمه شب بازی-مرشد-پهلوان کچل-مبارک- لعبت

چکیده هدف از این پژوهش تحلیل و تفسیر مردم شناختی سینمای ایران فیلم سینمایی جدایی نادر از سیمین است که 1) به بررسی نمایش واقعیت های اجتماعی در فیلم 2) برخورد میان سنت و مدرن در قالب چارچوب نظری می باشد . روش پژوهش براساس تحلیل محتوای کیفی و به روش پیمایشی صورت گرفته است که به جامعه مورد بررسی که فیلم سینمایی جدایی نادر از سیمین است می پردازد و بیان می کند که سیمین نمادی از جامعه مدرن است که خواستار مهاجرت از کشور است و می خواهد دخترش را نیز با خود همراه کند و نادر نمادی از جامعه سنتی است که قصد مهاجرت ندارد چون می خواهد از پدر پیرش نگهداری کند . براساس نتایج بدست آمده و تحلیل فیلم ، فیلم باید باورپذیری داشته باشد تا مورد قبول تماشاگر واقع شود . از آنجا که فیلم بیان واقعیت های اجتماعی است موفقیت جامعه مور بررسی با سبک رئالیسم( واقع گرایی ) نمایش ارزشها ، هنجارها و تعارضات میان سنت و مدرن در جامعه است .

یکی از مسائل اساسی در زمینه اقتصاد میزان بهره گیری درست و بهینه از توانایی ها و پتانسیل های محیطی استعدادهای نیروی انسانی هر جامعه است .زنان روستایی در امور تولیدی به خصوص صنایع دستی ،دامداری ،کشاورزی ،و باغداری می توانند سهم بسزایی داشته باشند .بهره گیری از نیروی کار زنان بایستی در راستای ارتقای شان و منزلت پایگاه اجتماعی آنان به خصوص در زمینه تصمیم گیری باشد .تحقیق حاضر سعی بر بررسی کارکردهای اقتصادی زنان روستا دارد.شناخت فعالیتهای اقتصادی زنان روستا و بررسی جایگاه اقتصادی – اجتماعی آنان ،بررسی نقش زنان روستایی در فرآیند تصمیم گیری وخوداتکایی زنان به عنوان مهمترین اهداف این تحقیق می باشد.در این تحقیق سعی شده تا مطالعات به فراخور ، ترکیبی از روش های ژرفانگر و پهنانگر باشد .زیرا این دو روش مکمل یکدیگرند و هر یک در برهه ایی از جریان طولانی تحقیق به کار گرفته شده است .همچنین تکنیک های مورد استفاده ،مشاهده مشارکت آمیز، مصاحبه ،عکس،اسناد و مدارک بوده است.نتایج تحقیق بیانگر این است که زنان با انجام فعالیت اقتصادی میزان تصمیم گیری آنها نیز به نسبت افزایش می یابد همچنین نزدیک به نیمی از زنان روستایی دریافت کننده درآمد حاصل ازدسترنج خویش نبوده و برای بیشتر آنها امکان هزینه کردن درآمدشان به طور مستقل وجود ندارد .فعالیت اقتصادی زنان ،مهارتهای اقتصادی آنان سبب افزایش پایگاه اقتصادی – اجتماعی آنان می شود . کلید واژه ها: مردم شناسی ،اقتصاد ،زنان روستایی

آنچه در این رساله مورد کاوش و پژوهش قرار می گیرد درخصوص تقدس در نخل و نخل برداری است . نویسنده ضمن مطالعه در زمینه ی پیشینه ی تقدس و تقدس سازی و جهت ریشه یابی چگونگی مقدس شدن برخی از اجزای طبیعت، اماکن، اشیا و... در اذهان مردم به مطالعه در دین ؛از ابتدایی ترین آنها شامل توتم پرستی، شمنیزم، بت پرستی و ...