abstract: sayyed mohammad tabatabaee is accounted as one of the effective persons in iran contemporaneoushistory and his role in the events of iran constitution revolution is inevitable. sayyed mohammad tabatabaee from the time of naser al din shah qajar and arrival to iran, informed of the advantages and the basis of constitution, was in the thought of making the iran rule as a constitutional government until to accomplish his goals in the field of freedom and advancements of iran. therefore, by establishing several concealed associations, he started his campaigns against despotism . on the one hand, the influence of the other world revolutions on iran, oppression and cruelty of qajarian rulers and the peoples dissatisfaction from them provided a preface of peoples awareness and gave glad tidings of a revolution in iran. assassination of naser al din shah and the beginning of his sons ruling, mozaffar al din shah, who has not the power as his father, was caused the development of political situation in the country and created a better field for tabatabaee. before the beginning of iran constitution revolution, the incidence of events in all sides of iran such as the kerman people insurrection and bank event which was associated with the leadership of tabatabaee caused din a revolution. after providing these prefaces, the beginning of constitution revolution with the leadership of tabatabaei and his unity with behbahani was entered into a new stage. finally, the insults, offenses and the humiliation of belgian monsieur nozh to iran nation was lightened a first spark of revolution an by protests and the demonstrations of people were associated with the leadership of tabatabaee and behbahani. after that, by taking sanctuary in abdolazim shrine and the migration of some scholars and people to qom, by the suggestion of tabatabaee, the new blood was entered into the veins of revolution. these two immigrations are accounted as a reference point in the history of this revolution, a tactic which was allocated or special for iran constitution revolution in the world. finally, mozaffar al din shah, due to these protests, issued the constitution decree. the role of sayyed mohammad tabatabaee did not finished by the victory of constitution revolution; but he declared his viewpoints about compiling the constitution of assembly and the regulations of constitutional and was attended in the first assembly as the armenians agent in the assemblys negotiations. after the assemblys bombing by the order of mohammad ali shah and the exile of tabatabaee to khorasan, he continued his campaign by establishing an association in mashhad against despotism. the final chapter of this thesis is allocated to the post constitution reign and the return of tabatabaee to tehran. but the end of this chapter is about the reasons of tabatabaee dissatisfaction from the result of constitution revolution, his migration to kermanshah and establishing a national government and after that, migration to iraq and osmani to the following of the first world war, end of war and his return to iran and also the complete seclusion of tabatabaee until his end life. keywords: tabatabaee, iran, revolution, constitutional, despotism , assembly, people چکیده ی مطالب سید محمد طباطبایی از چهره های تأثیرگذار در تاریخ معاصر ایران به شمار می آید و نقش او در وقایع انقلاب مشروطیت ایران انکار ناپذیر است. سید محمد طباطبایی از همان دوران ناصرالدین شاه قاجار و ورود به ایران، با آگاهی به محسنات و اساس مشروطیت، در اندیشه ی مشروطه کردن حکومت ایران بود تا به اهداف خود در زمینه ی آزادی و پیشرفت ایران جامه ی عمل بپوشد. لذا با تأسیس چند انجمن مخفی مبارزات پنهانی خود را علیه استبداد آغاز کرد. از طرفی تأثیرگذاری سایر انقلابات جهان بر کشور ایران، ظلم و ستم حکام قاجار و نارضایتی مردم از آنها، مقدمه ی آگاهی مردم را فراهم کرد و نوید دهنده ی آغاز یک انقلاب در ایران شد. کشته شدن ناصرالدین شاه و روی کار آمدن پسرش مظفرالدین شاه، که اقتدار پدر را نداشت، باعث گسترش فضای باز سیاسی در کشور شد و زمینه ی فعالیت بهتری را برای طباطبایی به وجود آورد. پیش از شروع انقلاب مشروطیت ایران، بروز وقایعی در گوشه وکنار ایران ، مانند قیام مردم کرمان و حادثه ی بانک، که با رهبری طباطبایی همراه بود، زنگ انقلاب را به صدا درآورد. پس از فراهم آمدن این مقدمات، آغاز انقلاب مشروطیت با رهبری طباطبایی و اتحاد او با بهبهانی، وارد مرحله ی جدیدی شد. سرانجام توهین ها و تحقیرهای مسیو نوژ بلژیکی به ملت ایران، نخستین جرقه ی انقلاب را روشن کرد، و با اعتراضات و تظاهرات مردمی به رهبری طباطبایی و بهبهانی همراه بود. پس ازآن با تحصن در حرم عبدالعظیم و مهاجرت عده ای از علما و مردم به قم، با پیشنهاد طباطبایی، خون تازه ای وارد رگ های انقلاب شد. این دو مهاجرت نقطه ی عطفی درتاریخ این انقلاب محسوب می شود، تاکتیکی که در جهان مختص انقلاب مشروطیت ایران بود. سرانجام مظفرالدین شاه بر اثر این اعتراضات و فشارها فرمان مشروطیت را صادر کرد. نقش سید محمد طباطبایی با پیروزی انقلاب مشروطیت خاتمه نیافت؛ بلکه او در تدوین نظام نامه ی مجلس و قانون اساسی مشروطه دیدگاه های خود را بیان کرد و در مجلس اول به عنوان وکیل ارامنه در مذاکرات مجلس شرکت داشت . بعد از بمباران مجلس به دستور محمدعلی شاه و تبعید طباطبایی به خراسان ، او با تشکیل انجمن در مشهد مبارزه ی خود را با استبداد ادامه داد. فصل پایانی این پژوهش به دوران پس از مشروطیت و بازگشت سید محمد طباطبایی به تهران اختصاص یافته است. دلایل ناخرسندی طباطبایی از نتیجه ی انقلاب مشروطیت، مهاجرت او به کرمانشاه و تشکیل دولت ملی و پس از آن مهاجرت به کشور عراق و عثمانی به دنبال وقوع جنگ جهانی اول، پایان جنگ و بازگشت او به ایران و انزوای کامل طباطبایی تا آخرعمر، پایان بخش این پژوهش است. کلید واژه ها: طباطبایی، ایران، انقلاب، مشروطه، استبداد ، مجلس، مردم.