نام پژوهشگر: فوزیه مجد

پرخوان یک قطعه برای ارکستر و سازهای ایرانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده موسیقی 1388
  نسترن پولادزاده   فوزیه مجد

پُرخوان قطعه ای است ملهم از آیین پُرخوانی و ذکر خنجر در فرهنگ موسیقایی ترکمن که با استفاده از اِلِمان های آهنگسازی و ارکستراسیون غربی، با رویکردی به موسیقی بومی ایرانی، برای ارکستر و سازهای سنتی ایرانی تصنیف شده است. پُرخوانی از آیین ها و سنت های کهن مردمان ترکمن است که با استفاده از موسیقی بیماران روحی ـ روانی را شفا می بخشد و در واقع نوعی موسیقی درمانی محسوب می شود. در این اثر تلاش شده است که با بهره گیری توأمان از سازهای غربی و سنتی ایرانی به یک وحدت موسیقایی رسیده شود. با توجه به ذات و بنیاد اسطوره ای و کهن آیین مورد نظر، کوشش شده است که بافت کلی کار و به تبع آن سازهای مورد استفاده، سونوریت استخراج شده از آنها و نگرش به ریتم و ملودی ویژه قطعه طوری به کار گرفته شود که با درونمای این آیین در پیوند باشد. این قطعه در یک موومان و به فرم سه بخشی تصنیف شده است که در آن برای رسیدن به یک وحدت در کل اثر، بخش ها در هم تنیده شده اند و یا به عبارتی هر بخش از درون بخش دیگر بیرون آمده است. در این اثر فضاهای گوناگون برگرفته شده از آیین منشاء ایده در انتخاب اصوات بوده است، بدین ترتیب که در آغاز با استفاده از اصوات تجریدی و وهم آلود فضایی اسطوره ای ایجاد می شود و پس از آن تلاش می شود تا هجوم بادهای پلید به روح و روان بیمار نمایانده شود، سپس اوج گرفتن آیین برای مداوا و ستیز میان نیروهای خیر و شر و در ادامه فضای ملکوتی پس از آیین ترسیم می شود و در نهایت با تکرار و تداعی لحظاتی از فضای اسطوره ای آغاز اثر، این قطعه به پایان می رسد. در این اثر هارمونی به معنای کلاسیک آن (عملکرد هارمونی کلاسیک در ارتباط با مفهوم رایج تُنالیته در غرب) وجود ندارد، اما به دلیل لایه لایه ای بودن و بافت کنترپوانتیک آن، اصوات مختلف به صورت همزمان و عمودی شنیده می شوند و با توجه به اینکه کلی? اصوات و تُن ها از ملودی اصلی ذکر خنجر استخراج شده اند، در نتیجه هارمونی اثر ارتباط توأمان و تنگاتنگی با ملودی اصلی ذکر دارد.