، تا ادیان یکتاپرستی، در پیرامون چیستی اساطیر، مقدس و نامقدس و همچنین نمادها ؛و پیشینه ی نخل گردانی در ایران باستان تازمان کنونی می پردازد. سپس با ارائه ی آنچه در طی تحقیقات میدانی بدان دست یافته است به تجزیه و تحلیل امر تقدس در نخل گردانی مهریز می پردازد. پژوهشگر در این تحقیق ضمن مراجعه به کتب و اسناد؛ به میدان تحقیق رفته و به طور مستقیم در جامعه مورد تحقیق حضور یافته و به طریق مشاهده مستقیم مشارکتی با مردم منطقه ارتباط نزدیکی پیدا نموده و با شرکت در مراسم روز عاشورا که در آن مراسم نخل برداری انجام گرفت از نزدیک خود شاهد رفتارها، اعمال و کنش های مردم در این روز بوده واز روش ژرفانگر بهره برده است و ضمن بررسی عوامل تقدس سازی و ایجاد تقدس، باور و اعتقاد به تقدس در نخل و نخل برداری در شهرستان مهریز پرداخته؛ و از ابزاری چون کاغذ، قلم، دوربین عکاسی و فیلمبرداری، مصاحبه و مشاهده استفاده نموده است. نتایج نشان داد که نخل نمادی از یک امر مقدس است . اعتقاد به تقدس نخل در میان مردم مهریز به دلیل اعتقاد به تقدسی است که برای صاحب آن یعنی امام حسین(ع) قائل هستند و بدین سبب برای آن قائل به وجود نیروی مانا بوده و در پای آن به راز و نیاز پرداخته و از خدای خود وامامشان به واسطه نخل تقاضای برآورده شدن حاجاتشان را دارند. واژگان کلیدی: ادیان، اسطوره، مقدس، نخل، نخل برداری، نماد

در هر جامعه ای دین نقش اساسی در رفتارهای اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی دارد که معمولا باورداشت ها و عقاید مذهبی را در بر می گیرد. تمام این باورداشت ها به حفظ ثبات اجتماعی و تحکیم جامعه گرایش دارد.اماکن مقدس به عنوان پایگاه دین و دینمداری جلوه گاه باورداشت های مذهبی هستند . شناخت دین و نقش دین در ابعاد مختلف زندگی روز مره ی مردم ، همواره مورد توجه انسان شناسان و مردم شناسان بوده است . از تعاریف و تحلیل انسان شناسان چنین استنباط می شود که انسان شناسان به دنبال شناخت رابطه دین با فراگردهای اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی جامعه هستند. اماکن مقدس که بقاع امام زاده ها و نیز مناظر طبیعی از قبیل چشمه ها، چاه ها، درختان و .. را در بر می گیرد محور این مطالعه و پژوهش را شکل می دهد. اماکن مقدس در نزد اهالی تمام مناطق از اهمیت خاصی برخوردارند. در بیشتر مواقع که مردم دچار مشکلات و گرفتاری های روزمره زندگی شان می شوند به زیارتگاه ها و اماکن مقدس مورد نظرشان می روند و نذر و نیاز می کنند ، حاجت می طلبند ، دخیل می بندند ، امام زاده یا صاحب آن مکان را شفیع یا واسطه بی خود و معبودشان قرار می دهند تا زندگی شان سر و سامان بگیرد. در بیشتر نقاط شهری و روستایی شهرستان آبدانان امامزاده ها و مناظر طبیعی واقع شده اندکه به لحاظ اجتماعی ، فرهنگی و نیز اقتصادی ساکنان آن راتحت تأثیر قرار داده اند. با وجود این تاکنون تحلیل و پژوهشی در زمینه تحلیل مردم شناسی اماکن و نمادهای مقدس در شهرستان آبدانان صورت نگرفته است.زیارتگاه ها که محیط و فضای معنوی و روحانی آن ها نقش زیادی درتسکین و آرامش روحی و روانی انسان دارد و به عنوان پایگاه اجتماعی در جامعه نقش ایفا می کند. این پژوهش و تحلیل و گفتگو با خادمان ، مطلعان دینی و با استفاده از تکنیک های مصاحبه ، مشاهده و مشاهده مشارکتی گردآوری شده است وشیوه های حاجت خواهی متوسل شدن، دخیل بستن و .. نیز بررسی شده اند. مطالعه اسنادی و کتابخانه ای شیوه دیگری است که برای دستیابی تاریخ، اطلاعات و نسب امامزاده ، سال ورودشان به ایران ذکر شده است. به هر روی هرآنچه که در اماکن مقدس اتفاق می افتد مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است. واژگان کلیدی اماکن مقدس، آبدانان ، دخیل ، نسب امامزاده ها، کارکردهای اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی.

