نام پژوهشگر: بهزاد سرخی لله لو
محمد مرادی بهزاد سرخی لله لو
آزمایشات مقایسه یکی از مهمترین آزمایشات در برنامههای به نژادی گیاهان زراعی میباشد که میتواند تعدادی از ژنوتیپها را در محیطهای متفاوت ارزیابی کند. مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ × محیط نقش مهمی را در بررسی ژنوتیپها ایفا میکند زیرا کارایی عملکرد یک ژنوتیپ، نتیجه اثر متقابل ژنوتیپ × محیط میباشد. اثر متقابل ژنوتیپ و محیط زمانی روی میدهد که کارایی یک ژنوتیپ از یک محیط به محیط دیگر ثابت نباشد. یکی از اصلیترین دلایل برای کشت ژنوتیپها در محدودهای از محیطها برآورد پایداری عملکرد آنها میباشد. این موضوع به روشهای مختلف مورد بررسی و تعریف قرار گرفته است و امروزه روشهای بررسی پایداری در حال توسعه و بهبود میباشند. برای درک ماهیت اثر متقابل ژنوتیپ × محیط روش های گوناگونی وجود دارد که در مجموع در سه رهیافت کلی قرار می گیرند. رهیافت اول شامل روش های تک متغیره پارامتری و رهیافت دوم شامل روش های تک متغیره ناپارامتری می باشند. در حالیکه روش های تک متغیره اعم از پارامتری و ناپارامتری تلاش دارند تا اثر متقابل ژنوتیپ × محیط را در یک یا دو آماره توصیف نمایند، هدف رهیافت سوم (روش های چند متغیره) شناسایی جنبه چند بعدی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بوده و سعی دارد تا از این بعد اطلاعات بیشتری را بدست آورد. جو یکی از چهار غله مهم کشور است که نقش اساسی را در اقتصاد ایران می تواند داشته باشد. این گیاه دارای مصارف انسانی، دامی و حتی درمانی می باشد. در این تحقیق پایداری لاینهای مختلف امید بخش جو با استفاده از روش های گوناگون تجزیه پایداری بررسی گردید. 20 ژنوتیپ امیدبخش در آزمایشات ناحیه ای عملکرد در 9 منطقه و به مدت 2 سال زراعی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. در ایستگاههای تبریز و اردبیل آزمایشات به مدت 1 سال زراعی انجام شد. نتایج تجزیه مرکب داده ها نشان داد که اثر محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در تظاهر عملکرد ژنوتیپ ها تاثیر گذار بوده اند. نتایج بیشتر روش های تجزیه پایداری ژنوتیپ شماره 19 را به عنوان ژنوتیپ برتر و پایدار و ژنوتیپ 20 را به عنوان ژنوتیپ ناپایدار شناسایی نمودند. نتایج روشهای ناپارامتری huhn و thennarasu به ترتیب ژنوتیپهای 19 و 16 را به عنوان ژنوتیپهای پایدار معرفی نمودند. نتایج روش تجزیه کلاستر نشان داد که روش کلاستر بندی براساس رگرسیون در این تحقیق مناسب بود. با توجه به روشهای gge biplot، ammi و تجزیه مختصات اصلی ژنوتیپ 19 بهعنوان ژنوتیپ پایدار و با عملکرد بالا شناخته شد.