در این پژوهش موضوع نقش کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امورپناهندگان دراجرای حقوق پناهندگی در ایران، مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است. برای ورود به بحث، نخست، کلیاتی را در خصوص پناهندگی و منشاء آن و همچنین نحوه برخورد و حمایت از پناهندگان در ادیان مختلف و تحولات حقوق بشر در ایجاد حق پناهندگی مورد مطالعه قرار گرفته و سپس تحولات حقوق پناهندگی در سایه حقوق بین الملل و در جهان شرق و غرب، مورد بررسی قرار گرفته است. عبور از دوران حقوق بین الملل کلاسیک به حقوق بین الملل معاصر که توام با تاسیس و گسترش فعالیت های سازمانهای بین المللی می باشد، در حوزه حقوق پناهندگی، به تاسیس سازمانهای بین المللی متولی حقوق پناهندگی منجر گردیده است. دودسته از سازمانهای بین المللی متولی حقوق پناهندگی، تحت عنوان سازمانهای وابسته به جامعه ملل و سازمانهای وابسته به سازمان ملل متحد را به تفکیک مورد بررسی قرار داده و سپس به نحوه تشکیل و ساختار و وظایف کمیساریای عالی ملل متحد در امورپناهندگان ، و نقش آن در اجرای حقوق پناهندگی در ایران ، شامل راه حلهای پایدار برای پناهندگی و حمایت های موقتی و اضطراری ، مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته است. کمیساریای عالی در تعامل و براساس توافق دوطرفه با دولتهای میزبان به فعالیت می پردازد به همین جهت فعالیتهای این سازمان در ایران تابعی از سیاستهای دولت جمهوری اسلامی ایران بوده است و در این پژوهش به سیاستهای ایران در زمینه اجرای حقوق پناهندگی در برخورد با مسئله پناهندگان به ویژه پناهندگان افغانی توجه شده است. همچنین در یک مطالعه مقایسه ای، کمکهایی که کمیساریای عالی ملل متحد در امور پناهندگان، به پناهندگان مقیم ایران نموده است با کمکهای ارائه شده به پاکستان به جهت شباهت بسیار زیاد بحران پناهندگی در این دو کشور، مورد بررسی قرار گرفته است.