آثار به جا مانده از عصر هخامنشی نشان از آن دارد که آنها از هنر تجسمی دوری می جسته و از نمادها به نحو شایسته ای در آثار خود استفاده می کرده اند.نمادها در این عصر صرفا جهت زیبایی و تزیین به کارنمی رفت بلکه همه چیز نماد رمزی و قومی خاص خود را داشته و به کار بردن آنها دارای معانی و مفاهیم خاص خود بوده است، در حقیقت می توان گفت نمادها یک زبان یا نوشته بوده که با گذشت زمان فراموش گردیده است و یا معانی خود را از دست داده و کم کم در هنر ایران حالت تزئینی به خود گرفته است. این پژوهش سعی در بررسی توصیفی تحلیلی نمادهای به کار گرفته شده در عصر هخامنشی دارد.نمادهایی که در تندیس ها ،سنگ نگارها ،آثار به جا مانده از آن عصر به وضوح متجلی شده اند روش تحقیق این رساله مطالعه توصیفی و تفسیری نمادها و نشانه های به کار گرفته شده تندیس ها و تندیسکها در عصر هحامنشی است.

از دوره باستان، از زمانی که انسان احساس کرد که باید نیرویی به غیر از نیروی خودش در اداره امو زندگی تاثیر گذار باشد، می توان به جرات به شکل گیری تسبیح در زندگی انسان اشاره کرد. تسبیح وسیله ای نیست که مختص به دین باشد بلکه در جوامع کهن مانند یونان، رم باستان، مصر و هنداز آن برای نگهداشت روزهای جشن و آئینها و یا از آن همچو طلسم، تفال، و یا نشانه ورود به مرحله ای خاص در آیین تشرف استفاده می کردند. می توان تسبیح را از دو جنبه کاربردی و معنوی تعریف کرد. از نظرمعنوی تسبیح یعنی سبحان الله گفتن، خدا را به پاکی یاد کردن و نیایش کردن است. در فارسی به معنای سبحه نیز می گویند. از نظر ابزاری یعنی مجازاً به یکصد دانه در رشته کشیده ، آمده است. اجزای تشکیل دهنده آن شامل دانه ها، شیخک ها و سر تسبیح می باشد. در این تحقیق علاوه بر کاربرد مذهبی تسبیح به بررسی کاربرد اقتصادی، سرگرمی، روانی، جادویی پرداخته شده است. روش پژوهش مردم نگاری ژرفانگر بوده و از ضبط صوت، عکس، مصاحبه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه مورد تحقیق 30 نفر از کسبه بازار شهرری و زائران این شهر می باشد. می توان نتیجه گرفت که در همه ادیان تسبیح کاربرد مذهبی خود را داشته و در بین زنان بیشتر جنبه مذهبی داشته و در بین مردان جنبه سرگرمی و مذهبی توأمان دیده می شود. نتیجه به دست آمده دراین تحقیق حاکی از آن است که تسبیح در بین زنان و مردان رایج بوده، فقط کاربرد آن متفاوت می باشد . چنانکه جنبه مذهبی و دینی آن بیشتر مورد توجه زنان بوده و در مورد مردان هم کاربرد مذهبی و هم سرگرمی آن قابل مشاهده می باشد. تعداد زیادی از زنان و مردان ترجیح می دادند که از تسبیح هایی استفاده کنند که دانه های آنها پلاستیکی بوده و به راحتی بین انگشتان غلت بخورد. مردان استفاده از تسبیح های 33 دانه ای را ترجیح می دادند و برای زنان تعداد دانه های تسبیح زیاد مورد توجه نبود.

