نام پژوهشگر: منصور زیبایی
فاطمه حیات غیبی بلداجی منصور زیبایی
در حال حاضر آب در بسیاری از مناطق جهان در حال تبدیل شدن به یک بحران جدی است. در بین مناطق مختلف ایران، استان اصفهان و به ویژه نواحی شرقی آن جزء مناطقی است که با محدودیت منابع آبی مواجه است، تا حدی که آب را می توان مهم ترین چالش پیش روی این استان تلقی نمود. مهم ترین رودخانه فلات مرکزی ایران یعنی زاینده رود، اصلی ترین منبع تأمین آب های سطحی و زیرزمینی استان اصفهان است. علاوه بر تولیدات بخش کشاورزی این استان که به میزان زیادی متأثر از آب زاینده رود می باشند، بخش های صنعت و خدمات آن نیز که جزو بخش های پیشتاز اقتصادی در کشور هستند به طور مستقیم و غیرمستقیم از منابع آبی این رودخانه تأثیر پذیرفته و رونق گرفته اند. در مطالعه حاضر، ضمن تهیه جدول داده- ستانده برای استان اصفهان و تبیین ارتباط بخش های مختلف اقتصاد این استان با یکدیگر، ارزش اقتصادی آب رودخانه زاینده رود در این استان در چارچوب تدوین یک الگوی تلفیقی داده- ستانده و برنامه ریزی خطی با پارامترهای فازی، که در آن اهداف برنامه چهارم توسعه و حداکثر نمودن ارزش افزوده استان، مدنظر قرار گرفته، برآورد شده است. بر اساس نتایج حاصل از روش حذف فرضی، 15 بخش استان در زمره بخش های کلیدی قرار می گیرند. بخش ساخت فلزات اساسی بزرگ ترین بخش کلیدی استان است. همچنین دو زیر بخش از کشاورزی ("زراعت و باغداری" و "پرورش حیوانات، کرم ابریشم، زنبور عسل و شکار") در گروه بخش های کلیدی قرار دارند. با توجه به نتایج الگوی تدوین شده، ارزش واقعی هر مترمکعب آب در استان اصفهان حداقل 10400 ریال می باشد، بر این اساس سهم آب زاینده رود حدود 55/13 درصد ارزش افزوده استان اصفهان است. همچنین، جهت دستیابی به اهداف برنامه چهارم توسعه لازم است حداقل رشد سالانه سرمایه گذاری در استان، 86/7 درصد باشد. افزایش سرمایه گذاری و مدیریت منابع آب در دسترس دو عامل مهم در کاهش ریسک فعالیت های تولیدی در ساختار فعلی اقتصاد استان می باشد.
محمد استخر عبدالکریم اسماعیلی
هدف کلی این مطالعه شناسائی و ارائه ی راه حل در خصوص مشکلات و تنگناهای بازاریابی خرمای شاهانی و کبکاب و همچنین بررسی اثرات و مشکلات اجرای برنامه خرید توافقی خرما در استان فارس می باشد. اطلاعات مورد نیاز جهت بررسی عوامل موثر بر میزان رضایت از اجرای خرید توافقی از یک نمونه 300 نفری از تولیدکنندگان خرما و برای ارزیابی وضعیت بازاریابی ارقام خرما از یک نمونه 80 نفری از تولیدکنندگان، 17 عمده فروش و 24 خرده فروش از طریق تکمیل پرسشنامه و مصاحبه حضوری جمع آوری گردید. جهت برآورد مدل عرضه خرما و بررسی اثرات رفاهی برنامه خرید توافقی نیز اطلاعات لازم از سازمان های جهاد کشاورزی استان فارس و مرکز آمار ایران و سازمان تعاون روستائی بدست آمد. برای بررسی وضعیت بازاریابی ارقام شاهانی و کبکاب از معیارهای حاشیه بازاریابی، کارآیی بازاریابی، ضریب هزینه بازاریابی و توابع حاشیه بازاریابی استفاده شد. جهت برآورد مدل عرضه و محاسبه کشش قیمتی عرضه خرما از الگوی خودتوضیح با وقفه های گسترده (ardl) استفاده شد. توابع حاشیه بازاریابی در مورد خرمای کبکاب وجود رابطه مثبت و معناداری را بین قیمت خرده فروشی، هزینه های بازاریابی و ارزش کالای فروخته شده با حاشیه بازاریابی آن نشان می دهد. اما در مورد خرمای شاهانی قیمت خرده فروشی مهمترین عامل تأثیرگذار بر حاشیه بازارریابی آن بود. ضریب هزینه بازاریابی و عدم کارآیی کل بازاریابی برای هر دو رقم مورد مطالعه در مسیرهائی که عوامل بازاریابی بیشتری دخالت داشتند، بالاتر می باشد و عدم کارآیی کل بازاریابی خرمای کبکاب به دلیل بیشتر بودن هزینه های بازاریابی و عدم کارآیی قیمتی بالاتر نسبت به خرمای شاهانی در مسیرهای مختلف بالاتر بدست آمد. از دیدگاه تولیدکنندگان و عمده فروشان شاهانی و کبکاب افزایش رقابت، آسانی معامله و پرداخت سریع تر وجه محصول از جمله مهمترین اثرات اجرای برنامه خرید توافقی خرما بر بازار این محصول بوده است. نتایج برآورد الگوی پروبیت رتبه ای نشان داد متغیرهای سابقه فعالیت باغدار، سطح سواد و میزان تحصیلات باغدار و مسافت تا مراکز فروش محصول دارای اثری معنادار بر میزان رضایت آنها از اجرای برنامه خرید توافقی خرما می باشند. همچنین نتایج مطالعه حاضر نشان داد که اجرای برنامه خرید توافقی خرما در استان فارس موجب افزایش رفاه تولیدکنندگان و کاهش هزینه های دولت در رابطه با تولید خرما گردیده است، بنابراین با انجام یکسری اصلاحات ادامه این برنامه توصیه می شود.