نقشه بندی بروز بیماری ها در سال های اخیر رشد چشم گیری یافته است . استفاده از ماهواره ها و دستگاه های موقعیت یاب gps و نرم افزار نقشه بندی gis انجام نقشه بندی را بسیار آسان تر از گذشته نموده است. یکی از مهم ترین اهداف نقشه بندی بیماری ها، تعیین مناطقی است که کمترین یا بیشترین نرخ های نرخ های بروز را دارند. حال اگر داده های جمع آوری شده و یا ثبت شده در یک دوره زمانی چند ساله باشد، در این صورت بررسی روند بیماری نیز می تواند برای شناسایی عوامل موثر بر بروز بیماری و نوسانات آن در دوره های مورد مطالعه مفید باشد. لذا نادیده گرفتن بعد زمانی داده ها منجر به برآورد نامناسب بروز بیماری و در نهایت عدم شناسایی نوسانات دوره ای نیز سبب عدم شناسایی علل بروز بیماری می گردد. این امر به خصوص در مورد بیماری های عفونی که مکان و زمان در چگونگی توزیع و اوج آنها تعیین کننده است حیاتی تر است. چرا که شناسایی هسته های بیماری و مهار این هسته ها منجر به کنترل بروز بیماری در سطوح پیشگیری اولیه و ثانویه خواهد شد. لذا در این رساله برای تبیین ساختار کواریانس موجود در داده ها از مدل بیزی سلسله مراتبی برای برآورد نرخ بروز بیماری سل استفاده شد و سپس با استفاده از نتایج تحلیل فوق نقشه های بروز بیماری با کمک بسته نرم افزاری gisتهیه شد.نتایج این تحقیق در استان مازندران نشان داد که شهرستان های شرقی و غربی استان به ترتیب مانند بهشهر و رامسر به دلیل هم جواری با استان های گلستان و گیلان دارای نرخ مخاطره بیشتری هستند که بیانگر همبستگی فضایی ساختار بروز این بیماری است. پس از تعمیم این ساختار به کل کشور نیز استان های شرقی مانند سیستان وبلوچستان و خراسان رضوی به دلیل همجواری با کشورهای افغانستان و پاکستان دارای موقعیت پر مخاطره ای می باشند.