نسان از نخستین روز، در رویارویی با پدیده های طبیعی، در درک آنان نادان و از چیره گی بر آنان ناتوان بود. پس، به چاره برآمد و درد دستیابی بر جهل و ضعف خویش، برای رخدادها ایزد و فرشتگانی آفرید و برای هر کدام نیرویی قایل شد تا بتواند از آنان یاری طلبد یا آنان را به رحم آورد. به یاری توان و با ذهن و اندیشه خلاق خود به جادو پرداخت و برای چیره شدن بر دشمنان و آورد با پیشامدهای پیرامونش به آیین روکرد و اسطوره ها را آفرید تا با جادو و در قالب آیین های نمایشی و حرکات موزون و با تقدیم قربانی به درگاه ایزدان بر سختی ها فائق آید. با سامان دادن آیین ها نخستین هنرها در درون آیین ها پرورده شدند و با بالیدگی و اندیشه وری انسان گونه های هنر به منصه ظهور رسیدند. در تمدنهای باستانی، انواع هنر و از آن میان هنرهای نمایشی شکوفا شدند. در نجد ایران، سرزمین آزاد مردان آریایی نسب، از روزگاران دیرین، مراسم و آیین ها و جشن های گوناگون برپا می شده است. بیشتر آیین ها و مراسم بجا مانده، در پیوند با اسطوره های ملی- میهنی و دینی و در نمایی گسترده تر، در پیوند با طبیعت، آب، آسمان و شرایط اقلیم ایران زمین پی ریخته شده اند. آیینهای نمایشی همواره بیانگر خواسته های مردمی بوده است که گاه ناسازگاری طبیعت، دستِ نیاز به سوی ایزدان و نیروهای قدسی فرا نهاده اند و مراسمی چون آفتاب خواهی، باران خواهی و تیرگان را برپا کرده اند. آیین های نمایشی به علت کارکردهای متنوع اقتصادی، اجتماعی، تربیتی، روانی و دینی و سازگاری و همسویی با خواهش ها و دلمشغولی های مردم بومی توانسته اند در گذر سده ها از زیر تیغ صاحبان زر و زور و تزویر سر به در آورند. این آیین ها که در حوزه جغرافیایی پژوهش یعنی روستاهای دودانگه برگزار شده اند قابلیت انطباق با نظریه های مردم شناختی کارکردگرایی مالینوفسکی، کارکردگرایی ساختاری لویی اشتراوس، تفسیرگرایی گیرتز، مبادله هومنز و اکولوژی فرهنگی استوارد را دارا است. دلبستگی و عشق به وطن و نیاز پایان ناپذیر به دست آویزی برای التیام زخمهای سر به مُهر، اندوهها و ناکامی ها و برای کام روایی ها و شادمانی ها و خواسته های درون، آیین ها را تا کنون در دل مردم این خطر از سرزمینمان زنده و پویا نگاه داشته است و راه همچنان به جاست.

پژوهش حاضر تحلیل مردم شناختی آئین "همسر گزینی و ازدواج در روستای قلعه جوزان از توابع شهرستان ملایر" است. در این پژوهش از روش مصاحبه و تحقیق میدانی استفاده شده است. که پژوهشگر با حضور در محل تحقیق به اهداف خود در این پژوهش دست یافته است. جامعه مورد بررسی روستای قلعه جوزان می باشد که این روستا از شمال به روستای جوزان، از شرق به روستای توسک و ازغرب به روستای ازناوله محدود می شود. با توجه به این که روستای قلعه جوزان حدود سیصد سال است که بنیاد نهاده شده است باور و اعتقاد مردم محلی روستا این است که نیاکانشان از الشتر واقع در شمال لرستان تبعید شده و به این منطقه کوچانیده شده اند. و در این سالها که در روستای قلعه جوزان سکنایافته اند همچنان به شیوه نیاکان خود اقدام به همسرگزینی می کنند. و مردم روستای قلعه جوزان تحت تاثیر روستاهای اطراف قرار نگرفته اند و همچنان شیوه معیشت خود (باغداری) و شیوه های ازدواج و باورهای متناسب با فرهنگ خود را داشته اند لذا پژوهشگر با توجه به شیوه های