گونه (l.) pers. ‍‍cynodon dactylon گیاهی علفی پایا متعلق به طایفه chlorideae kunth و خانواده poaceae barnhart. است. این گونه توسط linnaeus در سال 1753 با نام panicum dactylon l. معرفی شد و در سال 1805 توسط persoon به جنس منوتیپیک cynodon با ترکیب نام گونه ای جدید cynodon dactylon (l.) pers. منتقل گردید. اهمیت زیاد این گونه به خاطر نقش اقتصادی آن به عنوان چمن تزئینی، علوفه دام، حفاظت خاک و جلوگیری از فرسایش آن و همچنین ماهیت هرز بودن آن در زمین های زراعی است. در منابع مختلف از نظر تعداد و نوع واحدهای فروگونه ای که برای این گونه معرفی شده است، اختلاف نظر وجود دارد و در منابع هیچ نوع واحد فروگونه ای برای این گونه در ایران معرفی نشده است. این مطالعه با هدف تعیین وضعیت تاکسونومیک و سیتوتاکسونومیک این گونه و کمک به نگارش دقیق فلور ایران و ارزیابی میزان تنوع درون و بین جمعیتی این گونه در ایران بر پایه صفات ریخت شناختی و سیتولوژی صورت پذیرفت. جهت انجام این بررسی از نقاط مختلف ایران نمونه برداری صورت گرفت. جمع آوری ها در تمام فصول و غالباً در بهار و تابستان سال 1388 و 1389 انجام شد. در این مطالعه 62 نمونه جمعیتی که به صورت نمونه هرباریومی و یا ریزوم از طبیعت جمع آوری شد، مورد مطالعه قرار گرفت. کلیه صفات ریخت شناختی با استفاده از استریومیکروسکوپ و کاغذ میلی متری یا با استفاده از خط کش سانتی متری و چشم غیر مسلّح مطالعه شدند. سپس داده های حاصل به صورت ماتریس داده های خام در آمد و با استفاده از روش های مختلف مرتّب سازی، دندروگرام هایی توسط نرم افزار ntsyspc 2.02 ترسیم گردید. همچنین بررسی پهنه میتوزی 10 جمعیت از این گونه بر اساس روش آقایوف انجام شد. مطالعات ریخت شناختی کیفی و کمّی انجام شده روی 460 فرد از 46 جمعیت متعلق به گونه c. dactylon، تنوعات چشم گیری را در بین جمعیت ها و افراد نشان می دهد و صفاتی از قبیل وجود کرک رشته ای روی سطوح برگ و سطح بیرونی غلاف برگی صفات موثر و ثابت جهت تفکیک واحدهای فروگونه ای این گونه در ایران است و بقیه صفات کاربرد تاکسونومیک در این زمینه ندارند. همچنین مطالعات سیتولوژی، عدد پایه کروموزومی 9 = x و عدد دیپلوئید 36 و 27 = n2 را برای این گونه در ایران ثابت می کند و ارتباط مشخصی بین داده های سیتولوژی و داده های ریخت شناختی وجود ندارد. بر اساس مشاهدات حاصل از بررسی های ریخت شناختی، گونه c. dactylon در ایران واجد دو واریته dactylon و villosus regel است. واژگان کلیدی: cynodon dactylon، مطالعات ریخت شناختی، تاکسونومی، سیتولوژی، ایران.

پژوهش انجام شده به بررسی تاکسونومیک خزانه وراثتی گندم دیپلوئید ایران با استفاده از داده های ریخت شناختی و داده های مولکولی حاصل از تحلیل sscp ژن های پر نسخه nrdna its و تک نسخه acc-1 و pgk-1 و توالی خوانی آنها می پردازد. دو حالت صفتی همزمان تزئینات برگ و طول بساک به خوبی تمامی نمونه های مورد مطالعه را به دو دسته تقسیم کرد. بر پایه نتایج این مطالعه نتیجه گیری شد که تاکسون های triticum در سطح دیپلوئید در ایران شامل t. monococcum subsp. aegilopoides و t. urartu است که تفسیر تاکسونومیک جدیدی از تاکسون های قبلاً گزارش شده است. به منظور ارزیابی اوّلیه تنوع ژنتیکی خزانه گندم دیپلوئید ایران بر اساس جایگاه های وراثتی acc-1 و pgk-1 نمونه های مورد مطالعه برای هر جایگاه وراثتی توالی خوانی شدند و تنوع نوکلئوتیدی مرتبط با هر یک از گروه های تاکسونومیک و نواحی جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفت. برای هر جایگاه وراثتی سه هاپلوتیپ مشخص شد که یکی از هاپلوتیپ ها برای هر دو جایگاه وراثتی برای نخستین بار از ایران گزارش شد. نتایج ساختار جمعیت و تحلیل واریانس مولکولی نشان داد که نمونه های ما از نظر ژنتیکی به دو گروه مجزا تقسیم می شوند که این نتیجه تا حدّ زیادی با داده های تاکسونومیک تطابق دارد. بر پایه تحلیل ساختار، یک نشت ژنتیکی از t. monococcum subsp. aegilopoides به t. urartu مشاهده شد که این امر می تواند به دلیل دگرلقاحی گه گاه علی رغم ماهیت خودلقاحی گندم استنباط شود. نتایج همچنین نشان داد که نمونه های t. urartu تنوعی نداشتند درحالیکه تنوع چشم گیری در نمونه های مربوط به نواحی جغرافیایی مختلف در t. monococcum subsp. aegilopoides یافت شد. median-joining networks یک تناقض بین داده های ریخت شناختی و داده های مولکولی نشان داد که می تواند براساس نوترکیبی، introgressive hybridization و گونه زایی سریع توجیه شود. از طرف دیگر درخت فیلوژنی ترسیم شده مبتنی بر تحلیل بایزین و پارسیمونی از سه هاپلوتیپ بدست آمده با تاکسون های خویشاوند بر پایه هر یک از این جایگاه های وراثتی یک تناقض بین داده های مولکولی و ریخت شناختی را نشان داد. بنابراین یافته های ما تائید می کند که بررسی روابط فیلوژنتیک در میان گونه هایی که به تازگی جدا شده اند به دلیل نشانه های ناکافی فیلوژنتیک در ژن های مورد مطالعه (درخت ژنی) دشوار است. همچنین، در میان نمونه های مورد مطالعه سه پروفایل sscp مختلف بر اساس nrdna its مشاهده شد که توالی خوانی این نتیجه را تائید کرد. هر سه هاپلوتیپ nrdna its برای اوّلین بار از ایران گزارش شد. درخت فیلوژنی بر اساس اتصال همسایگی هماهنگی بین داده های ریخت شناختی و مولکولی را نشان داد.