معیشت مردم روستای قلعه جوزان و بنا به کاووش های وی در این روستا، به یافته هایی دست پیدا کرده است. - شیوه های همسرگزینی با شیوه های معیشتشان عجین گشته است. - روابط خانوادگی مردم روستای قلعه جوزان، بیشتر خانواده هسته ای می باشد. - درنزد مردم این روستا، فرزندزایی اهمیت زیادی دارد. - خانواده ها چنان چه در مصاحبه ها مشخص شد، هم در تولید و هم در زمین کشاورزی و هم در صادرات فراوردهایی که ازانگوربه دست می آورند با یکدیگر مشارکت دارند. - در این روستا همچنان شیوه تک همسری غالب است. - با ورود تکنولوژی و فرهنگ شهرنشینی به روستا، روابط زوجین به سمت علاقه مندی و تبادل فکری با یکدیگر پیش می رود. - وراثت، پدرمکانی است.- الگوی اقامت، نوبومی است و بعد از ازدواج به جای دیگر نقل مکان می کنند. - خانواده ها هسته ای می باشد اما به هیچ وجه از سایر پیوندهای خویشاوندی دور نیستند. و محبت و صمیمیت در میان افراد خانواده و احترام به بزرگترها و ریش سفیدان بسیار مورد توجه می باشد. - وجود وسایل ارتباطی پیشرفته و ورود تکنولوژی در عرصه زندگی روستاییان و گسترش روابط و ارتباطات جمعی و همچنین بالا رفتن سطح آگاهی ها نسبت به گذشته باعث شده است که ازدواج مردمان روستای قلعه جوزان تابع سنت های پیشینیان نباشد و به اقتضای زمان و تغییر شرایط زندگی تغییر کند. سنتها را اجرا ولی در بعضی از مراسم از جمله مراسم عروسی برخی از سنتها مانند قبل اجرا می شود. - امروزه با توجه به وجود ارتباطات و پیشرفت جوامع و تغییر الگوهای فرهنگی، میزان مشارکت دختر و پسر در انتخاب همسر یک ارزش محسوب می شود.

جنگ ها همیشه نقشی مهم در تغییر و تحولات جوامع ایفا نموده و یکی از عناصر دگرگونی های اجتماعی، فرهنگی و حتی تمدنی به شمار می آیند. جنگ ایران و عراق نیز از این قاعده مستثنی نیست. این جنگ در شرایطی واقع شد که هنوز زمان چندانی از وقوع انقلاب اسلامی در ایران نگذشته بود. از این رو از آن تاثیر پذیرفته و در عین حال با شکل دهی به انسان آرمانی این نظام، موجب اثر گذاری فراوان بر جامعه و فرهنگ بخش عظیمی از جامعه ایران و در نتیجه هویت بخشی به آنان گردید. از این رو در این پژوهش به مطالعه هویت رزمندگان جنگ و نحوه شکل گیری و مختصات آن پرداخته شده است. براین مبنا ضمن الگوبرداری نظری از مکاتب فرهنگ و شخصیت، کنش متقابل نمادین و هویت اجتماعی، به بررسی مفهوم جنگ، ریشه ها و نگرش های پیرامون جنگ، هویت، هویت فرهنگی و دینی و جهاد و شهادت پرداخته شده و چارچوب های مفهومی پیرامون این مفاهیم صورت بندی گردید. بر این اساس و با استفاده از روش مصاحبه روایی- اپیزودیک، از 20 نفر از رزمندگان گردان ادوات لشکر 21 امام رضا(ع) مصاحبه به عمل آمده و چگونگی شکل گیری هویت آنها پیش از آغاز جنگ و سپس چگونگی آن در دوران جنگ مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه حاصل از این تحقیق نشان می دهد که هویت فرهنگی و دینی رزمندگان در محیط خانواده و در جریان انقلاب با مختصات اسلامی شکل گرفته و در طول جنگ با تعمیق نگرش های دینی شکلی کاملا اسلامی به خود گرفت. همچنین شکل گیری این هویت بیش از آنکه از ابعاد بیرونی هویت و تحت تاثیر شناخت از دیگری باشد در ابعاد درونی هویت و تحت تاثیر فضاهای مذهبی، گروه های بسیجی و رزمنده و رهبری امام خمینی(ره) شکل گرفته است.

این پژوهش می کوشد تا یکی از هنرهای مهجور و ناشناخته سرزمینی خشک و کویری را که با زمزمه ی بادهای سیاه و بی رحم خو گرفته، معرفی کند. هنر فرت بافی، قدمتی چندین صدساله دارد و آرام آرام آمده و به تمامی خانه ها خزیده و با نواهنگ خوش و دلنشین تیغه ها و گله ها دل دخترکان و زنان زحمتکش شهر و روستا را برده و صدها نفر را در شهرستان تربت جام و روستاهای اطراف به خود مشغول کرده است. فرت بافی یا بافت پارچه چنان که در شهرهای دیگر کشور هم ردپای آن دیده می شود با دستگاهی بسیار ابتدایی انجام می شود،که از وسایل محیط اطراف بافندگان ساخته شده است. زنان بافنده در کنار فرت هایشان داستان زندگی را لابه لای حوله و لباس و چادرشب و شال های رنگ رنگشان می بافند و بی ادعا از سوی چشمانشان، توان دستانشان و حوصله ی بی پایانشان برای به سامانی زندگی هایشان هزینه می کنند تا چرخ زندگی راحت تر و روان تر بچرخد و روزگار کمی بهانه ی قهرش را کمتر کند. روش تحقیق در این پ‍‍ژوهش، مشاهده میدانی و مشارکتی و گفت گو با اساتید و شاغلان به این حرفه است. در این پژوهش فرت بافی از زوایای هنری،اقتصادی و ادبی و زنانه بودن بررسی شده است. واژگان کلیدی پژوهش: فرت، فرت بافی، بافندگی، تربت جام، هنر و زن

هر جامعه ای می تواند به تناسب فرهنگ خاص تحول یا تغییر پذیر باشد وهر بار شکل گیری های مختلف در فاصله زمانی نظام جدیدی را تحمیل کند لذا بررسی و شناخت رمه داری از جهات مختلف دارای اهمیت است و زندگی مستمر گروه های انسانی در سلسله جبال زاگرس که از سی هزار سال پیش تا به امروز تایید شده به این دلیل که دارای منابع راوان آب و غذا از قبل چشمه سارها جنگل ها درختان بلوط و سایر درختان میوه وحشی ومراتع سرسبز که همه ی اینها در ادامه ی رمه داری و رونق آن نقش مهمی را ایفا می کند به همین خاطر رمه داری و کوچندگی در ایران گونه ای از زیست است ک با جابجای و وابستگی که به طبیعت دارد می تواند هزاران هکتار مراتع که در سطح این کشور که دور از دسترس است مورد استفاده خود قرار دهد که به دنبال این رمه داران شهرستان بدره از استان ایلام که در قالب ایل بدره ( بی ری) شهرت دارددر داخل حوزه شهرستان بدره به خاطر داشتن مختصات کامل سردسیری و گرمسیری ییلاق قشلاق می کنند و گروهی فقط درفصول گرم سال نقل و مکان می کنند و گروهی هم به صورت یکجانشین این نوع معیشت را ادامه می دهند. که دراین جامعه ( مورد مطالعه) تغییرات فرهنگی اجتماعی اقتصادی به مرور با نفوذ و ورود تکنولوژی والگوهای شهری باعث رکود تکنیک های سنتی شده لذا تا کنون هیچ پژوهشی در زمینه تحلیل مردم شناسی رمه داری این شهرستان انجام نگرفته است به همین خاطر پژوهشگر از طریق علم مردم شناسی و با روش ژرفانگر به مطالعه و تحلیل نظام رمه داری دراین شهرستان پرداخته که از طریق گفت و گو با مطلعین و با استفاده از تکنیک مصاحبه – مشاهده – مشاهده ی مشارکتی به طبقه بندی اجتماعی وتحول شناسی کنونی جماعت های عشایری و چگونگی پیدایش و وابستگی آنها به مراتع و چراگاه ها و رابطه محیط های زیستی آنها با ابزار و فنون و چگونگی استفاده از الگوهای سنتی ( بافته ها وساخته ) و نحوه اجرای سرگرمی ها و باورهای کوچندگان، اقتصاد و نحوه مبادله و ارتباط آن بانظام خویشاوندی، تغذیه و رابطه آن با نفوذ ابزار و تکنولوژی در بین کوچندگان وهچنین بحران های زندگی رمه داران دراین منطقه ازدواج و مراحل آن و تفاوت های آن با گذشته پرداخته وتوضیحاتی ارائه گردیده است. کلید واژه ها: رمه ، کوچنده

بلوغ، مرحله ای بحرانی از زندگی انسان است و به شهادت تاریخ، حتی جوامع بدوی شروع بلوغ را جشن می گرفتند. نوجوانی، که با بلوغ جنسی شروع می شود، دوره ای است که طی آن نوجوان از مرز بین کودکی و بزرگ سالی عبور می کند. با توجه به اینکه بخش بزرگی از جمعیت کشور ایران را نوجوانان تشکیل می دهند، پرداختن به مسائل مختلف مربوط به نوجوانان اهمیت خاصی دارد و بررسی های جهانی حاکی از توجه خاص کشورها به مقوله بلوغ و نوجوانی است. در این میان سلامت دختران به دلایل مختلف فرهنگی و اجتماعی در مقایسه با پسران، اهمیت بیشتری دارد، زیرا بلوغ مرحله ای است که نه تنها در مراحل بعدی زندگی دختران، بلکه بر زندگی فرزندان آن ها نیز موثر است. این در حالی ست که متأسفانه عدم آگاهی و ضعف نگرش و نیز رفتار نادرست نوجوانان در مورد سلامت جسمی، روحی و روانی بلوغ، مشکلاتی چون ازدواج های ناموفق، نازایی، حاملگی های زودرس و پرخطر و بیماری های روانی از جمله اضطراب و افسردگی را به دنبال دارد. به همین دلیل تحقیق و پژوهش پیرامون مقطع سنی که از آن به عنوان بلوغ یاد می شود در روانشناسی و مطالعات مردم شناسی بسیار حائز اهمیت است، چرا که بلوغ نقطه آغازین حضور دختران در اجتماع، پذیرش مسئولیت و ایفاء نقشی متمایز از دوران کودکی و پیام آور تحول و گذراندن آن ها است. از این رو محقق در پژوهش پیش رو با مقایسه عوامل متعددی نظیر احساس عاطفی، مشارکت در تصمیم گیری های فردی و جمعی، نوع تبادل به دوستان و اطرافیان، روحیات و اخلاقیات، چگونگی کسب اطلاعات از اطرافیان و . . . به بررسی رفتارهای ناشی از بلوغ و مقایسه آن ها فی مابین دختران و مادران مبادرت ورزیده است. در این راستا پژوهشگر با بهره گیری از روش تحقیق میدانی همراه با مشاهده مشارکت آمیز و توزیع پرسشنامه در چارچوب طیف پنج سطحی لیکرت ناظر بر بخش عملی و مطالعه اسنادی معطوف به بخش نظری تحقیق، به جامعه آماری هدف مراجعه نموده و با کسب نظر دختران در سن بلوغ(11 تا 18 ساله) و مادران در سطح منطقه 6 شهر تهران به بررسی ابعاد بلوغ نزد آن ها پرداخته است و پاسخ های به دست آمده مورد تحلیل قرار گرفته است. نتیجه فارغ از اینکه بلوغ در دختران با تحولات متعدد روحی و روانی و البته فیزیکی همراه است ،حاکی از آن است که بین شاخص مسئولیت پذیری و وضعیت اشتغال مادران، بین شاخص مسئولیت پذیری و شغل پدران، بین شاخص بلوغ اجتماعی و میزان درآمد خانواده و همچنین بین شاخص بلوغ جنسی و میزان درآمد خانواده رابطه معنی داری وجود دارد.

شکاف نسلی که به عنوان یکی از رایج ترین مفاهیم پدیده اجتماعی در میان اندیشمندان انسان شناسی مطرح می باشد که مفاهیم و رویکردهای متفاوتی را درباره شکاف، گسست، انقطاع یا تفاوت نسلی ارائه می نمایند. محقق در این پژوهش در پی آن بوده که آیا اختلاف نسل ها موجب شکاف و یا گسست نسلی بوده یا خیر؛ و نیز به بررسی شباهت و مقایسه الگوهای فرهنگی، رفتاری خانواده پرداخته است. محقق با توجه به انبوه بودن جامعه مورد بررسی از روش پرسش نامه و مصاحبه و مطالعه کتابخانه ای بر اساس رویکرد مارگرت مید سود جسته است. بر اساس این نظریه، پژوهشگر نیز به بررسی جایگاه جامعه مورد بررسی پرداخته است. با شناخت نظام ارزشی در والدین و فرزندان می توان تفاوت های موجود میان این دو نسل را بررسی کرده و احتمالاً نسبت به تضاد بینش ها، گرایش ها و ارزش های آنان آگاهی یافت، به گفته مارگرت مید در فرهنگ (پیشاتمثیلی) آموزش کودکان عمدتاً توسط والدین صورت می گیرد و گذشته والدین، الگوی آینده هر نسل است و آنان نوعی احساس حاکی از تغییرناپذیری و ثبات را به اعقاب خویش القا می کنند، اما در فرهنگ (همتاتمثیلی) هم کودک و هم بزرگ سال در معرض آموزش توسط همسالان خود قرار می گیرند و از فرهنگی مبتنی بر همسالان برخورد می گردد. مید همچنین از فرهنگ (پساتمثیلی) سخن می گوید که در آن فرزندان آموزگار والدین خود هستند. پژوهش حاضر جهت بررسی شکاف نسلی نزد مادران و دختران (25-15 ساله)، در دو منطقه 5 تهران و شهرستان اسلامشهر در چهار حوزه پژوهشی اجتماعی، فرهنگی، ارتباطی، دینی-مذهبی انجام گرفته است. طبق پژوهش انجام شده در جامعه مورد بررسی تفاوت بین گروه های سنی و منطقه ای مشاهده می شود، اما این تفاوت به اندازه ای نیست که به شکاف نسلی منجر شده باشد. مشاهدات حاکی از آن است که در یافته های این مقایسه در هر چهار حوزه اجتماعی، دینی- مذهبی، فرهنگی و ارتباطی تفاوت ها و مشابهت هایی مشاهده می گردد. در بعضی حوزه ها با توجه به رویکرد مید نمی توان تفکیک میان سه فرهنگ قائل شد، در برخی جنبه ها شکاف و در برخی جنبه ها همسانی حکم فرماست. بر اساس رویکرد مید جامعه مورد بررسی در تقسیم بندی جامعه جوان گرا یا همسال گرا طبقه بندی می شود و در حال گذار از جامعه نیاکان گراست.

فرهنگ عامه هر ملت، یکی از اجزای سازنده فرهنگ و ازجمله عوامل شناسایی یک ملت می باشد که به صورت شفاهی و سینه به سینه انتقال می یابد و مهم ترین بخش تاریخ و هویت یک جامعه را تشکیل می دهد. آداب ورسوم هر قوم یا ملتی، گنجینه پر ارزشی است از فرهنگ، هنر و اخلاق مردم یک مرز و بوم که به مرور زمان شکل یافته و پس از گذر از فراز و فرودهای گذشته های دور، امروزه به دست آن قوم رسیده است. تحقیق در فرهنگ عامه و جمع آوری فولکلور یک محل و در آن ها موجب می شود که بر احوال و افکار و ذوق و هنر و روحیات و حدود فرهنگ و تربیت مردم آن محل معرفت پیدا کنیم و بسیاری از حقایق و حوادث گذشته و نیز عقاید پیشینیان بر ما روشن گردد. این تحقیق جهت پاسخگویی به سوال هایی از این قبیل که آیا باورهای مردم آران و بیدگل کارکرد اقتصادی و معیشتی دارند؟ آیا باورهای مردم آران و بیدگل تحت تأثیر نوآوری در حال تغییرند؟ و برای پاسخ گویی به این سوالات از روش مردم شناسی که همان روش مشاهده همراه با مشارکت است و همچنین از روش اسنادی نیز استفاده شده است. و محقق پس از انجام این پژوهش به این نتیجه رسید که بسیاری از باورها و اعتقادات مردم آران و بیدگل از وضعیت طبیعی این دو منطقه تبعیت کرده است؛ مانند شکل گیری این دو شهر و همچنین در قدیم به کشاورزی، دامداری، بافت گلیم و جاجیم اشتغال داشتند و در چند دهه اخیر صنعت قالیبافی در این دو منطقه رواج دارد و در اقتصاد و وضعیت اجتماعی آنجا تأثیر داشته است. و باورها و اعتقادات مردم آران و بیدگل، بعضی ریشه مذهبی دارند؛ و برخی با ارزش های ملی مرتبط می باشند؛ و اینکه پیشرفت صنعت و فنّاوری و نوآوری، موجب از بین رفتن این باورها و مراسم نشده، بلکه شکل اجرای آن را تغییر داده است زیرا که بیشتر باورها در انجام مراسم و آیین های مختلف متجلی می گردد. در این پژوهش رویکردهای کارکرد گرایی, کنش متقابل و تفسیر گرایی مورد استفاده قرار گرفته است.